1. Hasiera
  2. Baserria
  3. Ekonomia eta Politika

Gerra garaian

Fusilamendutik eskapo

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

- 'Ta han san 'men ziyoten: "nik badakit hilko nautela harrapatzen banaute, biño nei jarri nazute Errentiko biria, gutxi..." Ez dakit zembat seme-alaban atta zen. "Gutxinin familiyatik despeittu nahi dut". 'Ta hoik ze in zuten, ordun... Txikierdin...
Hora zen beste... Ez reketik eta ez militarrak, beste nola saten da erderaz? Otro cuerpo hola falangista tipoko Acción... no se cuantos zuten izena. 'Ta hoik zozten Txikierdin, kuartelakuk hemen gue itxian 'ta eondu zin bezela. 'Ta andri horrek ze in zun?
Mutikua biali Txierdira sateko... Aterik baizin lenoztikan billatzea menditan 'ta zeak, jendik, oi... Tropak 'o... Zeak. 'Ta mutikua biali Txikierdira satea hain itxian zola gizona! 'Ta béak nondik bialiko zun! Hoi iñ ber da, e!
Eta gizona, pes harrek san 'men ziyon nondik sartu 'ta, abitu zeneko seittun zerkatua. Tirua handik eta tirua hemendik eta, bea eskapo. 'Ta azkenin Berrondoko onduan, baserri baten onduan, hola arbola baten onduan hor hil zen.
Hor hil zuten gizon hoi. Handik eskapo iña. Eta hoi eondu zen hor... Hillaete askuan. 'Ta andria tortzen zen astero. Arbol haundi baten onduan sartu zuten, pensa 'zu! Gorputza 're bai, han bertan. Biño geo ya atera zuten, e! Geo ya eaman zuten Errentira.
Biño hoi, haik denuntziatuta bialitako denuntziyakin hill zuten gizon hura.
- 'Ta amona 're...
- Amona harrek...
Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-008
Pasartea 0:52:25 - 0:54:00 (1' 35'')
Laburpena

Fusilatu behar zuten batek eskapo egin zuen, eta baserri batean gordetzeko eskatu. Etxeko andreak salatu egin zuen. Baserri ondoan akabatu zuten.

Denuntziak

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-008
Pasartea 0:48:50 - 0:51:28 (2' 38'')
Laburpena

Denuntzia nahikoa zen norbait eramateko. Batzuetan zuzenean hiltzen zituzten bidean. Beste asko gartzelatik pasata. Kattin txikiko fusilamenduak. Bizilagunak lekuko. Behin batek ihes egin zuen. Baserri batean gorde zen baina etxekoandreak salatu egin zuen.

Salaketak

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

- Karo, joten giñan 'ta ez genakigun.... Karo, iñok ez zekin zertik sartzen zin.'Ta nonbatte eun batin ai 'men zen kartzelako jefetakon bat pes libruk pasatzen 'o ikusten 'o ze denuntzi zuten 'ta hola. Gue Joxe Leon atzetik... Harrek ez baizun tontotik ille bat.
Atzetikan ikusi be denuntziatua zein zen 'ta san 'men ziyon: "ahora que me tengan todo el tiempo que quieran no me importa. Ya sé quien es mi denunciente". "¿Cómo sabes tu?" "Porque he leído". 'Ta, bi eunea biali zuten itxea!
- Hua san zulako igual?
- Karo, harrek...
- 'Ta geo zerbatt ingo ote ziyon 'o...
- Bai.
- Hoi gorra izan ber du ba jakittia zeiñek zeiñ iñ zun, ze askotan izaunak izango zin?
- Hombre! Hoixe ezaunak, herrikuk! Herrikuk!
- Launik haundinak 'ta saten zuten!
- Auzuak eta!
- Bai, ez onenak!
- Geo ordia, sate 'ute nahiz 'ta politikagatik ez, urtetan bizilaunak gaizki zilako 'ta aprobetxatu in zutela 'ta.
- Jesus... Maria 'ta Jose! Jesus! Dudan?
- Geo 're, geo 're.
- Geo 're bai.
- Geo, geo... Hoixe, Apaolakua 're hill zuten, zazpi alaban atta.
Gerra hemen bukatu 'ta, biño oiandikan san duguna, eaman itten zittuzten. Azpiyak atetzen ai zela gizona, honeaiño galtzak gora, abarka hutsakin hartu 'ta Astiarrako kamiyun hantxe utzi 'men zuten hilta.
- Bai, Bai.
- Zazpi haurren atta.
- 'Ta Larraburukuk'e bai!
- 'Ta ez zin enteratu!
- Larraburukuk 'e bai!
- Larraburukuk 'e zembat senide zin?
- Bai, hoik 'e bazuten.
- Bazuten? Atta hill hoiri 're! Hoik 'e hamahiru seme-alaba 'ro... Ttiki-ttikiyak geldittu 'ta atta afusilatu ziyoten.
- Geo ondotik asko eaman zittuzten. Ni akortzen naiz batzuk hola.
- Nahi zuten guziya itten zuten!
- Ordun eamaten zutena ez zen etortzen.
- Bueno, denak 'e ez, e! Ba...! Torri bai.
- 'Ta gue osaba 're, guk solterua, aman anaiya itxian gendun eta...zea, ordun San Markoa 'ta eamaten zittuzten, hartu 'ta eaman.
Eta etorri zin guarda zibilak izango zin, gu itxia erre 'ta bian geundela. Azkeneko zea batailloi harek itxia erre ziguten abiyeran, itxeik gabe geldittu giñan. Eta, etorri eta hua osaba eaman ber zutela bekin eta gue atta ez dakit nundik noa
zerbatte erderaz 'e pixkat bai 'ta komei 'ta behintzat, saardua itxian 'ta saardua eskeiñi 'yo 'ta hasi dia eaten 'ta hor 'men dute nahikua ean 'ta libre! Atzea utzi 'ta osabaik gabe martxa beak. Harek salbatu zun. Bestela akabo zen. Eamango zuten.
Attak saardua manez mozkortu! Eta... Utzi 'ta alde iñ.
- Bino, ze, zea zen. Seun beák ze eun zuten 'ta ze zea zuten.
- Bai, bai...

Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-008
Pasartea 0:46:00 - 0:48:50 (2' 50'')
Laburpena Gartzelan zegoen anaiak jakin izan zuen zein zen bere salataria. Etxera bidali zuten segidan. Salaketa asko egoten ziren. Maitxok aitaren bila nola etorri ziren kontatzen du, eta nola lortu zuen ez eramatea.

Ondarretako gartzela

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

- 'Ta Donostiyan ba hor tokatzen zen eunetan bixita izaten zen. 'Ta Luixa 'ta biyek ilbiltzen giñan. Luixa bolara hartan ez dakit, ez zola ongi 'ro komei, ni behintzat, karo, kalea jon ber izaten genun agiri baten bila. Leno san dutena, Arizmendineko komandantziya 'ta.
'Ta san nun: " bo...! Ni ez naz jongo hara!" 'Ta, ni jon janakin 'ta, han Andre zea, ordun... Meikua zun gizona, Ezkerreneko, kaleko Irigoiyen 'ta. Klaro, beitzen zizuten lista abezedariyun zeatikan. Irigoiyen Iragorri.
Andregaia hasten zen: "ai ama! Ai ene, ai ene, ai ene, ai ene!". Arreba bezela pasatzen baizun anaiyak 'ta "geldik eon hai" san niyon eun batin zea "hombeste istori! Jakinta zea horrek saten zattula arreba zala 'ta!". "Ai ene, ai ene, ai ene!".
Geo behintzat, ni ailletu nitzan 'ta: "aber usted" "hermana.""Aber, la documentación.". "No he traido. Pensaba venir mi hermana, pero como no estaba bien, pues he venido yo". Hola beitu zin. Baita hurrungun bixita torri da 'ta gauz bera, nik paperik ez.
Ni berriz paperik gabe, lasai arraiyo! Jon nitzan 'ta "Aber la documentación" berriz 'e. "No he traido. Tenía que subir al pueblo y no me daba tiempo de venir aquí" 'Ta... Beni hoi: "ai ene, ai ene, ai ene!" atzetik 'ta "geldik eon hai!" saten niyon.
Eta, "¡pues ahora mismo me voy a enterar si es usted hermana, y como no sea hermana y el que dice usted que es hermano, saldra a la calle y usted se quedará dentro!". Hura aittu zunin Beni harrek, para que quieres más!.
Ta ordun apaiza, apaiza ordun Salbador, anaiya apaiza zen 'ta... Bakizu, apaizak´e beti errespeto pixka bat. San ziyon: "no, no, yo me hago responsable de que la señorita es hermana". "A, bueno". Jon giñan atian ondoa 'ta Beni hoi: "oiandikan´e daldaitan nion"
"txorua ñaz hi! Ze ingo zigutenen ba!" Salbadorren parrak. "Balientia za e Frantxiska? Lengun amenaza in 'ta gau´e torri za zu paperik gabe, ze kostatzen zizun kaleño jotia 'ta..." "Bai, kaleño jon 'ta geo honea torri! Hortako topun han nengon!"
'Ta behintzat, ateiyeran zea, Beorlegi zun apellidua tenienti harrek. "adiós" hola nei bizkarrin. "Hijastra". "¡No hijastra no, hermanastra sí!" Karo, apelliduk bigarrenak nola genittun diferentik... San niyon: "hijastra no, hermanastra sí". Hola beitu zin 'ta martxa!.
Geo handik demboa mordoska batea Donostira jon giñan 'ta trambik ordun Bulebarren barrena maten zuten buelta, 'ta gu trambin, 'ta zea hoi, Beorlegi hoi, beste militar batzukin han kafeteiyan, oaiñ 'e bado kafeteiya han.
Izautu zin, hola in zin, 'ta pitorreun e, pitorreun oaindik. Nik´e hola in niyon sanez : "zerriya! Hurrungun karriko papera bai!" Geo zer da 'ta handikan eun batzuta infarto bat man 'ta hill in zen!
- Gizon hua? Bueno, zea...
- Bai, 'ta gaztia zen, e! Beorlegi hura. Harren osaba eondu zen como jefe de toda las compañias hemen Arizmendin.
- Bai, Beorlegi zea...
- Bai. Hain osaba zen. 'Ta hola ibiltzen giñan kartzelatik eta handikan... Geo Joxe Leon ate zen...
Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-008
Pasartea 0:42:10 - 0:46:00 (3' 50'')
Laburpena Bi arrebek egiten zioten bisita anaiari Ondarretako gartzelan. Paseak behar zituzten bisitak egiteko. Bera behin pase gabe joan zenekoa. Beorlegi tenientea egoten zen Ondarretako gartzelan.

Fusilamenduak

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

- Oso gaizki pasa genun guk. 'Ta geo... Joxe Leon 'ta Panplonan kartzelan. Handikan karta... Ezta pentsatu 're! Keba! Bixita joteik ez zen! Eta Joxe Leonek Panplonan in zittun...
- Hua zer zen, anaiya?
- San Kristobalen bai, anai zarrena. San Kristobalen in zittun harrek... Bai, demboa mordoska in zun harrek. Igual lau hillaete biño gehiyo. 'Ta zorriyak eta zikiñak janak! Bueno...! 'Ta ordun hill zittuzten Oiyartzunguk...
Hor leno san dutena "hemen sartzen dena bere itxian dago" horko nausiya eta beste bat zea, zuek ez zute izautzen 'ta karo! Karlos Ttentte deitzen geniyonan anaiya, abogadua zen. 'Ta haik arratsin ustez libre utzi 'ta birian hill.
Haik zin lembiziko Oiyartzunguk hill zittuztenak. 'Ta geo... Pes asko!. Oiyartzunen afusilatuk badia mordoska. Eta enteatzen giñan seittun, seittun enteatzen giñan. Ez dakit nola, biño... Pasatzen zen.
- Hoik denak ze eamaten zittuzten...
- San Kristobalea.
- A! San Kristobalea.
- Karo. Hemengo pasua oaindik ez zon. 'Ta geo... Pes oandikan, pf... Haik biyek libre utzi zittuztela san 'ta hill, geo Arritaku hoi 're hil zuten, geo beste Acción Vasca deitzen zitzaiyon beste partido batekua Estankoko goiyan bizi zena.
Andria gaizua erotuta geldittu zen azkenin ama, e! Berez ez zen oso zea, biño. Harrek itten zun, Goñin itxean aurrea torri, klaro, ordun Goñi 'ta, bazin hemen kabezillak Oiyartzungo reketin jabik eta... Atian aurrin jarri 'ta ejuka, biño nahi zittun guziyak saten zizkan.
Ez atetzen Goñi kampoa! Miño amona azkenin be, be eromen harrekin hill zen. Semin penakin. Gaxua! Zen amon bat... Bai.
Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-008
Pasartea 0:38:10 - 0:40:10 (2' 00'')
Laburpena Oiartzunen fusilatu zituzten lehendabizikoak. Gartzelatik libre utzi eta gero bidean hil zituzten. Fusilatu baten ama penarekin hil zen.

Fusilamenduak eta umiliazioak

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

- Eta handik heldu giñala, Gaztañoko onduan zamazkiten beste bi detenittuta. Bi reketen erdiyan beste bi. Arritako bi anaiyak. Gue Joxe Leonek saten 'men ziyon: "Joxe Mai alde in zak!" Gaiña geo utzitzen baiziyoten igual zelaira joten pixa ittea,
pentsa 'zu ze zea kontrola zuten, e! "Alde in zak, alde in zak, ez zigutek gauz onik ingo guri hoik eta! Hik bakizkik hemengo biriak eta alde in zak Frantzi aldea, sei zak hemendik" eta "ez biño, geo anaiya bakarrik gelditzen duk eta!
Horrei geo zerbai pasatzen baiyo nik eskapo inta?" Ez zun eskapo in, biño bea hil zuten. Fusilatu in zuten hura. Joxe Mari bai. Heldu giñala, pes haik Gaztañoko onduan 'ta "aiyo gaztiak!" Holaxe san ziguten. " Aiyo, aiyo" .
Dakat geldittua nik hura begitan erretrato bat ikusko banu bezela. Ze aurpegiya zeaman mutill harrek. 'Ta bestia gaztia, bestia Ferminek edadia zun, pentsa 'zu, ez zittun... Hamazazpi urte! Baldin bazittun! 'Ta bestia ez, bestia zartxio zen, biño gaztia, hogeita gutxi urtekua.
'Ta hoi gauza hoi denan rekuerduk e, hola tortze 'izkitenin 'ta, oaiñ hasten dinin hola... 'O... Eozer, oain bakizu ze naspilla dabillen denin!
- 'Ta bakarrik zaudenin, 'ta... Pentsatzen pentsatzen!
- Izutu itten naz, e! Orduko rekuerdua hain txarra dakat sartua! Eta kendu itten ttut telebisiyuk eta radiyuk eta denak! Eske zarrakua gaitza itten naute! Orduko momentuk, guk ordun oso gaizki pasa genun! Gezki, gezki, gezki!
- Holoko zeak, ez! Herriko jendia elkarren kontra 'ta horrek ze...
- Kontra 'ta nola!
- Miñ haundiya man ber du horrek e?
- 'Ta gue Luixak zun beldur bat! Porke ordun hasi zin e...! Illia mozten emakumiri, zeako, e....! Erretxikiko bi ahizpai. Pentsa 'zazu, haik zer zin gaizuak! Ezer ez! Ordun saten zen bezela, pes ezkertiarrak zin. Haik Donostira eunero esniakin jon 'ta torri itten zin 'ta bat behintzat,
itxetik iñoa atetzen ez zena, Maria Luixa pixkat gehixio zen, biño ezer ez hala 're. 'Ta hairi illia moztu eta hemen utzi xorta bat 'ta lazo espaiñola jarri han eta kalea!
- Ze burla, e!
- Reketik bueltan zittuztela. Viva España ejua iñez Errandoneku hortan hasi 'ta manifestaziyua bezela kalin ibilli bueltaka... Hoi da, eta bueno... ! In zittuzten bi eunin, 'ta hirugarrengun bikaiyua jon 'ta komandantzira 'ta san 'men zuten, bueno,
bea itten zela responsable denantzako 'ta itteko mesede andri hari pakin uztia, e! Herri guziyan parregarri zabilzaztela 'ta ez zutela eskubireik 'ta... Euntalako bronka armatu 'ta hala moztu zen hura. Bikaiyua ate zelako. Biñon... Gaizuak! Zea, bertaiño Altziberko...
Karrikako harrobiño torri beák eta han reketik hartu 'ta kalea, gaintik zea, viva Españaka 'ta haik "Viva" kontestatu!
- Ui! Ze erremeiyo ingo zuten!
- Bai, biño, ze ze ze benganza, e!
- Hombre!
- Lotsa 'ta...
- Dena!
- Umillaziyua! 'Ta ezertan sartu ez zin emakumik gaiña, e! Bakarrikan zila, pes hoi, Acción Vasca 'ro ezkerreko partidokuk zilako! Uf! Asike nik askotan saten dut: "jesus...! Oain saten da?"
Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-008
Pasartea 0:34:40 - 0:38:10 (3' 30'')
Laburpena Preso batzuk fusilatu egin zituztela gogoratzen da Frantxiska. Oroitzapen horiek txarrak dira eta izutu egiten da oraindik ere. Emakumeak ilea moztu eta kalean ibiltzen zituzten. Apaizak eskatu zuen horrelako umiliazioak ez egiteko.

Ergoiengo gartzelan

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

- 'Ta detentziyuk ze izandu zin, sartu zinitikan, 'o geo gehiyo izandu zin, 'o....
- Bai, sartu zinetikan 'e bai. Bai porke... Donostiya hartu 'ta biño leno, gue Joxe Leon detenittua zon. 'Ta Luixa baita 're. 'Ta ordun gue Luixa 'ta Itu... Ergoinen nola zea... Ostatua nola da hoi?
- Tolare?
- Ez, beste aldekua.
- Bialde?
- Bialden hola buelta manta hola itxe bizitzak... Han zea...
- Palomata?
- Palomata bizi zin...
- Bai.
- Han eukitzen zittuzten emakumik detenittuk Oiyartzunguk. Han. 'Ta gizasemik... Potiko deitzen yogu. Zean, bueno, Olaiz... Jesus...! Olaizola ez. Jesus...!
Hola gelditzen naz, e! Batzutan.
- Bai.
- Taberna nola famosu hoi neska, eskoiku hoi!
- Tolare?
- Tolare, bai! Tolaren onduan bizi zin Pottikotarrak deitzen geniyonak. Neska sor bat bada hor oandikan.
- Bai. Etxenausi 'ro zen. Geo bota 'ro in zuten etxia.
- Bai, pes beno, hoik bizi zin hor. Potikotarrak, ijitotarrak, ijito kasta zin hoik. 'Ta hango txerri tokiyan, hango txerri tokiyan sartzen zittuzten gizonak. Detenittuk.
Eta... Han eondu zin... Gue Joxe Leon 'ta asko, Oiyartzungo asko! Eta... Joxe, leno san dutena, Joxe, Katalintxokua 'ta biyek, pes jana matea, pes biyek. 'Ta San Markotikan botzen zittuztenin kañonazuk eta, zea batzuk zin ttikiyak, hola siete y medio
'ta bestik haundiyak, granadak! Txistutikan iertzen geniyon noa zijun! Pentsa 'zu nola jarriyak geunden, e! 'Ta ez giñan izutzen. "Fiu...!" 'Ta "hemen dun, hemen dun, hemen dun" saten zun Joxek!" 'Ta pum! Aurrexio! 'Ta "hara!"
'Ta balak txisto bat ibiltzen zuten, eske ez zuten kontrolik! Kuestiyua zen bota tirua! 'Ta gu martxa, janakin 'ta jon giñan eta Oiyartzungo... Hil zen, rekete bat. Eta "aber zea, Joxe Leonen Joxe Leonena heldu naz jana kartzea" 'Ta: "¿Cómo se llama?" nei erderaz san.
Ni sublebatu! Ez dakit, ez dakit nola ez ziten nei ordun jo! " Hik lotsik ez duk!" san niyon. "Familikuk bezela izaki eta ze apellido dun ne anaiyak galdezka ai yaz?" Hasten naz béakin enfrentatu, joko nun, e! Arrontin alteratuta! Ate zen Joxe Leon 'ta san zin:
" Hago ixilikan Frantxixka, hago ixilikan! Ez zanela ezer san!" "Ezer sango ez dit ba! Nei horrek zertako galdetu nau ze apellido dugun!" "Ixo, ixo. Jon ixilik, utzi gauzak 'ta jon".


Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-008
Pasartea 0:31:55 - 0:34:40 (2' 45'')
Laburpena Gartzelak Ergoienen: emakumeak Paloman eta gizasemeak Etxenagusin. Anaiaren bisitan joan zirenean, Oiartzungo errekete batek ezagutuko ez balitu bezala tratatu zituen eta Frantxiska arrunt haserretu zen.

Bilbo hartu zenean

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:31-n

Transkribapena

- Geo ya soldaduk eta jon zinin, militarrakin difentzi izugarriya, e! Bueno...! Errespeto bat eta... Denai tratatzen ziguten oso ongi 'ta gaiña beák zuten hura emateko 'ta... Jesus...! Reketetikan militarrea? Txuritikan beltzea hambesteko difentziya!
- Bai, e?
- U...!
- 'Ta ordun hoi ze in zen, Errentira 'ta pasa zinin reketik jon,
biño soldaduk geldittu iñ, geldittu in zin?
- Karo! Tropak sartu zinin denak ya Donostiño! Donostitik aurrea ya berriz gerra! Biño bai!
- 'Ta hemen zein geldittu zin?
- Ez, ez, ez! Jon zin, jon zin!
- A! Denak jon zin!
- Denak jon zin!
- Haik eamango zittuzten gue itxian zoztenak eta 're? Haik ez al zin Naparro aldea jun, gorriyak 'o?
- Ez, biño... Gorriyak saten zena... Ez! Gerrak korrittu zun Bilbao hartu arte.
Geo Bilbauko frentik izandu zin txarrak. Lemonan hil zin eun batin... Bi oiyartzuar, kompaiñi berekuk. Bai, Donoxtina... Zuk aittua izango zu Donoxtina zein den? Donoxtina? Bai...! Hor nola afusilatu zittuztela 'ta... Karrikako biri hortan.
Horko baserriko Donoxtina eta Goñin semia. Biyek hil zin!
- Goñi karlista harren semia?
- Bai, Goñi karlista harren semia, bai! 'Ta haik karri zittuzten Oiyartzuna enterratzea.
Haik hil zin Lemonako frentin. 'Ta han eondu zen baita 're ne gizona gorriyan ayekatikan gudari, gudariyak zin hemen reketik bezela, gudariyak eta militarrak. 'Ta han eondu zen. Eta anaiya, bi anaiyak alkarren kontra mendi berin ibilli zin! Pentsatu, hoi 're bada ba, e?!
- Gerra!
- Bai! 'Ta Bilbau hartu zuten arte! 'Ta ni akortzen naz Bilbau hartu zutenin... Gu Untsaskon giñan belarrak, zea metak eta ittea jona,
eta euntalako kampanak Errentiyan 'ta kohetik eta jesus...! Zer ez zen han! 'Ta "bada gaur, haundiya pasia da ba gaur, beitu, zerbai badugu!" 'Ta gue Antoniok san zun: "ez ga itxea jongo, e! Goiz!
Deskuidun sartu baldin badia 'ta hor sartzen badia reketik itxez itxe ingo 'ute izugarriya!". San 'ta izan! Gu...Zea, Araingo kaskotikan aitzen, Oiartzungo manifestaziyuk. Karlista denak kalez kale 'ta itxez itxe. Gu ion! 'Ta ama izutua: "biño hoik ze ai dia umi hoik?"
'Ta berandu itxian sartu gu! 'Ta bai izandu 're gue itxea, bai izandu gue itxea! Luixa 'ta, hoik zartxio zin, ahizpa 'ta. Geo... Lukas soldado ya, 'ta Antonio. Gue amak: "jesus...! Agertu al zazte? Hemen torri dia zuek non zazten galdezka!"
"Pes horretxegatik eondu ga ba ama, Araingo kaskun, ikusten baigenittun "
- 'Ta reketik zuetaz galdetu zuten?
- Oiyartzungo jendia, e! hor sartu zenin erua bezela jarri zen jende guziya, Jesus...!
Bilbau hartu zutenin? Madre Santa! 'Ta uo...! 'Ta bueno, hartu 'ta detenittu harrapatzen zittuzten guziyak! Aber zembat eondu zin Oiyartzunguk, oaiñ aztua dakat nik.... Badut librua, e! 'Ta letu ber nuke. Asko! 'Ta aber zembat hill zittuzten!
Nor Gaztañaga Etxeberria, Maitxo; Iragorri Iriarte, Frantxiska
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-008
Pasartea 0:28:35 - 0:31:55 (3' 20'')
Laburpena Frenteen gorabeherak. Bi oiartzuar hil ziren Lemoako frentean. Bere senarra izango zena eta bere anaia bi bando ezberdinetan. Bilbo hartu zutenean zelaian ari ziren lanean Garmendikoak; kanpaiak eta koheteak entzuten zituzten. Ez ziren etxera joan, erreketeen beldur. Bilbo hartu zutenean, jende asko atxilotu zuten Oiartzunen.