Lan-baldintzak

-Holaxe ibilli giñan gue soldauxka horrekin bai.
-Bai, joe! Eta ze itten zen, e kobratu itten zenuten lana ingo bazenuteke bezela?

-Jolin! Nik papeleran biño sei pezta gehiyo astian han.
-Joe!
-Bai, papeleran ez dakizu hemen nola ibiltzen giñan 'ta han sei pezta gehiyo! 'Ta geo

Hiru hillatetikan 'o ez dakit ze izaten zen metalan prima.
-A!
-Eun hua seiñalatua izaten zen. Joder!

-A karo.
-Ergoingo sagardotei guziyak jitzen genittun ordun.
-Gastatzeko e!

-Bai, eske. Bai hiru hillatetikan, hirutik 'o lautik ez dakit ze izaten zen, hirutik uste 'ut izaten zela. Prima 'ta, metalan prima 'ta gaiay haitako bastante izaten zen e!

Txaundok sango zittun hoik, gouan eukiko zittun harek hoik!
-Bai, bai. Primana ez dakit, sango zin e!
-Ez dakit, prima izaten zen hiru bat hillabetetik, bai.

-Bai.
-'Ta astian asteko jornala ez dakit seguru zembat zen biño ni akortzen nazena da papeleran biño sei pezta gehiyo astian genula guk han, nik nun.

-'Ta gaiñea soldauxka iñez.
-Soldauxka kumplitzen gaiñea, geo razionamentua. Razionamentua bo! Gui maten ziutena razionamentua ddena, klase guzitatikan!

-Hoi da, a bai, minatan lana itten zenutenai bai, ez?
-E?
-Gehiyo 'ro ez? 'O onaguo 'o?

-Razionamentua gui maten ziuten han, bakoitxantzako bueno, kriston razionamentua maten ziuten gui.
-Joe!

-Hasiko ziñan, denetik! Babarruna, lenteja, zea guziya, jateko zea guziya, urdaiyazpiko gizen-gizen bat izaten zen zui-zui bat, halakua. Arrautzak. Biño ze, razionamentua denetik!

-Ona. Bestik biño zeaguk, onaguk, minatan?
-Biño denai maten ziyoten e!
-Bai, biño mintakui!
-Minatakui bai.

-Bestiri ez. Bestiri, san nahi dut, gaiñeko jendiri ez, baserritarrai 'ta ez!
-A! Gue itxekui 'ta etxekuntzako?

-Gutxiyo.
-Ez gui guentzako. Biño han bazian kompaziyo batea Momotti 'ta Zelaiburukua nola zen hua? Besita, Zelaiburu 'o horkuk! Hairi ordin famili guziyana maten ziyoten.

-Eziñ eon bintzat barrenian zea ur soiñu batzuk aittuz 'ta urak 'e kriston urak.
-Bai ez?
-'Ta bai han.

-Zea in ber izaten zen, 'men zen ez hustu?
-E?
-Asteburutan bombeatzen euki ber 'men zen ura, bestela bete itten 'men zen hua?

-Bai. Bai. Ez dakit bi bomba bintzat septimun beti martxan eoten zin e! Beti martxan! Bai.
-Bai. Ura pilla erra. Mendiyak botzen zunin izango zen.

-Buo! Han barrenin bazin urak ordia. Jo! Han, nola saten geniyon txoku harrei? Harriya zui-zui-zui-zui-zuiya barrenian hola, harrobiya balitz bezela 'ta han ura bra! Aparra botzen zula tortzen zen.

'Ta hara bai metro mordoska bat atzero ya sartzen ziñan 'ta holako frexkura bat. Gu gustoa 'ta hango jendia hara sartu orduko anda atzea 'ta lota.

Gu sartzen giñanin sartzen giñan pues kampun ibilitakuak, ya kampun, beti kampun ibiltzen giñanak. 'Ta sartzen ziñanin jode ezin lo geldittuko ziñana 'ro 'ta.

Beti 'o kuadrilla batengana jon 'ta "Ze ai ttuk hoik hemen 'ta?" Beti buillaka, zoloa sartzen giñanero hola aitzen giñan.

'Ta gaiñekun planoburuan, planoburuan, bagoiyak zeara rejilleta eaman.
-'Ta haik ze itten zenittuzten bultzaka iyo 'ta?
-Bultzaka bai.

Manduak akatu in zizkatela ba, san 'izut mandua akatu zela 'ta geo soldauak hua eamaten. Mandua ibiltzen zen.

-'Ta zembaten artin eamaten zenuten?
-E?
-Bagoi bat zembaten artin? Bultzaka?

-Bi bagoi eamaten genittun hiru launen arte.
-Bai e?
-Bai, aixa.
-Indarra berko.

-'Ta mandua zuluan ibiltzen zen e. Mando bat biño goiko mandua akatua 'ro 'men zela 'ta goiko manduan mutillak. Guetzako erra zen ba, hobia zen guetzako hoi.

-Karo.
-Mandua baldin bazen guk zuluan ibilli berko genun 'ta.
-Karo, hoi da.

-Mandua zuluan ibiltzen zen. Planun sartu 'ta seittun zea bat, barrenian, hola zea bat da zabaldi bat. Aurrea. Planua.

Betikan jaula, guk jaula saten, jaulan atetzen zin bagoiyak. Haik beko zuloko manduak eamaten zittun ziar-ziar-ziar-ziar planura ate, beko planura.

'Ta geo han kablia engantxatu 'ta guegana gora.
-Hoi da. 'Ta geo zuek itten zenuten labadorea bota?
-Guk labadorea bota.

-Rejilla gaiñ harta.
-Hoi da.
-Hara bota 'ta tartin harri haundin bat baldin bazeon rejillan pasatzen ez zena mokua 'ro

hua borrakin jo 'ta bera bota, rejillatik bera pasa.
-Muimento erra bai han.
-Joe! Buf! Edadia 're, edadia ordun! Joe.

Geo han, bo han itten genittun guk ordia kato jatiak eta.

-'Ta ze lan 'ta tokatzen zizuten? Bestik bezelaxe 'o? Zuek (...)?
-Ez, gu zean aitzen giñan. Hor 'e mandua akatu in 'men zen 'ta gu manduan tokiyan lanian.

-Mekayuen dio!
-Biño kampuan gu planoburun(?), zulotikan, planua ez dakit zuk kusi zun hor behiñ 'e 'o?

-Bai.
-Planua, betik gorako planua, goiko minazulun ondoa.
-Bai.

-Hor igotzen zin bagoiyak handik zeara eaman, labaderoa. Rejillata.
-Bai.
-'Ta han deskargatu 'ta bagoi hutsa berriz bera bota guk eta betiak hara.

-Kampuan, soldauxka erra pasa genun guk e!
-Ongi?
-Ongi! Lana in ber genula guk gehiyo, zulukuk biño gehiyo, zuloa joten zianak

Erdiyak lo 'ta zuloa sartu orduko. Hala eoten zin 'ta!
-Toki erra ba lo itteko huaxe!
-Ba Sestako zabalian 'ta!
-Ohittu ezkio bai!

-Makil tiran 'ta juerga errak botzen zittuzten han 'e batzuk! Beste batzuk lo biño. Sestako zabla hola zabaldi haundi bat.
-Bai. Ni ena alletu, biño hua haundinetakua 'men da ez?

-Bai Sestako zabala bai. 'Ta geo handikan Setimoa 'ta. Gu noixin behin sartzen giñan 'o baten baten faltian 'o. 'O ... osa gutxi iña bazeon, harri gutxi prepatua 'ro

Tarteka joten giñan. 'Ta gu geo hain tartin, kampuan ibiltzen giñan 'ta hain tartin ezin genun aguantatu. Gu jon 'ta zerbaitte lana 'ro 'ta bestiak zuloa sartu orduko lo.

Bai... zoloa sartu orduko, lampara pixka 't bajatzen hasten ziyoteneako bruum! Lo hartzen zuten denak. 'Ta guk loik ezin hartu.

Kampuan nola, kampuan ibiltzen giñan. Biño tarteka 'o zerbaita beti Motzak bialtzen ziun guri. Zea 'o martillon baten kolumna 'o ate ber zenin 'ta.

Altziko Luzia 'ta holako batzuk. Haik zoluan 'ta: "Etxeberri!" Saten zin nei, Motzak.

"Zeara jon ber dugu, kolumna holako ate ber ziot eta Altzi bakarrik, hoi 're! 'Ta hoi 're, jun hai! Harrei launkiyok!"

Holaxe 'o kolumna bat atetzea 'o martillun kolumnan bat 'o. 'Ta noizik eta behin sartzen giñan 'ta ordun gu barrenin pues jode ibiltzen giñan...

-'Ta harek zer zun, ura 'ro eukitzen zun gaiñin 'ta haren kargakin 'o zea in zela 'ro, ez?
-Bai. Harek zun buelta guziyan holako altura bat, zea buelta guziyan.

-Gaiñin?
-Zea, gaiñin, hutsa hola zea.
-Terraza antza hola?
-Terraza antzea.
-Bai.

-Bai. Hau balitz bezela harren rasua 'ta holako altura zea buelta guziyan.
-Pistinan moura hola?
-'Ta geo han ura. 'Ta ura hua han zeak ingo zun bai.

Este, han zea ibiltzen zin ordun lanin Olaizolako Inazio izautu al zenun zuk?
-Ez, biño aitzia, Andrex 'ta hoiken.

-Andrex 'ta hoiken anaiya.
-Anaiya bai. Ez nun izautu. A bai! Inazio bai! Inazio izautu nun!
-Inazio bat behintzat han aitzen zena.

-Bai.
-Zeatan, bomba zea. Han itten zuten kampotik tortzen zen trapo 'ta zea holakuk zea bat zen, kaldera zar haundi bat holako zeakin.

'Ta gaintik tapa haundi bat zun, lori-loriya zen. 'Ta han itten zittuzten hoik denak sartu 'ta txikitzeko bumba 'ta bumba 'ta bumba. 'Ta harrena saten zuten, harrek izorratu zula zea hoi.

-Harren zea.
-Harren dardaizak.
-Dardaiza.
-Demborakin hua, harrek.

-Karo.
-Bai.
-'Ta ze itten zen harrekin 'e papera?
-Papera.

-Trapo zeakin?
-Bai.
-Txikittuta?
-Trapukin 'ta. Trapua gaiñea lembiziko prueba.

Prueba itteko 'ta hasi zinian. Ote jotzeko[otejotze:8296] makinak ikusi al ttuzu zuk behiñ 'e? Hontaka?
-Bai.
-Halakuakin trapua pasatzen genun.

-A bai e?
-Ote jotzeko makinakin trapua pasa 'ta papera itteko. 'Ta emakume pilla bat jarri 'ta papera zea, trapua txikitzen hola. Tiratan, tiratan, tiratan.

-A! Hua itten aitzen zin emakumik?
-Emakumik pillan. Biño geo, geora ez. Biño hoi pruebak itteko 'ta hasiyerako zeak zittuzten. 'Ta geo ya ez, geo ya martxa haundiya hartu zen.

-Biño eskapada errak iñak bazien mutillak e! Eskapada errak iñak bai! Geo papelera zar hoi eroita 'ta hor ibilli zen. 'Ta desastre!
-Bai. Zui errelebun ez zizun tokatu ordun, ez?

-Ez. Ni ordubitako jon berra. 'Ta ez dakit abisua zeiñek pasa zian "Papelera, papelera eroi in 'men dela". 'Ta san nun "Eroi?"

Bai, bai 'ta zein krixtok san zin nei hoi? Honea abisua 'ta anda dios seittun jon nitzan ni 're Biasokukin 'o zea hoi nola da (...)an andria zela 'ta hoi?

-Bai, bai.
-Hoi hor birian kruzatu nun. Hola heldu zela burua beitti-beitti zintzilik itxea. 'Ta: "Ze pasatzen duk?"

"Han dena, han barren hartan dena uretan".
-A karo 'ta hua handikan heldu zena!
-Handikan heldu zena.
-Handik ateta!

-Bai. Jon nitzan ni 're korrika denak eta. Martinmotzene aldetik, hor Martinmotzene bakizu baserri zar hoi?

Handikan eskaillerak jarri zittuzten 'ta bordilloiño zerbaittekin laundu ziyoten. Haimbesteko neska pilla zea batin salbatu zin, goiya eroi 'ta zea angulua hola itten zula.

Kompaziyo batea neska pilla bat hor 'ta zea hontatikan eroi 'ta hontaka geldittu.
-Huekua geldittu zen tokiyan?

-Hueko geldittu, hor huekua geldittuko balitz bezela. Hontaka eroi 'ta hontaka zea hau eroi 'ta tarti hartan neska pilla bat. Eta iñoa atetzeik ez.

Lehiyua bai biño Martinmotzenea kriston saltua. 'Ta geo hara eskaillera in ziyoten hoik, harrek zea bat baitzakan limbiziko plantan holako zea bat azera tipo zea bat.

'Ta lehiyotik in zian neska hoiyek denak zea harta atea ixkiñ harta.
-A! 'Ta geo eziñ.

-'Ta denak eskiñ hartan, filan neska guziyak karraxika 'ta marruez 'ta han. 'Ta ni jon nitzanian oandikan denak hoik ikusi nittun nik han. Denak han zian goiyan.

'Ta eskaillera goiyan jarrita. Ez zakaten ipurdiya eakusteko beldur haundiyikan ordun! Denak hantxe atzeaka jarri 'ta txanda ezin hartuikan. Eskailleran goitik behera 'ta behera jaitsi ahalian.

Martinmotzeneko sagar baten azpiyan etzanda gelditzen zin.
-Jo!
-Pasatuak!
-Ombre!

-Bueno! Nik ez dakit gehiyo nola ez zin garbittu han e!
-Han bi hil zin, ez?

-Bai, Iragorri 'ta zea Otsuaneko(?) Martin. Bi bintzat. Bestia gaizki han harrapatuta ibilliya zea zen zuk ez zu izautuko hoi. Biasoko gue laun hoiyen 'ta hoin illoba bat.

Maja bat! Oain 'e 'zautzen dut nik hua! Biño ez da hemen bizi. Hoik, bestia hoi zea batin harrapatu zun numbaitte, ez dait barilla tarten batian 'o 'ta zalbatuak zin hoik.

-Bobina jo 'ta masailla urratzen ai zaiyola. Hoik, gazti hoiyek denak hor ibiltzen zien, asko.
-Peligrosua zen. Oain ya...

-Hoi sekadoran, hoi, diferente zen. Hoi ez zen zea sekadoran 'ta gu aitzen giñen makina haundiy hortan ez. Hoi, zea Jexux hoi, aitzen zen kortaderan.

Guk atetzen genun makina nahi den klasitan, zea kutxilla batekin klak moztu itten zen neurritan, 'o ze kuadrutakua berdin. 'Ta moztu, moztutzen 'ta han zeon hoi.

Bueno zea hartan, mutill hoi.
-Bai, bai, bai. Hua itten zen tokiya hartan.
-Hua itten zen tokiya hartan. 'Ta gaiñea ez dakit jefia harrei zein zun han ordun Agapito 'ro zein kristo zun 'ta.

Buf, hua numbaittea jona izango zen 'ta. Hor harrapatu du mutill hoi korreatikan zeak, printzan batek 'o 'ta polean kontraiño za! Eamana zakan.

'Ta ni sekadoran, makina haundiya haunzko aldetik nitzen. 'Ta handik ikusi, ikusi nun mutilla. "Ui! Anda dios! Mutill hoi ze?" Polea hola arraskatzen e!

Ai zitzaiyon masailla 'ta jon 'ta kutxilla ate niyon da! Kutxilla ate 'ta geldittu makina. Masailla 'ta hako ukalondu hok dana larrutu, larrutzen ai zila.

Eskapada errak bazin ordun mutikozkorrak!
-Ordun bai, eskerrak zuk kusi zenittula!
-'Ta...
-'Ta haik zer zin arrontin gaztiak mutikozkorrak?

-Gaztiak baizian. Hoik ya denak eraretxokuk.

-Hoik zea ibiltzen zin, mutikozkorrak paperan bobina, bobina diskuiduan zean rodilluan zijunian hautsitzen bazen hari bat hola zsrii 'ta hola atzea osua bialtzeko 'ta.

Biño eskapada errak iñak bazian papelera alu hortan mutil hoiyek. Gaintikan askotan hemendikan hara bezela pasa in ber bobina baten onduan.

'Ta bobina hua zon holako tornillo bat zula bueltan 'ta galtzetik helduta harrei bueltaka dola. Eiziarku hoi salbatu izandu nun.

'Ta harrek nei esaten: "Ez ezerre nik makina" hoik ne mutill ibiltzen zian han 'ta. Geo 'ta beruo mutilla, geo 'ta bero. 'Ta nik sekadorai 'ta korrejitzen 'ta han 'ta. Ze graduta zen zea 'ta papera 'ta.

'Ta beitu 'ta gero 'ta bero 'ta jun naz 'ta mutillak saten ez. 'Ta nik da! Bazpare ate dut 'ta mutill hoi hantxe galtza ezin askatuikan tornillu hartatik. Biño ez esaten!

-Ui ama!
-Ixil-xillik jarri han 'ta geo 'ta bero, geo 'ta bero, geo 'ta bero. 'Ta eskerrak kontutu nitzan.
-Eskerrak kontutu ziñala!

-Bai, bestela hanka txikittu ingo zun, dena txikittuko ziyon.
-Harrek ez bullik eta ez ezerre.
-Ixil-xil-xillik mutilla!

San niyon: "Zertik ez duk eju in ordia!?" Ni zean ibiltzen bainitzan, zea kusten, sekadora, zean pasatzen baitzin paperak, sekadoran batetik bestea mantetan.

'Da haik 'ta bobina artian, nolakua zijuan, ze gradutan kusi ber izaten zen. 'Ta hoi, mutill hoi, hor ikusten dut geo 'ta beruo, geo 'ta beruo. Noa ostra diju hoi?

Papera hautsi itten zen biño klak! Kendu 'ta kitto.
-Karo.
-Geo 're papera...
-Harrei apurua maten hua ittia