Merkataritza

- Oi, noski!
- Bai.
- Hiru denda.

- Hiru. Bat hemen...
- Karnizei bat eta arrandei bat 'e bazen.
- Arrandeiya bai, 'ta karnizeiya 're bi. Hemen denda bat, beste gue...

Dixpatene saten zena.
- 'Ta geo Dukatenen beste bat.
- Dukatene, modixta saten ai gana hoi.

- Hiru denda. 'Ta beizan ze jende gutxi zen e, garaia hartan.
- 'Ta hiruak lana itten zitenen.
- Bai miño, Mamuteik ez yunen.

- Miño ordun e'yunen Mamuteikan, hoi yunen. Hoi dun.

-Zer dia oain, Presondo ez al zen taberna 'o?
-Ez, deus ez. Gaur ez do ezer 'e Karrikan
-Biño leno ez al zen?
-Leno bai taberna.

-Bai, ez?
-Taberna. Denda 'ta taberna, biyek, bai.
-Taberna 'ta denda. Taberna 'ta denda biyek 'ta Itxetxikin 'e bai.

-Bitan biyek. 'Ta oan deus 'e ez do!
-Hor gerra dembun billera itten zen.
-Non?
-Soldaua erruz biltzen zen. Hemen. Soldauak bazin eozin tokitan.

-Bai.
-Billera kojua zen horko nausiya, Joxe Antonio. Presondokua. Solterua, Manolin osaba.

Manoli neska gaztetan torriya zen horrea. 'Ta hor osabakin bizittua da Manoli. 'Ta geo horrea ezkondu zen. Soiñulaiya zen hora 'ta billera itten zen 'ta Itxetxon berriz Jexuitak jotzen zun.

Jexuita zean bizitzen zen.
-Xenpelarren.
-Xenpelarren. Txikierditik aurreo zea.
-Bai.
-'Ta hola. Jendia.

-Eske nik Ugaldetxon pelukeiya jarri nunin ez zen Oiyartzunen pelukiyikan iya e! Altzibarren ez zeon, Iturriotzen ez zeon, Arraguan ez zeon. Eta Oiyartzunen bi zeuden.

Eta Karmen em... zeana... Uan don Margari 'ta.
-Gallastegi?
-Gallastegi. Gallastegi nekin oso ongi portatu zen, oso ongi gaiñea.

-Bai, eske ez dakit amak 'o zenek san zin igual lehendabizikua zela harrek jarri zuna.
-Gallastegik. Gallastegi eta geo zen Maddi, beste bat. Ankamotxenekua saten ziyotena.

Hua monja jon zen eta haik biyek zin. Eta geo, ni pelukeiyan ikasten ordun. Eta geo nik pelukiya jarri nun. Eta Karmentxu bai, Karmentxuk nei gaiñea mesede bat in zin, bitu goatzen naz.

Nik ordun esan dutena leno, igandetan pelukiyan, handikan etorri 'ta lana itten niyon hemen jendiai. Eta esan ziten ezin nula lana in, kendu itten niyotela bestiai eta zea. 'Ta Karmentxuk abisatu in zin nei.

'Ta san zin: "Aizu, hola esan dute 'ta esan itten zattut". Eta karneta seittun atera nun, porke zen pelukeiya jarri bitartian. Bai, eta harrek hori esan zin eta ni geo ya karneta seittun jon nitzan Donostira.

Eta oandikan Antxon Paredes goatzen naz, presidentia zela pelukikua 'ta nola harrekin karneta atera nun. Hemezortzi urtekin.

-'Ta ordun ya ingo zenun jarri bian 'ta...
-Pelukiyan jarri nun. Bajo bat. Eta bi sekadore jarri nittun eta. Higinio Iragorrik in zun obra 'ta hora. Hasiyerak izandu zin.

Nei ordun zeiñek esan zartu arte eon ber nula pelukiyan! Asko da e!
-Berrogei urte asko da.
-Berrogei urte asko da. Ezkondu, bi ume. Eta segi!

- Hola itten zen gerra demboran zea, gu zeara joten giñan, Garmendira hemengo granadan 'ta zean bomban bildurrakin hara jon, Garmendira. Han ere zea, berdiñ. Tropak han zauden, zea rekete pilla bat 'ta handikan Disparatene Iturriotza jeisten giñan inkargutara,

ta han zea, andre kaxkar bat zen, 'ta besua gaiña zea zun 'ta ezkerrakin bai pizkorra! "'Ta, ze ber dun gehiyo? Ze ber dun? Hau, hura, bestia...!". Menditikan tortzen zin esniakin, denak hoik ibiltzen zittuzten. Horrek zun anaiya, muttill xar bat, andri horrek Iturriozko Aizarna hoin,

Maitteren 'ta ama... Anaiya zun mutill xar bat eta hora ibiltzen zen, Kaxinto izena zun, kamioiyakin, kamioika ttiki batekin esneketan. Mendiko esne guziyak horrea tortzen zin, kartzen zittuzten baserritar guziyak eta gero gauza nola zakan béak denda hor, todo...

Benga! Libretakin aittu! Dembora hartan libreta zea haundiya zen, e! Eta gero astian 'o hillian itten zittuzten ben kontuk. 'O txekorra zutela saltzeko, edo txerrikumik ziala saltzeko... Hoik 'e bazian e! Istoiy hoiy denak! Libretakin ibiltzen zian hemen, zeanin 'e,

oaiñ Anjelik eta dakaten denda hontan 'e, Muguruzanekuk. Hoiyek ere libreta asko ibiltzen zun baserritarrak. Eta geo txerrikumik zittuztela, haiyek saltzin, urtekua 'o hillabetekuk... Gastuk patu.

- A!
- Hoik, istoiy hoik 'e badia!
- Bai. 'Ta baserritarrak ibiltzen zuten libreta?

- Bai.
- A!
- Askok, behintzat bai. 'O gero txekorren bat, behiyen bat umatzeko zutela eta

ternerua hura saltzin zorrak ordaindu y seguían la vida. Seguían la vida. Diroik ez zen orduan! Eta holaxeko... Baserri askotan ba txerrikumik ferira kartzen zin, astelenetan itten zen feriya eta txerrikumik ben zeakin, ama bere txerrikumikin kartzen zen

'ta jendik erosten zittun eta baserritar asko haiyek saldu eta gero ordainketak itten zittuzten. Hemen zean, gaurko eunin zeak dutena, Dibinak eta duten denda hortan askok libreta ibiltzen zuten.

- A!
- Ordun itten zuten gauza iaman 'ta apuntatu eta geo animaliya saltzen zutenin, diruz jabetzen zinin, ordun patu.

- Bai.
- A!
- Askok eta askok itten zuten horrela. Ez zen diroikan 'ta!

- Karo.
- Gaurko eunin kusten den bezela diroik ez zen ordun. Era una vida...

- Geo soiñujotzaillik 'e bukatu zin. Donostikuk geldittu zin joten ai zila, 'ta geo kioskua eondu zen dembo asko, biño txikittu zuten hora 're e!. Hondatu 'ro in zen 'o usteldu 'ro... 'Ta geo dena bukatu zen 'ta akabo. Hango, hango fiesta dena bukatu zen. Altziberkua.

- Altzibarren muimento haundiya izandu da beti!
- Bai!
- Auzua bakarra izateko, ez?

- E?
- Auzua, auzua bakarra izateko, kalin aiña ez, biño muimento, bestetan biño moimento gehiyo eondu da beti!

- Beti izandu da Altziber haundiyaua! Denatan haundina Altziber zela saten zen, saten zuten. Geo goiko kalin barrena 'ta, Karrika 're iya dena bat bezala jotzen zuten 'ta, geo Ergoin 'e bertan gelditzen zen 'ta.

- Denak hara.
- Denak hara.
- 'Ta Xoterone 'ta Albixturrenetik aparte taberna gehiyo 'ro, saardoteiyak 'o bai al zin?

- Ez. Xoteronin bakarra zen saardoteiya 'ta taberna. 'Ta Albixturrenin saartayik ez lendabizitik ez zen, geo jarri zuten saardoteiya, bai. Kupel bat 'o bi jarri zittuzten. Biño haik 'e itten zuten saardo hua bakarra itten zuten embotillatzeko moukua. Gaiñeko jendintzat ez.

Zertikan saten zutena, beák taberna bat izaki 'ta saarteiya jarri 'ta bat mozkortzen bada eskandalua 'ta zikiña! Ez, bat ingo dugu ona, saardu ona ben parrukianuntzat Donostitik joten zinak 'ta bai baizin. Zea merindatzea 'ta apai ittea 'ta denata:

" 'ta zertik ez 'zute ba saardotei bat itten?"'Ta "bai, hola 'ta hola pentsatzen 'ut" 'Ta "bueno iñ, torko ga gu gau batin, zuek saardua pronto jartzen denin, kupel bat iñ, saardua pronta jartzen zutenin, guk ekarko dugu apaiya, kazula, 'ta proatuko dugu"

'ta geo hala in zuten, 'ta geo in zuten ben kazula eamaten zuten, bi bier 'o hiru bier joten zin, ona zenin, 'ta geo bi kupel bakarra zittuzten 'ta bi kupel bai, haik betetzen zittuzten. 'Ta denak embotillatu 'ta geo itxeko ber zena 're maiyan norbattek eskatzen bazun

'e ematen, eman itten genun. Biño, halaxe. Halaxe. Ne bizimodua hala izan da. Saarteya, saarteya, 'taberna 'ta saartaiya. Besteik ez zen.
- Jende pilla erra izautua izango za ordun?

- Bai. Ne edadetsokuk bai, biño aber non din uaiñ! Erdiyak palta dia 'ta!
- Gehinak falta!
- Bai. Gehinak falta 'ta geo...