Kontrabandistak

Kontrabandoa: zer pasatzen zuten

Transkribapena

- Bai, e'niyun azaldu. Nik in ttuten biajitan sekula 'e zitten tokatu ezerre. 'Ta hara jon 'ta 're han utzi itten genittun guk, geo hurrungo eunin lanea jon ber genula 'ta utzi 'ta geo hok geatzen zin batzuk han kargatzeko, kamiona kargatzeko,
miño nik suertia izan nin bai. Itxea entreatu ordu 'ta sekula ezer izandu gabe. Ez.
- Guk toki frankotan bai. Guk paketik sartzen genittun. (Xouta) Beste sagardotegiya hoi zer zen? Denin sartzen genittun.
- Txipiberrik zea jarriyak, hor goiko muntu 'o utzi 'ta alde itten genittin guk 'ta geo beak gordetzen zittun nomaitte, Txipiberrik.
- (Txipiberri) ez zen sekula harrapatuko.
- Bai, bai, ibilera... Ibilera trixtia.
- Patzen 'de txintxua zen Txipiberri, bestia ez. Horrek dena ondo patu itten zin. Gue Gurutzezarren taberna zola, gu bi anaiak deitu:
"Torri honea torri. Han nola azkena eaman genun txekorra? Hua patuko 'izutet". Txekorra... tratukin ibiltzen zena baizen gizona hoi 'ta txekorra patzen aiko bazizun bezela horko biajia patzen zigun. Gu kontentu!
- Harrek patzen zun zuzen aski, gizajuk!
- Bai, hua zintzo patzen ziken harrek!
- 'Ta gaiñekun ze ibiltzen ziñazten, ganaukin 'e bai 'o paketekin bakarra?
- Paketia.
- Ba, zaldi 'ta hoik 'e bai.
- Puntilla 'ta kolonia 'ta... 'Ta geo burniya 're bai asko.
- Despertadoriak eta...
- Despertadoriak 'e bai, miño automobilan piezak 'e asko e.
- Kubiertak 'ta. Guk ibilli ez ttugunik ez da.
- Dena falta zen gauza hemen.
- Gerra 'ta geo hemen zea ez? Fabrika eta ez zelako ez?
- Eskasiya, dena eskasiya zen 'ta.
- Ardi-larruakin jon izandu ttuk batian. Txipiberrin zen haik. Ardi-larruak, hemendik Frantziara pasa izandu tteu.
- Bai e?
- Bai, bizkartan nik ardi-larruak eaman izandu ttit, zeaño, San Antoneño.
- Bai, bai.
- Miño gaiñekun, gehina, karri?
- Bai, bai, honea karri.
- Hara bialdu itten al ttun ba gaiñekun deuse?
- Biaje bat in genula.

- Ya, ya. Biño beste gauzikan ez?
- Ez, ez, besteik ez.
Nor Galdos Arbide, Faustino; Galdos Arbide, Juanito; Aranburu Lekuona, Tiburtzio; Mitxelena Aranguren, Santos
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-061
Pasartea 0:42:50 - 0:45:00 (2' 10'')
Laburpena Santos ez zuten behin ere harrapatu; zortea izan zuen. Batzuek zintzo ordaintzen zuten, eta besteek, ez. Zer ibiltzen zituzten: puntillak, koloniak, iratzargailuak,... Automobilaren pieza asko. Ardi-larruak ere bai, Frantzia aldera. Baina gehiena handik hona. Hika.

Goierriko kontrabandista

Transkribapena

-Bai tokatu izandu diu, behin biño gehiyotan tokatu izandu diu gui arratsin atia kan, kan, kan, kan 'ta ate 'ta kan, kan, kan, kan berriz 'e 'ta.
(...) horrek. Atea 'ta txanda batin gizasme bat. Taxixta zen. 'Ta Goierri aldeko hizkera itten zun.
'Ta zea "Hortxe kotxia jitzen hasi naiz, biri hortan 'ta kantiñan sartu naiz eta ezin dut atea 'ta faborez launduko al zenike, behiyakin 'o, behiyakin 'o launduta 'ro?"
"Behiyak lotuta, oain ezin hasiko arratsin hor. Ez al da ateko bestela?"
"Ez det uste ateko denik"
Eta zea zun gainkaldin kunetak aska haundi samarra 'ta azpiyakin lurra jota geldittua. 'Ta sana atzeko rueda 'ta jakiña dxiii!
-Airin.
-Bai, airin. 'Ta ez atetzen. 'Ta san niyon: "Jon 'ta proba ingo 'ut"
'Ta hartu nun zea gurdi gaiñekua, iatzia emateko gurdi gaiñekua hartu nun 'ta.
Zimela alajaiña, banekin ez zela hautsiko 'ta. Jon 'ta san niyon: "Zuk hartzu" Hartu aitzurra 'ta eman nun. 'Ta aurrin txopia hartzeko hola pixkat zatola, hola pixkat kendu niyon bi lekutan.
'Ta jarri nun 'ta san niyon: "Zuk polliki-polliki hartu e, fuerte hartzen bazu honea atzea torri 'ta hemen nei igual harrapatuko nau"
'Ta nik sartu handik ze hura, atzetik 'ta hartu nun 'ta pixka 'atin, 'ta seittun atea! Nik laundu niyon pixka 't, 'ta ikuttu zun aurreko zea latsa, nik aitzurrakin kendua 'kuttu zun.
'Ta nik pixka 't altxa nunin 'ta tti-tti-ttira! Seittun atea! 'Ta ate 'ta seittun riau! "Ale ate yeu" 'Ta ezta eskerrik asko 're alu harrek!
-Aaaa!
-'Ta geo entetu giñan zea hola. 'Ta horrea torri 'ta azpikaldi hortan neska hartu 'ta auroxki hasi jitzen hor!
Pixkat goixio jon bazen, honea torri 'ro in balu 'ro bai biño...
-Biño izautu 're ez zun ingo berbada tokiya 're
-Ee, izautuko zun.
-Apurua bazun harrek ordun!
-Apurua bai erra harrek!
-Apurua, apurua izaten zittuzten.
Hala 'ta hortxe jon zen. 'Ta prankotan hola tokatu 'zandu ga arratsin. Beste batin bi anaiyak jonta 're in genun holaxe, kotxia ate genun.
'Ta zea gaiñea, kotxe haundiya. Merzedesa 'ro, kotxe haundi bat eta ordun gehiyo kosta ziun. Bai, biño ate genun.
Ordun zea zen, kuneta beti ura zamala zamala aska ikarriya iña. 'Ta geo san geniyon kamionerui 'ta. 'Ta sobrestantiri 're bai 'ta.
"Zerbaitte goiya lehertua zalaiyin beitti 'ta ezin al dittek bete pixka 't".
"Bai, nik hitzeingo 't, hitzeingo 't" Sobrestantik eta jesus!
Belaxe bete zuten hormioiyaki, hormioiya bota zuten. 'Ta oan tamaiña errin do alkantailla (?). Bestela zelaiya lehertuko zen beitti.
Han 'ta hortxe 'ta holaxe dembo haitan!
-Pilla errai launtzen aitzen ziñazten!
-Bai. Hortxen ibiltzen giñan 'ta.
Geo haik 'e beimpin, jende zurra izaten da holakuoi gaiñea askotan. Hoik jende zurra.
-Kontuk ongi ateriak Erramun!
-Bai, beste mixeable batek igual mango 'izu hamar durokua 'ta zerbaitte. Biño hoik ezta eskerrik asko. Ez yogu diroik eskatu, ezta eskatuko 're!
-Biño...
-Eskatuko 're, biño ...
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-026
Pasartea 0:14:12 - 0:17:10 (2' 58'')
Laburpena Tornola aldean kontrabando mugimendu handia izaten zen. Karga bila etorri eta beren baserri ondoan kotxea sartuta gelditutako dexente izan ziren. Hauetako bat Goierri aldekoa.

Diruak min egiten

Transkribapena

-Itten genittun zea 'atzuk 'e. Kobratzea 're jun ber izaten genun tarteka. 'Ta bakizu diru mordoxka, lan pixkat iñ ezkeo diru mordoxka izaten zen 'ta pioiyanak patzeko 'ta dena.
'Ta san zin patu zinak: "Mmm, diro hau nola eaman ber zu?"
'Ta: " Hoi, nolapaitte eamango al dut!"
"Ojo e!" san zin "Ojo e!"
"Ikiarri errexten dute oan".
'Ta: "Bai?"
'Ta: "Bai".
Heldu nitzen, San Juan de Luzetik honontz heldu nitzen. 'Ta torri nitzen Hondarbiko gaiñ horta 'ta bazterrea ate nitzen pixkat motukin.
Birexiorretik belaso errak baia hantxe, han bazterrin 'ta. Ate nitzen 'ta zapata eantzi nun 'ta dirua hola doblatua bakarra iña.
'Ta hankan txoku hontan lekua izaten da ba?
-Bai
-Hor sartu nun.
-'Ta geo galtzerdiya jantzi.
-Erdiya, 'ta bai. 'Ta geo hemen beste erdiya. 'Ta behin bai, biño ez berriz.
Zea arron txarra da hor.
-Ja, hoixe!
-Hor zea motun torri naz 'ta haik atetzeko 're numbaitte lekua seurua torri ber ba.
Diro mordoxka nun. Milla duro batzuk bazin 'ta. Hala 'ta, Errentiyan arreba 'ta hara joteko zea nun 'ta. Jun enitzan nahi orduko ailletu.
Hua nahigabia! Hankak hoi hutsa ber du numbaitte, ez du nahi zetzia, betetzia.
-Bai, seuski.
-Bai. 'O nei hola in zin 'o. Gizona, gizona!
-Ze buruai 'man ingo zeniyon gaiñea.
-Iual.
-Izutu.
-Igual 'ta. Zea ailletu nitzan 'ta eskaillean goitti, arreban itxian eskaillean goitti pixkat iyo ber nun, hirugarren pisoiño 'ro 'ta.
Iyo nitzan 'ta seittun rast! zapatak ate nittun 'ta: "Zer ttuzu hankak berotuk?"
"Bai, berotuk". Arrebak jakitten zun 'ta hala "Ze pasa zaittu ba?" 'ta hola 'ta hola.
"Bai 'te?"
'Ta: "Bai".
"Ordun diro asko zenun!"
"Ez, mordoxkat, biño doblatuta sartu ttut 'ta hanka txoku hortan oan ikarrizko nahigabia"
Biño seittun frexkatu zin e!
"Nahi al zu ur pixkat jartzia? Urin pixka 't euki 'ta"
"Ez pasako da!" 'Ta hala.
Geo handik ate 'ta dirua patrikan 'o ahal nun lekuan sartu 'ta halaxen torri nitzen bai! Biño ez, gehiyo ez nittun hor sartu izandu! Ez!
-Arront izutu ordun Erramun!
-Bai. 'Ta diskuidun zerbaitte korrika 'ro hasi ezko ez da jongo 're e! Ezta jongo 're!
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-026
Pasartea 0:01:00 - 0:03:30 (2' 30'')
Laburpena Kontrabandoan irabazitako dirua kobratzera joan zenekoa. Dirua gordean eraman behar eta komeriak.

Guardia zibil ustelak

Transkribapena

-Dena 'ta klase guzitikan itten kontrabandua. 'Ta Lesakan bai 'men zin bi guardiziil. Bat izautzen nun nik 'ta geo ez dait ze in zun harrek.
Bi guardiziil 'ta launak 'ta biyek jenelin elkarrekin atetzen 'men zin. Guardiyan mendira hola arratsin 'ta haik lixtuk 'men zin.
Bat Palazios, Palazios. 'Ta bestia nola zen aittu izan dut biño oan ez dait, oañ ez zit gotzen. 'Ta haik kontrabandixtak beak biño gehiyo 'men zekiten
Lesakan zehar 'ta nundik pasten zin 'ta ze tortzen zen 'ta dena. 'Ta gaiñea ez baziyoten maten beak eskatutakua, beno
Hau 'ta hau 'ta hau, zuek hola 'ta hola 'ta hola joten zazte, hau itten zute. Bueno benga honembeste, bestela ez zazte pasako gehiyo.
-Ostras, haik dirua...
-'Ta zea in, lotsatu in nombaitte 'ta man in ber 'ta man. 'Ta geo hala 'ta seriyu zen e!
Gu Lesakako feritan jon 'ta hantxe ibiltzen zen bueltaka bueltaka bueltaka bueltaka. 'Ta nola beitzen zun ziharka ziharka 'ta.
Gu igul alkarrekin juntatuk birian 'o hola 'ta beitzen ziun erki harrek 'ta. 'Ta geo zea in 'men zun Irunen 'o hotela jarri 'men zun harrek.
Hotela... Hua zakurran ipurditik torri...
-Zuei atetakuk?
- Biño lixtua, lixtua izaki.
-Bai pizkorra bai.
-Oaiñ, harrek saten 'men zun beak: "Nik ez dit iñor hil e. 'Ta ez dit hilko 're! Biño nik saten dutena kumplittu." Arratsin 'ta...
-Harrek negoziatzen zun bestiri negoziyua utzi 'ta bea 're ongi.
-Bai, bai, bai. Hoik 'e batzuk saten zuten hor Lesakarrak 'ta Beratarrak 're bai 'ta.
"Guardiziilak bai, berriyak torri 'izkigu bi. Laister alde ingo ttek hemendik!"
"Zeba?"
'Ta: "Hemen hokin ez baia mezklatzen, seittun hok biali itte 'ztek!"
Sarjentuk 'o kapitanak 'o "E alde!" Beste punta batea.
-Ez gomeni hairi.
-Ez gomeni. Han harraptzia 'ta deklaatzia ez gomeni hairi. Haik in ber zuten ixilik pasa. 'Ta denata, denantzako.
-Gaurdiziil rasuk bakarrik, ez? Karguk 'e hartzen zuten?
-Karguk 'e bai.
-Bai, bai.
-Hoik dena partittuko zuten 'ta!
-Dena zekiten ordun...
-Bai, bai.
-Ze ibiltzen zen hor!
-Bai, bai.
-Bai, bik jan berrin lauk jango zuten. Lau haitan, bi izango zin haundiyak.
-Bai, bai. Bai, bai. Haundiyak bai.
-'Ta haik sango zuten: "Ei hau alde hemendik"
-Bai, bai. Bai, bai.
-Seittun kejatuko baizin.
-Bai, bai.
-Baten bat fiña tokatzen bazen, harrek...
-Bai, bai. Bat bai, hor saten zuten Lesakan zeiñ 'e.
Norbaitt 'e hola zerbaitt 'e zea xamar hasi 'ta, beimpin 'ta guardiziilak biali, hemendik biali. Biali in 'men zutela guarziila.
Zea txulo xamarra izaki numbaitte. 'Ta...
-Seuru, 'o dena momentun jan, dena bean jabe.
-Bai, bai.
-Dena jan berrin igual.
-Bai, bai. 'Ta seittun biali. Bai 'ta holaxe ibiltzen zen zea.
-'Ta jendik txibatu 'ta itte al zun? 'O jendik errespetatzen zun? Ze jende askok jakingo zun zein ibiltzen zen...
-Bai, bai, itten zun, itten zun jendik, bai itten zun.
-Bai, 'ta seuski norbee ofiziyokuk.
-Bai. Bai.
-Hoa, hoa, hoa.
-Bai, e? Bata bestiri bai, e?
-Bai, bai. Asko ez, biño beti izaten zin inbiriya zutenak.
Eta beste batzuk berriz, izaten zin. Ez dait nik, hoi nik ez dut kusi halako pasten biño, zeatu 're bai, lapurtu 're bai.
-Bai 'ta 're.
-Bai, hemen
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-025
Pasartea 0:47:30 - 0:51:00 (3' 30'')
Laburpena Lesakako guardia zibil batzuek etekin ederra ateratzen zuten kontrabandoaren kontura. Ez salatzearen truke ordaina eskatzen zuten. Goi karguetan zeudenak ere konplizeak ziren; ez zuten onartzen kontrabandista salatuko zuen guardia finik. Salaketei dagokienez, batzuetan beraien artekoak ere izaten ziren, eta baita pakete lapurtzaileak ere.

Sarara ihes

Transkribapena

-Geo jakiña. Dokumentaziyua motokua Inaxion izenin zen 'ta dokumentaziyua 're bai. 'Ta hua harrekin jakiña, hua harrautu ezkio, harrei helduko baiziyoten.
-Bai seuru.
-'Ta ni izandu nitzala 'ta nik motua ibiltzen nula 'ta hola ba harrek 'e ez zula motua asko ibiltzen 'ta deklaziyuk 'ta inta.
Hala defendittu giñan numbaitte. Biño ba! 700.000 peztatik gora banun munta! 'Ta nola patu hura?
-Garaiy haitako e!
-Garaiy haitako 'ta ordun gaiñea! Izanta 're, izanta 're... ez errex 'ta.
Geo ni Fraintzira jon nitzen. Fraintzira jon nitzen 'ta hantxe pasa (?) Aita Santua hil zen 'ta ongi torri zen netzat.
-Erramun 'ta geo 700.000 pezta patzetik libratu al ziñen?
-Bai.
-Biño han in zenulako?
-Han, han in nulako. Han... biño diru pixka 't gastatu genun zeakin abogadukin. Biño abogado zar hoik 'e aintzen dute 'ta seuru aintzen dute hoik.
-Bai, 'ta geo luzatu.
-Bai 'ta geo iñ ez, iñ ez. Ez baizen, gui san baiziun gizon batek:
"Zuek aiko zazte abogadukin 'ta handik eta hemendik, biño abogaduk itteko lanak ettuk hoik, ez ttu itten hoik". San ziun.
"Alperrik ez diroik gastatu". 'Ta hoi Irungo (?)kin 'o gue Inaxiok konfintza izaki 'ta harren bittartez 'ta hasi zin.
Diro mordoxka 't gastatu, biño ba! Pasa zen 'ta. Deus 'e. Gek sano beimpin 'ta. Ze sango zaittut gaiñekun...
-'Ta zembat demboa eon ziñan?
-Han ni hiru bat urte 'ro hola eondu nitzan.
-Bai e? Nun eon ziñan?
-Saran.
-Saran?
-Bai. Leku politta da oso Sara.
-Hala saten 'te...
-Han zeñekin eon ziñan? Zea Kapottetar hoikin Erramun?
-Ez, ez, ez, ez.
-Patziku 'ta hoikin ez?
-Ez, ez, ez. Hemengo, hemengo arraza ez. Han bertako batzukin.
Bai, kontrabandixta zen bea 're, nausiya 're. Enun nik harrekin ze ikusiyik biño han eondu nitzan bai.
Haik hartuko zutela, hola laun bat hartuko zutela. Baserriya 're bazuten. Baserriya... Bueno animaliyik eta ez zuten beak, biño terrenuk 'ta maastiyak eta.
Hola zittuzten. Baserri er bat zen. Han bizi zen gizon bat xiberutarra. Biño harrek itten zun erdiyik ez zuten. Bai 'ta geo hola hantxe.
Oillo 'ta txerri 'ta holako animali mordoxka 't izaten zen 'ta. Hantxe beti lana sortzen zen. Hantxe ongi aitzen giñan.
-'Ta Patziku 'ro ingurun al zenun?
-Bai. Han goixio. Goixio pixka 't bai. 'Ta geo banun aldian beste bat Leitzakua. Ni bezela jona, iual-iual jona.
Bai, pixka 't goixio. Zantakoenia (?) bai, kontrabandistan hua 're, itxia. Han zen hura. Hua ni biño okiyo zen.
Harrek moto vespa bat zun. Han eosiya, Frantziyan eosiya. 'Ta hua motukin joten zen zea Baionan barrena 'ta denin ibiltzen zen.
'Ta hantxe ez zun lana in berrik. Guk lana asko ez genun itten. Biño pixka 't itten genun. Hiru morroi eondu giñan itxi hartan, ni eondu nitzan hartan.
Bai, hiru morroi.
-Jo haundiya, hiru morroi baziñazten...
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-025
Pasartea 0:30:29 - 0:33:40 (3' 11'')
Laburpena Kamioia kargatzen harrapatu zuten hartan, anaiaren dokumentazioarekin zen, eta, anaiari ezer ez gertatzeko, bere burua entregatu zuen. Multa ikaragarria jarri zioten kontrabandoa egiteagatik. Ezin zuen hainbeste diru bildu eta ihes egin behar izan zuen beste aldera. Hiru urte egin zituen Saran, bertako baserri batean morroi.

Kontrabandoan hasteko irrikan

Transkribapena

-Hamabost urtekin hasi ziñala?
-Bai. Hamabost, hamabost bat urte 'ro hola limbiziko. Anaiyak, Inaxio difuntuk san zin eun batin:
Ni hemen ibiltze nitzan kontrabandun. Hoik fuerte ibiltzen zin. Gue anaiya 'ta hoik 'ta nik 'e ixira haikin batin 'o ibiltzeko biño oandik umia.
Xoxa irazten baizuten haik 'ta umia oandikan, arront gaztia 'ta hala 'ta. Hemen beti aurrea baguazen 'ta san zin eun batin:
"Zea Erramuntxo", Erramuntxo saten ziten mutikoxkorra 'ta "Erramuntxo!"
"'Ta zer 'ta?"
"Gaur arratsin jon nahi al zu nekin kontrabandoa 'ta?"
"Bai pozik"
"Bai biño zea paketik haundiyak ez al dia izang, nik kartzeko haudiyak eta?"
"Ez, ez astuakin jon ber duk"
"Astuakin, 'ta astuakin jon ber al dut?"
'Ta bai. Bueno, biyek abitu giñenin (bajoxki hitzeitten al dut?)
(Ez, ez, ez ongi, ongi)
Abitu giñan biyek astua hartuta, itxeko asto ttiki bat bagunun, Ottarre 'ro saten geniyona, 'ta harekin. Betik goitti, 'ta Aritxuleiku hortan pasa 'ta.
Noa jon ber 'te 'gu ba 'ta Iruziña, Iruziña, baserri bat da Iruziñ. Hara. 'Ta arratsa illundu 'ta orduete 'ro, gehiyo igual izango zin 'ta.
Han berriz arbol guziyai lotuak zakurrak, bai dozena bat 're. Jesus hua zakur pilla! Ddenak sangaka, hua desditxa zoku hartan!
'Ta hala. Bai, ez zen atia jo berrik. Leiyotik krik soiñua 'ta beak beira zea aittona. Beira 'ta Iñaxiok san ziyon:
"Zea, Joxanjel, gu ga, gu ga, ez ikaatu" 'Ta: " A bueno, heldu naiz, heldu naiz" Harrek baizikin, han baizittun guk karri ber genittun gauzak han baizeuden.
'Ta hala torri zen aittona hoi 'ta txakurrak ixildu zittun. 'Ta goixio borda 'at badu horrek, borda koxkor bat. Hara jon giñan 'ta.
Han barrenin kamionka bat eur bai aixa. Barrenin zeak hola poste baten tamaiñokua metazi 'ta holako zeak, eurra dena. Neguan iñak udaako.
Belarreko 'ta hola izango zin pilla bat 'ta haik kentzen hasi zen 'ta gu 're hasi giñan 'ta kendu genittun bazterreta. Hain azpiyan zeuzkin haik, guk karri ber genittun haik.
'Ta hiru pakete koxkor. 'Ta bueno hartu 'ta astua, nei saten zin Inaxiok:
"Zuk astuari silla kontu e, arrantza igual itten 'men dute hoik!"
"'Ta zuk silla kontu astuari!"
'Ta "Bai, bai!". Muturretik buelta man sokakin 'ta nik eutsi astuari 'ta astua 're erne xamar han 'e bertan astuak izaki 'ta usaia aitzen harrek.
'Ta ñio... Han ziarka 'ta beri harrekin 'ta. Bueno lotuta jarri genun 'ta handik abitu giñan ziarka 'ta kanalia pasa genun. Kanalin gaintik barrena.
Marai haundi ba al dakizu non den?
-Bai.
-Marai haundi biño lentxio, han peligrua izaten baizen.
-Bai, peligrosua zen hua.
-Bai.
-Haitz haundi batzuk bazin.
-Bai
-Haitz (?) holako haundi batzuk.
-Bai, bai. Bazin. 'Ta hara torri ber genun 'ta san zin Iñaxiok. Bueno, ikaz plaza bat harrapatu genun hara biño leno 'ta.
"bueno zu eon hemen pixkatin, nik kusi ber dut hor deus ba 'te den"
'Ta hua makillakin taka-taka-taka torri zen 'ta kusi 'ta jon zen. Jon zen 'ta nik seittun lembiziko galdea: "Zer deus kusi al 'zu?"
'Ta: "Bai, gizon bat kusi 'ut" san zin. Nik hua sustua, ikaatu 're ordun asko itten nitzen oandik gaztia 'ta. Ikaatu 'ta: "Ze, ze gizon zen ba?"
'Ta parra eskaptu ziyon 'ta gezurra san zun, gezurra. 'Ta: "Ez, ez kusi 'ut nik, trikua"
Han noski kusi 'men zun.
Maraiyan, 'ta maraiyan azpiyan 'men zon maraiya jaten ai zena trikua. 'Ta noski ya ailletu zenin rararara! soiñua ate men zun 'ta halako zea bat man 'men ziyon.
-Harrei 're zarrakua!
-Bai. 'Ta hala beimpin jon 'men zen 'ta hala. "Ez ez, lasai torri ez duk hoitakoik".
Hala ni astua sokakin 'ta hua aurrexio 'ta biyek torri ga handik. Aritxuleiko lepua horta. Aitxuleiko lepuan 'e ni lentxiotikan geldittu, txaola nola, txaola txuiya.
Haren azpikaldeikan. 'Ta hua torri 'ta kusi zun lepua dena 'ta "Ez da iñorre". 'Ta, hala, bueno guazen. 'Ta pasa 'ta handik goitik beitti ziarka ziarka Goienetxekoerreka.
kosta ziyon bai asto gaixuari. Birexur txar batzuk eta lepua jotzen zizkan karga 'ta. Jetxi giñan 'ta handikan Bazterkalteko gaiñin barrena, itxea karri genittun ba.
'Ta geo hortik beitti bizkarrin eaman berrak zittuzten. Astuakin ez baizen han beitti joteik. Jon zandu zin e! Biño gaizki ibilli 'men zin.
Harrek ordun launa zea zun, hola ibiltzen zena Gergorio difuntua, Eiyarkua, Eiyarko Gregorio.
-A bai, bai, bi mutillen aitta.
-Hor bizi baizen Penain , Zentralin, zentralin.
-Bai, bai. Harrek andria koja zun, ez?
-Bai, ttiki bat. Hala 'ta beimpin hor, hemen utzi genittun 'ta geo zerbaitte bost duroko bat eo ailletu zen ba 'ta ni bai aski kontentu!
Ordun duro bat 'e asko izaten baizen, ez baizen nonahi izaten dirua!
-Bost duro kustia ordun...
-Bai 'ta berriz 'e joteko pronto biño astuakin gutxi ibiltzen zin. Bizkarrin ahal bazen. Astua tokatu ezko, astua galdu in ber. 'Ta astuak berriz bakizu
nongua den hara joten da 'ta.
-Bai, bai normala.
-Azaldu ingo baizen 'ta hala.
'Ta biaji hoi in genun bai, biño. Hala, geo handik aurrea pixkat, 'ta honea tortzen zin kamionak...
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-024
Pasartea 0:01:40 - 0:06:50 (5' 10'')
Laburpena Erramun hamabost urterekin hasi zen kontrabandoan. Anaia ere ibiltzen zen, eta hari laguntzen hasi zen. Aski pozik bai, gainera. Anaia saiatu zen bera izutzen, baina ez zuen lortu. Gustura egin zuen lan eta gehiago egiteko gogoa eman zion.

kontrabandoan hila

Transkribapena

Nor Jesus Camarero-Nuñez Sorondo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-139
Pasartea 0:59:13 - 1:00:11 (0' 58'')
Laburpena Hemengo boxealari bati gertatutakoa kontatzen du. Ameriketara joan nahi zuen eta hemen ez zioten pasaporterik ematen. Frantzian ematen ziotenez kontrabandistek pasa behar zuten hara. Bidasoan agertu omen zen hilik. Seguraski dirua izango zuen gainean. Horrelakoak ere gertatzen ziren.

kontrabandoa

Transkribapena

Nor Jesus Camarero-Nuñez Sorondo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-139
Pasartea 0:58:12 - 0:59:13 (1' 01'')
Laburpena Kontrabandista asko zegoen Oiartzunen. Batzuek harreman ona zuten Guardia Zibilekin. Jende asko joan zen kartzelara bere koinatua adibidez ikurriñak pasatzeagatik. Jendearen kontrabandoa ere bazegoen. Portugaldarrak diktaduratik ihes Frantziara pasatzen zituzten kontrabandistek.

Rubio de Aranaz

Transkribapena

Nor Jesus Camarero-Nuñez Sorondo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-139
Pasartea 0:55:33 - 0:58:01 (2' 28'')
Laburpena Kontrabandista honen istorioa kontatzen du. Egoiengo neska batekin ibiltzen omen zen. Neskak berarengana etorri zen batean poliziari abisua pasa zion eta baserrira joan ziren bere bila.Tiroketa egon zen bera eta Guardia Zibilen artean. Ganbaratik aritu zen tiroka. Han hil zuten.

Guardia Zibilak

Transkribapena

Nor Tapia Iparragirre, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-135
Pasartea 1:15:15 - 1:16:53 (1' 38'')
Laburpena Espero gabeko lekuan azaltzen ziren Guardia Zibilak ihesean ibiltzen ziren. Besteak baino lehenago abiatzen zen eta horregatik libratu izan da. Hemen ez omen zuten jenderik harrapatu, paketeak botatzea nahi izaten zuten.