1. Hasiera
  2. Ekonomia, Lana, Politika
  3. Ekonomia

Lan-baldintzak

Langileen arteko harremanak. Elkartasuna. "Sábado inglés"; Kanpotarren eta bertakoen arteko harremana

Lan istripua

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:35-n

Transkribapena

-Hirurogei urtekin, zea hirurogei urte nittunian Hondarbiku hortan ai giñala kotxe batek jo 'ta kapoan gaiñin eaman zin.
-Bai e?
-'Ta orduko makina hoik hasiyak zien 'ta nik berrogeita hamabost bat nittun inguru hortan hasiko zin. Nik burniya dakat hemen e!
-Sartua.
-Hemendik honea.
-Mekayuen dio! Ordun, zea, kotxik jo zizun hartan?
-Bai, kotxik jo 'ta kapotan gaiñin eaman zin, eskerrak.
-Ze in zizun dena txikittu hezurra?
-Hanka, dena hanka beste aldea beira geldittu 'men zin.
-Ai ama!
-'Ta hortzak 'e, hiru hortza 'ro txikittu 'izkiten denak hortza guziyak, kamiyuan. Hemen hiru kostilla hautsi. Eskerrak kapotan gaiñin eaman zin e!
Kristalak atetzen nittun zeatatik, masailletatik.
-Ai ama! Bai, azpiyan 'o sartu baziñan, akabo!
-Bai, zeangatik salbatu nitzan gehina, bai. Kuarenta bat bainaman nik kambitzea.
Arlepo 'ta hoiyek desbrozadorakin heldu zin Hondarbitik honontz, zea hortan, golfeko rekta hortan. Atzetikan desbrozadorakin, makinakin heldu zian.
'Ta hor nik in nun kuarenta bat hartu, haik nola heldu zin aurrea, aurrea eamaten hasi. 'Ta nik aurrea naman bittartin, kotxe batek jo 'ta kapotan gaiñin eaman zin.
Eskerrak, zea zutik 'o zea harrapatu zian.
-Bai, bai. Jooe! Karo, lan peligrosua gaiñea.
-Bai.
-Ez? Nekagarriya 'ta, gaintik...
-Gaurko eunian bai 'ta lembizitikan gu 're kostrumbratuk gaude. Leno ez baizen izaten zeikan, zea kotxe 're gutxi 'ta seiñalia jarri 'ta ba!
Seiñalia jarriya ziok behintzat eta trankil.
-Biño!
-Biño geo hor, azkeneko urti habetan kriston seiñale pilla jarri ber da kamiyun e!
-Bai.
-'Ta hale, hale ...
-Halare kasoik itten ez!
-Kasoik itten ez!
-Halare kasoik itten ez!
-Bueno lehen katxarrua 're pollikiyo 'ta ibilko zen?
-E?
-Gutxiyo 'ta pollikiyo 're bai.
-'Ta pollikiyo. Hoi ba, pollikiyo. Katxarrua pollikiyo. Pues hortxe erregalua man ziten bai.
-Bai, erra. 'Ta hoi hirurogeikin?
-Bai...
-Ya azkenea.
-Bai...
-Bittartin ez zenun euki holokoik.
-E?
-Bittartin ez zenun euki holako?
-Sekulan zea bajikan 'e hartu izandu noski. Enaz akortzen behintzat behiñ e.
-Joe! Horrekin eon berko zenun?
-Honekin bai! Joe, makulukin 'ta hor ibilli nitzan. Gaiñea launak uste zuten ni ya akatua nitzala, hilla nitzala.
Nor Zabaleta Labandibar, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-076
Pasartea 0:23:30 - 0:26:10 (2' 40'')
Laburpena Diputazioan lanean ari zela, istripua izan zuen. Auto batek harrapatu zuen lanean ari zela. Lankideek uste zuten hil egin zela. Lan txarra eta arriskutsua da, izan ere, errepideetakoa.

Orduko jornalak

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:35-n

Transkribapena

- Karo, karo.
- Holaxe bai.
- Bai, ze lanteiyan 'ta ez zen diro asko irabazten garaiy haitan...
- Ez, ez. Ni hamalau urtekin hasi nitzan herri lanian. Hemen zea Gastaiñi zea hoikin Plemuntatar hoikin 'ta.
- A!
- Gastaiñizarrakin 'ta hoa...
- Basuan, ez? 'O...
- Ez. Piñozoluk itten.
- Piñozoluk itten.
- Udaran piñozoluk itten zin 'ta geo aldatzeko... Udara guziya zea, zulua itten 'ta ordun hamabi pezta eunian. 'Ta dirua iruitzen ziun, e! Hamalau urtekin 'ta... Hamabi pezta!
Ni amai akortzen naz, poz erra hartzen zun e! Astian setenta y dos... Zembat... Bai, hamabi pezta!
- Bai, iya-iya larogei!
- Bai, 'ta hoi amai entreatzen geniyon 'ta geo jai goizetan Sorondo... Bakizu non den Sorondo, jakingo 'zu!
- Bai.
- Sorondo azpikaldeko biri hoiy aurrea pista hoi itten, orduko bi pezta hoi patzen ziuten 'ta hoiy bolsiyoko izaten genun.
- Hoi 're herri lanin? Herri lanin in zen biri hoi 're?
- Hoi Errentikuna izango zen gehina 'ta basoketaiyak beák ematen zuten. Basua, basua Errentiko parteko basua Altube 'ta ez dakit zein kristo zian ordun hor.
'Ta biria itteko, orduko bi pezta jai goizetan jonta. Jode, san 'yozu oango muttilaiy joteko bi pezta iraaztea!
- Ba, orduko dirua!
- Orduko dirua zen, e! Bai, bai, bai. Ordun 'e lana in ber zela 'ta hoixen do, biño... Gaizkitxo tortzen zen! Orduko bi pezta hua boltxiyoako, jolin!
- Karo, bestela dirua ez zen iñondik ikusten!
- Bestela ez zen diruoik garaiy haitan, e!
- Karo.
- Bestela ez zeon. Jun in bihar. Hortxe zon.
- 'Ta piñuk zeiñek sartzen zittun, diputaziyuk? 'O zeiñek sartzen zittun piñuk, ba?
- Hoik estaunak.
- A, estaunak?
- Garaiy haitan estaua. Gu Gastañe xarra joteko zai eoten giñan ya astelenetan patzen zun ba! 'Ta harrek: "Ieup mutillak!" Eju itten zunian: "Torri!".
Jo, bai poza bai! Andalaletxe! Bai, bai, bai. Hor Ozentzioko zihar hoitan Sauerreka aldeko mendiy hoik zulatzen nola aitzen giñan gu, hamalau bat urtekin, e!
Baiño, ordun diruak 'e baliyo zun. Hamabi pezta, biño hamabi pezta 're, ordun haray haitan 'e hamabi pezta zien , e! Bai, 'ta geo bi pezta zea, jai goizetan 'ta hola ibiltzen giñan. Bai.
- Hamalau urtekin... Oain bial zaztu hamalau urtekin!
- Bai, sa 'yozu piñazuluk ittea joteko!
- Joe!
- Bai.
- Eta erramintak eta denak béak izango zittun.
- Bai, erraminta béak. Béak ibiltzen zuten, bai. Guk zakotia. 'Ta zato bat ardo 'ro hola, ardua ibiltzen genun garaiy haitan.
'Ta hemen beti gora bidexurra zien ordun (...) hemen betik gora joten giñan gu Karrika aldetikan Etxetxo Juakin bat, bestia Lekunbeikua, Biaxoko Jose Luix 'e hoi tarteka joten zen...
Hemen betik gora holaxe joten giñan. Batzuk zakotia bizkarrian 'ta bestik zatua 'ta...
- 'Ta eun guziko?
- Eun guziko.
Nor Zabaleta Labandibar, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-075
Pasartea 0:55:12 - 0:58:28 (3' 16'')
Laburpena 14 urterekin herri lanean hasi zen, Gaztañe xaharrarekin, pinu zuloak egiten. 12 pezeta irabazten zuten egunean (eurotan 7 bat zentimo). Jai goizetan ere lanean aritzen ziren. Jornala astera kobratzen zen. "Gaizkitxo tortzen zen ba...", "Ordun diruak balio zun". Basoketaiak.

Santioetan, bazkaldu eta Iturriotzera

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:35-n

Transkribapena

- Zortzi ordu biño gehiyo ingo zin.
- Ez, zortzi ordu izaten genun, e!
- A bai, e?
- Bai, bai. Zortzitatik 'ta hamabita en punto, geldittu! Bai, zortzi ordo. Horrengatik ba, geo zortzi ordu itten genittunin, Arandango Joxe Luixena joten giñen artojorra illunaarretan.
Bai. Harrek maten zigun... Harrek arrautz pilla bat, harrek ehun bat oillo 'ro eukiko zittun 'ta hola siestuak 'ta paeta zulotan 'ta arrautzak hola betiak eukitzen zittun denak buelta guztiyan 'ta "aiba biña arrautz 'ta ogi kozkor bana denai 'ta artojorra!"
-Artojorra!
- 'Ta geo Santiyo eunin, Iturriozko festak, ez? Santiyo eunin... Santiyo eunian oan bodatan biño bazkaiy hobia itten genun guk ordun han harrekin. Bazkaiya ematen zigun denai eun horrekin. Oillua. Hasiko giñan oillo zopa iña, oillo zopa fideukin 'o ez dakit, kristona itten zun!
'Ta geo gaintik oillua saltsan berriz 'e. Kazulaka haundiyak jarri 'ta dena oillua! Baiño bai jan 'e guk ordun e!
- Bueno! Baita...
- Joe! Geo handikan ya kafia 'ro zerbatt hartzen bagenun Iturriotza irrintzika Ozentziyon gotik bera! Anda la ostra! Fiesteta!
- Erki.
- Bai. Biño gustoa bazkaltzen zen ordun e! Arandan ingurun ez genun huts eingo ordun bazkaldu gabe... Ezta...!
- 'Ta zeiñ joten ziñazten, artojorran 'ta ibiltzen ziñaztenak?
- Artojorran 'ta, herri lanin aitzen giñanak. Herri lanin hor aitzen giñanak denak illunaarretan jenealin horrengana artojorrara joten giñan.
- 'Ta geo harrek patu itten zun?
- Ez, ez. E? Eon, eon, eon. Ez, Jose Luixek ez ziun patzen. Geo meinda 'ta... Meinda 'ta geo bazkaiy hoiy izaten genun. Ez, Jose Luixek ez ziun patzen ez.
- 'Ta geo iturriotzea festeta.
- Geo fiesteta. Biño banketa erra maten zun, e! Jose!
- 'Ta karo, ordun gutxitan jango zen...
- Ordun joe...
- Gutxitan jango zen. Beti... Karo, oillaskuk eta hoi denak saltzeko 'ta, ez?
- Bai.
- Kalea 'ta.
- Oillaskuk eta saltzeko 'ta oillua 're asko saltzeko 'ta arrautza 're saltzeko 'ta.
Nor Zabaleta Labandibar, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-075
Pasartea 0:58:28 - 1:00:50 (2' 22'')
Laburpena Egun osoan basoan aritu ondoren, ilunabarrean, Arandanera joaten ziren artajorrara. Santio egunean, bazkari ederra ematen zieten han. Irrintzika jaisten ziren Iturriotzera, festetara.

Igandeetan ere lanean

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:34-n

Transkribapena

- Bakaziyuk 'e bai.
- Bai?
- Bai, bai. Bakaziyuk hartzeko aukera zenittun.
- Hillabete osua oain 'ta bezela?
- Ez dakit ba... hamabost eun 'o hogei eun 'o, zerbatt hola zien. Bai.
- 'Ta launbatin lana, ez?
- Geo, geo, eurra tortzen zenian, hara jon 'ta han jornal osua erki atea.
- Eta launbatetan lana itten al zenuten, Juakin?
- Bai, bai. Iandetan 'e!
- Bai, e?
- Pastan ai zenak, pastan ai zenak, jaiyan 'e lana. Bai. 'Ta makina urte askuan iandetan jai itten zun, 'ta uan berriz, atzeneko jarri zuten hua 're iandetan 'e lanea. Denak lana.
- Bakarra, iandetan aitzen zinak, txandaka aiko zin?
- Hoixe.
- Iandero ez ziyoten tokatuko?
- Ez.
- Zuen garaiyan 'e bai? 'O iandero, iandero...
- Iandero, iandero.Iandero.Iandero. Nik hoi zortzi ordu ez nun izautu. Geo hamabi ordu igandetan. Batek jai, batek bakarra, txandan. Bai. 'Ta eur, eur pillatzea joten giñanin, zortzi ordu papeleran fabrikan iñ, 'ta berriz eur pillatzea, hoa aparte, e!
- Aparte?
- Hoa bakotxa betzat. 'Ta hola.
- Lan faltik ez zenuten?
- Ez. Papeleran lan asko izaten zen beti. Asko! Jende asko ber zen han.
- 'Ta zea, gerrak 'e han lanin ai ziñala harrapatuko zizuten ba?
- Bai, dudik gabe. Handikan soldao... Gaiñekun papeleran jornala... Jornal exkaxa izaten zen.
Sosak atea bai, biño ordun podeiyoz. Ordun podeiyoz. Zortzi ordu iñ, 'ta geo berriro (...ra) jon 'ta, handik hemendik... Bai jauna!
- 'Ta ez ziñazten aspertzen?
- Aspertu!
Nor Iza Artola, Joakin
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-062
Pasartea 0:24:00 - 0:26:30 (2' 30'')
Laburpena Oporrak orain baino gutxiago izaten ziren, baina izaten zuten zer edo zer. Asteburuan ere lan egiten zuten. Igandeetan 12 orduko txanda izaten zen, hartara batek jai izateko. Gerrak han harrapatu zituen.

Destajoan lanean

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:34-n

Transkribapena

- E... Uarte...E... Uarte Errotakua, Errota bea, zu aitzen ziñan lanin errotan?
- Bai. Bai. Errotan, errotan aitzen giñanak denak.
- Denak.
- Denak. Erreleun, ze erreleotan 'ta harrapatzen zun, gau txandan baldin bazon baten bat ohiyin igual 'ta bestia lanin 'ta. 'Ta hola.
- Ordun gurasuk eta zuek 'e aitzen ziñazten.
- Bai, bai. Hoixe, haikin batin. 'Ta eurra tortzen zen dembuan, deskargako, pues lanteiko kargu... lan hoa iñ 'ta geo eurra pillatzea. Eur pillak itten zian. Bos metro, sei altura pilla iña. 'Ta hara joten giñan 'ta han itten genun, pes destajon lana itten genun. (...)
Gen postua kubritzen genunin, hara jon 'ta handik sosak atetzea. Handik sosak atetzea.
- Bestela ez zen ailletzen. Sueldo bajuk.
- Bestela, bestela, gurasuak 'e... E!
- Karo.
- Bestela hua gordeta noa jongo ga. 'Ta guk 'e hala tortzen zen demboan, eurra hua manejatzeko, pes geo pilla itten zen demboan, zembat metro zien zeatu 'ta honenbeste,
"bai, hambeste tokatuko 'ttek". Jornala biño haundiyo bai. Biño lana iñ 'e bai! Destajon aitzen giñan. Hoi itten. 'Ta hua geyo 'ta ahal zen guziya itten.
- Ze erreleua bea 're zortzi ordukua zen, 'o gehiyokua?
- Errelebua?
- Bai.
- Zortzi orduka. Bai, hiru laun izaten zien. Tres por ocho veinticuatro.
- Hiru eun?
- Bai.
- 'Ta beste eunak?
- Hiru eun ez! Tres por ocho veinticuatro, euna!
- Hoi bai, eun guziya martxan, martxan papelera.
- Bai.Bai. Tres por ocho veinticuatro. 'Ta geo miñez gelditzen bada bat, bajakin 'o hola gelditzen bada, hamabi ordu. Hamabi ordu. Harren zortzi orduak biyentzat. Beste biyentzako.
- Ez zen kartzen beste bat kampotik.
- Ez, ez. Nik ez nun halakoik sekula... Zortzi ordu 'ta baja 'ro norbatt tokatzen bazen, beste biyek hamabi ordu. 'Ta hola.
- 'Ta geo aparte len san zuna. Egur karraiyuk 'ta!
- Bai, bai, bai, bai, bai.
- Eta bakaziyuk eta?
- Bakaziyuk...
Nor Iza Artola, Joakin
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-062
Pasartea 0:21:15 - 0:24:00 (2' 45'')
Laburpena

Ugarte Errotan senide guztiak aritzen ziren lanean. Paper fabrikan, 8 orduko lan txandaz gain, destajoan aritzen ziren lanean. Bestela, diru gutxi ikusten zuten. Norbait minez jartzen bazen, ez zen ordezkorik ekartzen. Beste lankideek ordu gehiago sartuta betetzen zen txanda. Gen postua.

Ordezko langilerik gabe

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:34-n

Transkribapena

- 'Ta langille gutxiyo.
- Bai, bai, bai. Dudik gabe.
- Zuek zembat 'te ziñazten? Zu aittu ziñanin, zembat langille 'te zittun papelerak?
- Papelerak mordoska ba bai. Ez dakit zemba izango zittun totalin, biño, mordoska 't bai. Mordoska 't, mordoska 't.
- Ehuntik gotti 'ta bai, ez?
- Bai, bai. Ehun biño gehiyo. Hiru erreleo aitzen zin. Hiru erreleo. 'Ta erreleua... Bat miñez 'o alde itten bazen, hamabi ordu, hamabi ordu in ber. 'Ta geo eurra tortzen zenin, kampotik, barkua betia 'ta torri 'ta geo hor bagoiyak kargatu Pasaiyan, 'ta geo haik papelera karri.
'Ta han hustu, 'ta handik hasten zen.
- 'Ta zeak ze itten zun, e... Pasaira tortzen zin barkuk eta geo Pasaitik, zea...
- Pasaitik bagoitan...
- Bagoitan Errenteira, papelera.
- Papeleraiño.
- Bai. Errentiko estaziyoaiño.
- Hoi da. Papeleran onduan...
- 'Ta geo handik bazittun... Trenbiria jarriyak papelerako. Lezoa, Lezoa 're bai. Hara 're kombinatzen zun. 'Ta hola. Eur pilla erra bai han, papeleran
- Torri 'ta torri 'ta torri ibilliko zen.
- Bueno...! Eurra kantidadia! 'Ta oaiñ 'e bai, oaiñ 'e hala ingo da. Oain makina dena berriya 'ute 'ta.
- Bai, bai. Makina 'ta berriyak, biño papera itteko huaxe ber, eurra ber.
- Bai, bai. Eurra ber.
- Eta geo...
- Eurra 'ta geo zea 're bai, paper zar 'ta kartoi 'ta hoi dena beratu 'ta (...) 'ta dena txikittu, deseindu 'ta bildu 'ta (...) jarri.
- Biñon, zea, piñutik atetakua kalidade onekua izango zen papera.
- Bai, bai, bai. Ona.
- 'Ta zure garaiyan ze itten zin, zea, prentsarako 'ro periodikuk itteko paper haundiy hoik, bobina haundiy hoik itten al zin zuen garaiyan?
- Nola papera?
- Papera, zertako papera ateratzen zen?
- Zertako?
- Zertako ibiltzen zen handik atetzen zen papera?
- Oi! Periodikua itteko asko. Asko bai, periodikua itteko. Geo kartoiya itteko 'ta, libruk itteko papera 'ta hola, klase horta.
Nor Iza Artola, Joakin
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-062
Pasartea 0:18:10 - 0:20:50 (2' 40'')
Laburpena Paper fabrikak langile asko zituen. Hiru txandatan aritzen ziren, gau eta egun, makinak gelditu gabe aritzen baitziren. Norbait minez jartzen bazen, 12 ordu egin behar zituzten gainontzeko langileek; ez zen ordezkorik hartzen. Barkuetan etortzen zen egurra.

Paper fabrikako makinak

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:34-n

Transkribapena

- 'Ta makina haik ze ibiltzen zin argiyakin? 'O... Ikatz... Zekin ibiltzen... Zekin jartzen zin martxan makinak?
- Oi! Harriyakin. Elezidadikin.
- Elektrizidadikin!
- Eletriziadia, bai. Motorra berotzeko. Motorra berotzeko. Batzuk haundiyak, bestik ttikixiuk 'ta bestik karo... Milla zaldin indarrako motorrak 'e bazien 'ta. 'Ta hola.
- Klaro, indar haundikuk berko zuten!
- Bai, bai, bai.
- Haik eurra hartu ta dena txikitu ingo zuten...
- Bai 'ta geo uran presiyuakin, e, harriyan gaiñin kargatua do, 'ta harriyan presiyu harrekin, harrek zampatu itten du.
- A...!
- 'Ta harriyak hoa eortzika iurtzika, iurtzika attu itten du. Ikusten denin ya attuxe in dela, berriz 'e, berriz kargatu. Tapa ereki 'ta eurraz kargatu 'ta berriz 'e martxan jarri.
- 'Ta geo hua txikitzen txikitzen jongo da?
- Txikittu ez, iurtzika.
- Iurtzika.
- Bai, bai, iurtzika. Txikittu... Zerrautsa bezela ez da txikitzen! Ez, ez illia, illia balitz bezela.
- A...!
- Dena bat itten da.
- Biño geo papera itten den bittarte prozesu galanta in berko 'u, ez?
- Bai, bai, bai. Bai. Haundiya. 'Ta oaiñ berriz, auskalo! U...! Nola jarriya den! Dena berriya jarriya 'ute 'ta! Leno milla zaldiko indarreko motorra, 'ta oaiñ ez dakit zembatekua izango den.
- Auskalo. Jesus! 'Ta makina gutxiyo 're bai, 'ta...
Nor Iza Artola, Joakin
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-062
Pasartea 0:16:30 - 0:18:10 (1' 40'')
Laburpena Mila zaldiko indarreko motorrak zeuden paper fabrikan. Makinak nola ibiltzen ziren: egurra igurtzi egiten zen, igurtzika.

Paper fabrika: pinua, kanpotik

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:34-n

Transkribapena

- Zea... Papeleran ze lan itten zenun?
- Papeleran?
- Bai, zertan?
- Lembiziyan, harriyak bazian, harriyak... Harriya izaten du apaatuak. Motorra 'ta geo harriyan zea zen, biyek bat itten zuten. Martxan jarri 'ta martxan. Biño motorra... Motorrixta izaten zen ordun. Haren lana, lantei ona zen. Ona.
- 'Ta zu ze aitzen ziñan, han makinan?
- Ni ordun sartu nitzanian, sartu berriya hartan, pintxe. 'Ta baoyakin, baoiya kargatu kampun 'ta eurrez, neurriya 'ro... Bagoiya zen bi metro 'ta bi metro raila jarriya 'ta pillan ondoa jon,
eur pillan ondoa 'ta kargatu harren nibeleaiño 'ta hartu trenbiri hartan 'ta geo harriyan aurrea jon 'ta han 'e bazen tokiya, han hustu 'ta bestin (...). Lau harri bazien. Eurra karri 'ta eurra karri. Aurre zabal hoa dena lepoaiño betia eoten zen eurrez e! Urti haittan. Eur pilla izugarriya!
- Ordun 'e piñua izango zen!
- Bai, bai. Piñua! Batzutan haitza pizar, pizar bat izaten zen. Biño jeneal, piñua, piñua.
- 'Ta hua kamioyakin 'ta karko zuten?
- Pasaiño tortzen zen barkuan.
- Eurra?
- Eurra. Bai, bai, batzutan igual Sevilla aldetik, igual Malaga aldetik... Hoitan pillak ba in 'ta hola.
- Kampotik, e? Karo, hemen uaindik ez zelako!
- Hemen 'e bazen, pizar bat, zerbatte itten zen, biño asko ber zen, e! Eur asko gastatzen zen! Izugarri! Izugarri! 'Ta oaiñ, oaiñ gehiyo ingo da!
- Oaindik seitzen du, oandikan, e!
- Oaiñ... Oaiñ nik ez dut ikusi 're in, oaingo motor zea hoiy biño... Bo! Sate 'utenez...
- Oain rapiduoguk eta izango dia!
- Bai, bai. Askoz 'e rapiduo. Bai.
Nor Iza Artola, Joakin
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-062
Pasartea 0:13:50 - 0:16:30 (2' 40'')
Laburpena Sartu berritan pintxe ibili zen, bagoiak kargatzen. Egur pila izugarria etortzen zen. Pinua Pasaiako portura etortzen zen, Sevilla eta Malaga aldetik. Pizar bat.

Paper fabrikara oinez, taka-taka

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:34-n

Transkribapena

- Ordun papeleran, e... Aittu ziñan. Oiyartzungo jende pilla bat, ez?
- Asko! Asko! Oiyartzundik papelera asko joten zin, asko! Urti haitan bai.
- 'Ta nola joten ziñazten?
- E?
- Nola joten ziñazten?
- Nola joten giñan? Oiñez.
- Oiñez bai, e?
- Oiñez, bai. Taka taka. Zakotia eskuan zintzilik eta...
- Zakotia?
- Zakotia.
- 'Ta bizikletaik ez zenun zuk?
- Bai, geo karri nun biziketa. Geo urtian propina pixkat izaten genun, 'ta propina pixka harrekin 'ta xox pixar batzukin 'ta biziketa karri.
- Ordun lujo geitza...
- 'Ta hoa biziketa geo trukatuta berriz beste biziketan jabe in nitzan 'ta, han geldittu zen nik aldeiñ in nunin, 'ta han ez dakit ze iña 'uten ben harrekin. Tira! Putzoa bota baute 're ez dakit, akaso traba ingo zun 'ta!
- 'Ta zertik ez zenun karri ba?
- Ez nun ekarri. Ordun ez zen kontu hura 'ta. Geo tokiya 're ber da biziketantzako. Hoa bestei esker (...)
- Karo.
Nor Iza Artola, Joakin
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-062
Pasartea 0:12:30 - 0:13:50 (1' 20'')
Laburpena Oiartzungo jende asko aritu zen paper fabrikan lanean. Oinez joaten ziren, taka-taka, zakotea eskutik zintzilik zutela. Gero ekarri zuen bizikleta.

Aldaketak industrian

admin-k bidalia Ar, 04/22/2008 - 12:34-n

Transkribapena

-Hemen ikaragarrizko martxa do oain, Errentiyan. Leheno espaiñola zen. Oan Papel prest da, beste konpañia bat. Hoi leheno hala 'men zen Euskal Herriko zea biño geo militarra zeatu zenin. Papelera Española.
'Ta geo bai gu ya erretirua hartzeko zean. Papel pres zeatu zen, jarri zen martxan.
-Papresa.
-Papresa bai
-Papresa.
-Oandik gotzen naz papelera española.
-Bai, leheno bai, beti.
-'Ta Franco 'ta.
-Erreka 're erki zikindu, uf hau usaiyak!
-Hola.
-Oain ya ez da izaten biño lehen dena erreka.
-Bai.
-Franco ez nun ikusi nik ez hemen biño lanin ez nitzan tokatu ikustia. Biño ministro Mujika 'ta hoik zeatu nittun, kusi nittun hola torrita.
Bai, espaiñola zen 'ta izen horrekin 'ta.
-Bai 'ta fabrika haundiya 're bai.
-Industri martxa haundiya 'ta zea 'ta.
-Langille pilla erra izango zittun?
-Ordun asko. Gaur biño gehiyo. Gaur fabrika adelantukin.
-Karo oan makina...
-Gaur seuraski laurden bat ordutik.
-Ez, biño erdiya gehinez 'e hola. Eskulana asko zen 'ta. Gaur berriz dena, dena, dena.
-Dena makina.
-Dena makina.
-'Ta zembat izango ziñazten zuek?
-E?
-Zembat ziñazten, zembat langille?
-Hoi ez nizuke sango. Badakit hasi nitzanin zembat iaazten nun. Hoi gouan dakat, zazpi duro 'ta bi pezta astian. Zazpi duro 'ta bi pezta. Astian kobratzen zen ordun.
Ni soldadotik torri 'ta berrogeita bi duro oandikan iabazten zen astian, berrogeita bi duro. Eta hamar hillate in nittun soldado 'ta .
Urteko errealizaziyua (?) tokatzen zin biño han zon zeatua, han itxian. Haretxek man ziniusiyua, torri nitzanin.
Presentatu nitzanin san zin: "Oye tienes una" nola san zin injenieruak: "Enrike tienes una retificacion aqui" sin cobrar.
'Ta larogeita ez dait zembat duro nittun. Mekauen! Ni gaiñekun (...)Ez niyon san amai e!
-A! Hoa ez zeniyon san!
-Andriai 're gutxitan san yot hoi!
-Limbiziko aitzen zaittutela!
-Hara, hara!
-Nik in duten pekatuik haundina hoaxe da.
-Hara!
-Hala in nun bai. Beti ailletzen ziyon andriai 're 'ta.
-Karo biño zuk ...
Nor Irastortza Gaztelumendi, Maitxo ; Lekuona Artsuaga, Enrike
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-059
Pasartea 0:43:50 - 0:46:30 (2' 40'')
Laburpena

Paper fabrika Euskal Herriko enpresa zen hasieran, baina gerraren ondoren, Papelera Española izendatu zuten. Lehen, eskulan gehiago zuen, baina, makinak sartzen joan diren heinean, langileak erdira murriztu dira. Lehendabiziko jornala gogoan du Enrikek: zazpi duro eta bi pezeta. Astean kobratzen zen.