- Ba, borondatia 're bai.
- 'Ta gaiñekun familiya sukaldin bilduko ziñazten?
- Bai! Hoixen. Eunez lanin batzuk kampun 'ta bestik barrenin 'ta...

Segi denak bakotxa be martxan.
- 'Ta ba al zen itxian norbatte kontu zarrak kontatze aitzen zena? Zalia zena?
- Bai. Ama... Ama oso goxua, pazintzi haundikua zen. Atta... Un poco más ligero.

Desapiyua behintzat! Jo ez giñun behiñ 'e izandu, biño... Gaiña billeratik eta goiz jon ber zen, e! Zai. Ni akortzen naz, Iturriozko fiesta batzutan, Santiyotan... Iturrioztik, jakiña, beanduxio! Tortzeko 're biria 'ta... Torri 'ta atia itxiya attak!

Bi ahizpak nearrez eta ne aurreko ahizpak, biyek, biyek nearrez ate ondun 'ta, han pasaeran nobiya-nobiyu batzuk 'ta " ez da ba hain berandu! Ume gaixuak hola iukitzeko!" Ez, haik pasatzen nobiya-nobiyu hoik esan, gaur honezkio amonduk izango dia haik 'e.

Eta ez dakit zein zin, "Berandu ze izan ber du?" Santiyotako fiestak, Iturriotzen izaten zen. Handik tortzen 'e demboa 'ta! Torri ordoko atia itxiya! 'Ta ama saten barrendik: "ereki 'yozu, ez da berandu 'ta! Ez da berandu, oaindik eun argi do 'ta ereki 'yozu!"

'Ta ospas! Hantxe biyek marruez. Nozpatte ereki giñun 'ta geo hau desapiyuk, berriz (...) ez giñula etxian ametittuko 'ta ez dakit zer 'ta. Ordun ixi-ixillikan! Biño izorrai jo. Hurrengun 'e guk gena iñ! Je! Berko! Gazte dembo gehiyo ez disfrutatzezkotan 'e!

Gehiyegiya zen gue atta, e! Hala zen. Jesus Maria!
- Harrek be autoridadia! Atta izaki...
- Bai, hombre! Bai. Alabak eamateko beldurra biño eaman iñ!

- Iual, iual. Atia itxi 'ro erekiya utzi!
- Bea zen... holakua izango zen hua.
- 'Ta ezkontzen zein izan zen lendabizi?

- Iatze metak ordun ingurun!
- Iatze metak, bai.
- Iongo zin!

- Bai.
- 'Ta belar metak in berko zenittuzten?
- Belarrak 'e bai.

- 'Ta zeiñek itten zittun metak?
- Attak béak jenealin. Emateko beti ni. Ni astotako serbittua naz!
- Asto politta zun ordun!

- Bai.
- Bea metaziyan... metan gaiñin? 'Ta zuk bota?

- Bota 'ta harrek erki txukundu bai. Gutxi zin harrek bezelako metak itten zittuna. Txukuna zen. Biño geo jendik utzi zun, e! Geo montoiyin jarri 'ta. Eozein zira zar gaintik ta... Erraxao behintzat...

- Bai, 'ta oain bolak.
- Gu lan asko iñak ga ya! Jendia espabilatu zen.
- 'Ta geo e... Belarra hartu 'ta, zea, heiyea 'ta nola eamaten zenuten birian?

- E?
- Traktoria ez zenuten eukiko?
- Ez. Belarrak aldian genittun guk. Baserritik aldian genittun.

Zamak in 'ta bizkarrin itxea 'ta geo han metak in 'ta, posible zinak barrena sartu itten zin. Gambara 'ro sotoa 'ro... Biño itxiak su hartu ezkio!
- Bai. Pasako zin holakuk ba!

- Bai. Gue aldian pasa izandu zen. Baserri bat erre zen.
- 'Ta geo hoi nola... Seguruik izaten al zen? 'O nola itten zen hoi geo? Auzolanin dirua bildu 'ro?
- Ordun ez zen... Bai, bai, erriana eskian ibiltzen zin. (...) Aramburu erre zen.

- Aramburu erre zen, e!
- Bai. Kaxku kaxkun don itxe hua, bai. Ni gazte gaztia nitzala. Oi! Hoi ikara! 'Ta gauza zinak jon zin launtzea. Ni biño haundiyuo zinak.

Geo ordun auzuak izaten giñan familikuk bezela, elkarrei launtzen. Si te visto no me acuerdo. Hoi gauza, e! Kambiyua! Zeak in du, bizimoduk in du hoi.
- Bai, berra béak!

- Bai.
- Zuk berra zanakanin ondokuk launtzen bazizun, geo ez zizun harrek eskatu berrik zu jotea launtzea.
- Hoi ba.

- Iatzik in ber zin... Zuek iatze lekuak ba al zenittuzten?
- Iatze lekuak 'ta bai! Jesus! Iatze ebakitzen amakiña 't aldiz aittu ga. Gu bi ahizpa iatze ebaittea! Eun guziko! Zakotikin. 'Ta atta billa geo, illunabarrin 'o hola.

Atta bai erki, gurdiyan gaiñin! Kantari "eso es verdad, eso es verdad, porque lo he visto yo!" " Atta! Erki kantatzen 'zu oaiñ, gu lanin 'ta!" Hoik egi berdaderuk dia, e! Gu eun guziya mendiyan pasa, txiki arraiyo iñak.

- 'Ta zuek ze in zenuten, moztu 'ta prepatua utzi 'ta atta billa jon.
- Bai. 'Ta gaiñea iatzia lotu itten genun. Bestek itten ez zuna dembo haitan. In berko! Gue attakin. Hola bi hanka beste bi bestin, iatze mordoska han sartu 'ta lotu,

erdiyan korapillua inta. 'Ta haiziak ez baizittun eamaten! Biño ba al dakizu ze lana? Saten ziuten gui auzokuk eta: "zuek bezelakoik iatze eballeik ez da hemen!" "Ui, ikasi guekin!" 'Ta haik kompaziyo batea, eun geyokin ez baziñan joten 'ta haizia ate,

ez zittun eamaten haiziak! Bestela, berriz, suelto baldin bazozten, ririrririrri martxa!
- 'Ta sokakin 'o lotu berko zenittuzten!
- ez, ez. Iatzin zeakin bekin.

- A! Iatzikin!
- Con las ramas de.... Bai, iatzikin.
- Gariya 'ta itten zen bezela!

- Bai. Ba al dakizu zembat lana iñak gan gu?
- Geo karraitzeko 're erraxuo 're bai!
- Bai...! Oso erki gelditzen zen. Plegatu bezela.

- Geo kantai atta!
- Atta kantari erki gurdiyan jarrita!
- Alabak lana erki inta!

- "eso es verdad..."
- 'Ta noaiño joten ziñazten iatzeta?
- Ba Karrika pasa, geo Iraurtzako onduan izaten zin loiyak ikaragarriyak!

Oaiñ ez, oaiñ, geo bota 'men zuten zea, morterua 'ro ez dakit ze 'ta seko sekua eoten 'men da. Urtiak dia e'nazela pasa e, biño gu ibiltzen giñan demboan, (...) euriya iña baldin bazen behintzat, hantxe ezin pasik ibiltzen giñan.

'Ta kaxkoa ailletzen giñanin, kontentu! Han iatze lekuk. Zaldindik... Ba al dakizu Zaldin? Zaldiñea ailletu. Lana in ber izaten zen, astua bezela, e! Ez giñan eozeiñ ez. Jesus!
- 'Ta geo iatzia...

- Biño iatzia ber izaten baizen, behiyak zin tokiyan!
- Azpitako?
- Bai, ba.

- 'Ta geo itxian metan 'o bildu berko zenuten hua?
- Bai, metak itten genittun itxe ingurun. 'Ta atta lanea joten zen harrobira, 'ta itxea torri 'ta aurreneko lana, behiyak kusi, azpiyak ongi 'te zakazkiten.

Kuidao! Zikinduk kustia behiyak!
- Ordun rebista pasten zun!
- Atta! Hola genun guk! Jo 'ta hola sekula ez, biño... Ña??e! Txukuna!

- Txukuna.
- Bai.
- Zuek 'e halaxe ikasiko zenuten!

- Hombre!
- Txukun eukitzen.
- Oaiñ akabo! Itxia oaiñik zutik dona da.

- 'Ta ote jotzia gotzen al za zu, zekin itten zenin?
- Bai, geo makina bagenun, biño lendabizi trabazakin.
- Zer zen trabaza?

- Trabaza eur bat. Horrek jakingo 'u ongi! Harrek aba izaten du, eur horren puntan 'ta harrekin kazka, kazka, kazka, kazka, kazka, kazka... Haserretzen giñanin, elkarri desapiyuk eta! Disfrutatu itten genun lanin guk! Hoi jesus!

- 'Ta otia zertako txikittu ber izaten zen?
- Behiyai mateko.
- Hoi zer zen, belarra nahikua ez zelako?

- Bai, hoixe.'Ta behiyai maten zen lastuakin nastuta 'ro hola. Hua jaten zuten ba behiyak!
- 'Ta karraittu nola itten zen? Otia sartuko zen bizkarrin!
- E? Bai. Zakua 'ro zerbatt jartzen zen.

- Haurrai kontzea 're lengusun baten itxea tortzen... ez dakit zembat ume bazittun 'ta. Gue amak illoba zun hua 'ta pena maten 'ta ni bialtzen niñun 'ta maextra enteatu 'ta ne burua ez zela haurra kontzeko[haur kontu:9456], e! 'Ta itteko fabore eskola bialtzia. Atzea eskola!

- 'Ta amak ze san zun?
- E?
- Ama konforme al zen?

- Ai, ze erremeiyo, bai! Ama santa bat genun 'ta dena konformatzen zen holakua. Amakiña batek ongi in ziyon harek e... Birian ixkiñin dago etxia, Martinmotzene, oaiñ eroiy ez bada.
- Ez, oaiñik ez dut uste.

- Eta han ailletzen ez zen traperoik ez zen izaten. Batzuk hanketakuk kambitzea, menditik heldu zinak, beste batzuk "pitar pixka 't maten bazu..." 'Ta pitarran tokiyan saardua ean 'ta o...! Poz erra bai! Santa genun ama gaixua!

Atta ez, atta bixixio izan da, e! Jo 'ta hola behiñ 'e ez giñun itten, biño desapiyua bai! Goiz ez bagiñan itxea joten zai jarriya!
- 'Ta zein zen Martinmotzenekua? Atta 'o ama?

- E?
- Martinmotzenekua...
- Atta.

- Atta.
- Atta. Ama Zulatxipibordakua. Ergoingo partekua zen hora. Bai.
- Olatzenen...

- Bai. Olatzeneko 'ta inguru hortakua.
- Bai.
- Oso launak zin Olatzenekua, nexka xarra, dembu haitan 'ta gue ama.

'Ta gue... Hor pasatzin beti gue itxian eju, amai eju ingo ziyon 'ta biyek tertuliya iñ 'ta kafia 'ro zerbatte mango ziyon 'ta hoi bai, e, denei zerbatte eman! Hua kostumbre ona zen, e!
- Bai. Len gaiña gehiyo itten zen bixita 'ta!

- Hombre! Jesus! "Ezauna baldin bazen, torri torri gotti! Kafesne pixka 't hartuta jongo zazte!" "bai, nik prisa 'ut ta!" " bai, zea prisa! Ez 'zu dembo asko ingo!" Eta geo tertuliyan bi ordu iual pasa! Bizimodu garbiya! Pobria, biño bizimodu garbiya harrapatzen nun nik hura! Bai.

- 'Ta lan pilla bat in, 'ta hala 're berriketako dembua!
- Hala 'e kontentu! Bai.
- Oaiñ ez dugu ezertako demboik!

- Auzokukin 'e, Jesus Maria! Auzokuk ikusten baldin bazin, euriya 'ro heldu zela 'ta belarrin "zuzte, zuzte" 'ta gu bi 'o hiru kozkor, handa korrika, hairi launtzea! Hala, merinda 'ro zerbatte. Ordun zen... Nik ez dakit, sanua, bizimodu sanua! Pobrik, biño sanuk.

Bai, elkarri gaizkik itteko zeik ez, keba!
- Elkarreik launtzeko, gaiña!
- Bai, bai, bai, bai. Asko. Asko laundu guk elkarrei. Oan batez.

- Oain berekoiyaguk ga!
- E?
- Gurekoiyaguk gala oain!

- Bai, moduk 'e gehiyo dia oan! Eskola eta, irazbidik eta. Gehiyo dia 'ta!

- 'Ta beste ahizpa, ez, hilla da, biño ez zun ikasteko harrek, ni bezelako gogoik ez zun. "Aj! Nei, eskola 'ta mierda!" Ni etxian eakusten aitzen 'men nitzan, 'ta amak: "obeiki 'yozute Joxepai 'ta ikasi 'zazute horrek bezela!" Amak nahi zun, biño...

- 'Ta zu aitzen ziñan hairi eakusten?
- Bai, bai... miño ez goik, haik.
- Ordun zuk bokaziyua zenun maestrana?

- Bai. Ni gaur izan banitzan, maixtra izango nitzan. Bai. Geo dena hartu itten nun, hoi zen gauz ona.
- Bai, 'ta doaiy hoi gutxik dakate!

- E? Bai. Dena hartu itten nun. Erretratuk 'e battut, maextra beti bazterrin ateria. Pamplonako alaba zen, e!
- Eta han 're zean... Aittu ziñanin, e... Muti kozkorrai (...)

Maestra aittu ziñanin, geo utzi zenunin, ez al zizuten gurasuk san... Pena izango zuten utzi zenulako!
- Keba. Hortako haik haundituxik zin 'ta, bada bat hemen, hola nekin billiya. Ailuxitakua.

- 'Ta geo haik noa joten zin? Betti jeixten zin Karrikara? 'O...
- Nerikin geldittuk izango dia asko. Uste 'ut.
- 'Ta...

- Geo beste gizon bat joten zen astero-astero, ostegunetan enkarguk eamatea. Artikutzaiño joten zen eta gu giñan itxe parin gelditzen zen 'ta nik 'e hartu itten nizkan 'ta haren andria lengun hemen presentatu nau.

- A, bai?
- San ber 'men ziyon gizonai, gizonak joten zin Artikutza enkargukin! 'Ta depaso, pues pasakuk hartutzen genizkan. San ber 'men ziyon.

"A ze poza hartu ber dun gue, gue gizonak saten 'yotenin zuekin eondu nazela!" Enkarguk ber nittunin, apuntatuk jartzen nittun, eta bueltakun utzitzen zittun 'ta Artikutza 're dena hara eamaten zun.

- Karo, 'ta birekuk 'e bai!
- Bai.
- Gaiñekun han ez zenuten dendik? Sorondo 'ta ez al zen denda?

- Ez, ez.
- Ez zen?
- Taberna 'ta bai, eondu zen Sorondon, biño dendik hola...

Geo han asko balitzen zen mendiko jendia, mandazaiñak esaten zen ordun, mandukin ikatz ittea jona 'ta hairi san 'ta komei! Antolatzen zin, gosiak... Geo animaliyak 'e itxian bai 'ta, txerriya zela 'ta, ardiya zela 'ta, ...

- Baserri haundiya al zen Arandan?
- E? Bai, baserri politta hare.
- Han 'e, han 'e lana in ber.

- A bai. Lanik in gabe ez da iñon 'e izaten... Oaiñ, aj! Aspertu itten da oaiñ eonin!
- Bai?
- Beti lanin ohittua 'ta bai. Beti lanin.

- Gustatuko al litzuke hemen baratza ttikin bat 'o eukitzia, o zerbatte?
- Ba, gauza al ga oaiñ? ya zartu ga 'ta!
- Ze lan itten zenun gustoa gaiñekun?

- Ni denak itteko pronto eoten nitzan.

- 'Ta elizan 'ta, eskolan 'ta, kastillanoz, 'o euskeraz aitzen ziñazten?
- Kastillanoz. Maixtra kastillana genun, Pamplonako alaba. Harrek ez zun euskeraz hitzik itten. Hitzik enteintzen ez ziyonai, euskaraz ordun soltatzen zittun hitz batzuk,

biño ni interprete!
- Zu launtzaille ordun!
- Bai.

- Eta euskeraz hitz eitten zenutelako kastigua bai?
- Ez. Ez, ez, ez. Ez, oso jatorra zen. Oso. Atta tortzen ziyon bixita sombrero 'ta guzi, ez zen nolanahiko pamiliya izango! Anaiya maixua zun.

- Eta eskola zein zen, Iturburun?
- E?
- Eskola non zon, Karrikan?

- Karrikako eskola? Ez. Karrikan sartu 'ta han Presondo 'ta ba al dakizu zuk nun din? Presondo biño behexio, eskoita. Uaiñ han ne illoba bat bizi da itxi hartan, eskola genun hartan. Han eskoita izaten zen eskola.

- 'Ta neska 'ta mutillak denak batea?
- Bai. Bai. 'Ta apopilo eoten zen Karrikako Errotan. Eta itxea jonta 're leña maten 'men ziyola saten du Karrikan bizi den Joxeixio bada bat, aspaldiyan ez dut kusi.

- Hangui maten ziyoten?
- E?
- E...

- Itxea jonta 're berriz 'e leziyuk.
- Zeiñei?
- Karrikako maixtrak béak.

- Biño zeiñei? Zer zen, ezkondua zen?
- Maixtra?
- Bai.

- Ez, soltera zen. Ez, ez, zeai, karrikako, oi Errotako mutikuri.
- A! A...!
- Beakin eskolan zebillen, itxea jon 'ta berriz 'e. Bai, geo oso listuk ate zin, e!

- Haik eun osuan maixtra ordun!
- Bai. Maixtra ona zen hoa. 'Ta anaiya zun maixua. Anaiya ez zen sartzen, e! Biño, bixita tortzen ziyon. Pamplonako familiya izan ber zun.

'Ta atta tortzen zen bixita, sombrerukin 'ta, garaiy haitan.
- 'Ta geo harrek ze in 'te zun?
- E?

- Zartu arte iondu ote zen Karrikan? 'O...
- Ez, gu eradetu giñan dembun, pixkan pixkan gelditzen 'ta, bukatu. Erretratua hor dut gaiña. Eunan batin... Itxian izango dut. Alabai sango 'yot kartzeko,

harrapatzen bau, behintzat. Eakusteko jasoko 'ut.
- Maixtrana bazu?
- Maixtrana 'ta gu, eskolako umik.

- A!
- Ni maixtran bazterrin no, ttiki-ttikiya.
- Ttkiya bai, biño bitxua izango ziñan! E?