Arditurriko meategiak

-Arditturrin hiru urte aittu ziñala 'ro ...
-Bai. Bai.
-Soldau, nola hasi ziñan? Soldauxka...
-Soldauxka, bai.

Bai, hasi giñan. Soldau jun ber nun dembukin, soldau deittu giñuztenin. Ordun in genittun paperak eta horrea joteko zeak. Eondu giñan nausiyakin. 'Ta geo

gue atta difuntuk minan 'ta asko aittua 'ta deittu izandu baizuten behin biño gehiyotan mina holako lekutan, mina aber ze posturan 'te zen 'o nola zen.

'O ze mineal klase zen eo ... Gue attai. 'Ta eamanezi 're bai, eamanezi 'e bai. 'Ta bazen bat hor, injeniero zar bat Don Ramon.

-Bai, Irunen bizi zena.
-Irunen bizitzen zena. 'Ta hua, harrek izauera gaitza zun gue attakin. 'Ta hola ibiltzen zin. 'Ta hala.

Attatu in ber zela. 'Ta bai, nik 'e soldau juteko go haundiyik enakan 'ta hala attatu 'ta seittun, seittun joteko. 'Ta geo Luxia, beste tipua hor 'ta harrena jon 'ta bai bai.

Lasai, harrek 'e, hua 're entetua 'ta. Hala sartu, 'ta hortxe aittu giñan. Bai.
-Hiru urte Erramun?
-Bai, hiru urte, soldau. Kintun gaiñe.

-'Ta ordun ... Jo oain betzi hillatekin kejatu itten zin azken aldea!
-Bai. Bai, bai.
-'Ta zembat urtekin joten zen len soldauxka?

-Hogei urtetan.
-Ez, hogei urtetan sartu kajan 'ta hogeita batekin jon.
-Bueno hola zerbaitte.
-Bai, bai.

-Hor uste 'ut lentxio joten giñala.
-Bai iual.
-Bai, uste 'ut. Bai, lentxio sartzen zin hor jendia. Lehentxio bai.

Geo hortxe pasa genun, soldau jun ber zena itxea 're, gabeko itxea torri 'ta itxian jan 'ta itxian lo 'ta.
-Bai, lan pixar bat.

-Bai. 'Ta ordun 'e ibiltzen giñan kontrabandun 'ta.
-Dena itteko dembua izaten al zenun?
-Bai, eun batin ongi gouan dakat.

Gaba. Askotan ez ailletzen, goizin lanea tortzeko ez ailletzen. Nombaittetikan, igual len san dutena Bentatxikin iul 'ta, ailletu 'ta.

'Ta geo ezin ailletu 'ta jon gabe geldittu. Biño, bronka maten ziuzten, biño nei ez zin sekula man izandu. 'Ta zerbaitte eaman in ber luxi hoiri.

Luxia genun printzipala. 'Ta harrei zerbaitte eaman. 'Ta zerbaitte eaman ezko ona zen hua. 'Ta baja hartzen banun, bajakin eoteko 're meikua Don Regino (?)

Hua 're, harrei dozena bat arrautz eaman ezko bapo gizona!
"Bueno torriyai hemendik zortzi eunea"

'Ta hola! Katarro pixka 't billuta 'ta aitzaki pixka 'atekin. Usotan ibiltzeko 'ta. Bai, bai. Hala 'ta. Geo beimpin.

-Biño diputaziyuk ordun zer zu, ze indar zula geinez 'e hiru kamoin zar 'zango zittun! Gipuzkoa guziko... 'Ta oan jon ziz e...
-Hau difentziya!
-Dena, dena goitti...

-'Ta han ze itten zen harriya ate 'ta kamioiyak 'ta kargatu ui...?
-Txikittu! Harriya txikittu! Harriya txikittu, hondarra, osea, grabilla, graba, hondarra... eta grabil txii hoi kamiyutako! 'Ta hondarra itten zuten saldu obratako!

'Ta bagoitan eamaten genittun zeiño Altzibarku hoi nola da zubi ttikiy hoi, ormigoizkua zea, Zikirontik errekan...
-Bai.

-Han jarriya zuten plataforma, rak! 'Ta hara jon 'ta bagoiyak han hustu. 'Ta errekaz torri kamiona atzeka 'ta han kargatu 'ta martxa!

-'Ta ordun bago, bago... Karrikatik hara bagoiyakin?
-Bai!
-'Ta geo han kamioiyak kargatu...
-Han kamiona kargatu itten zen. 'Ta geo bi bagoiy haik eamaten zittun Xantun Felixek beiyan uztarri motzin. 'Ta bagoi bakotxeko lau pezta goitti eamatia.

Harrek guk biño jornal hobia atetzen zun. Ez eunero e! Astian bi hiru aldiz.
-Ordun ez zun lokomotorik trenak? Bagoiyak bakarra?
-Bai, zea! Harrek ez, harrobikuk ez. Honek bai, biño harrek ez.

-'Ta Artikutzatik 're bazen trena, Zorrola 'ro? Hua gotze'al za zu?
-Bai... Hua ez, hua ez...
-Hua ez za gotzen?
-Hua bea zen dena, hara joten zena, zeara diputaziyoko kargadora, Gabierrota joten zena.

-Biño ya hoi, goittiko hura ya galdua zen orduko.
-'Ta harrobiyan langille asko al zin, zu aittu ziñanin?
- Ez dait ba nik hamaost bat laun 'o deneta 'ro.

-'Ta nola... harriya nola atetzen zen ordun 'de polborakin 'ta?
-Bai... tiruk bota 'ta...
-Tiruk...
-Geo bagoiyak kargatu 'ta uan itxi hura ez dait botia ez 'te den, botia 'zango da... Gainkaldin, hantxe zen harri txikittu 'ta beste at Aramburu aldea, beste zea, beste matxakadora. 'Ta trenbiri, 'o kamiyun, zea, han kruzatu bagoiya rak! 'Ta han bota 'ta hola ibiltzen giñan...

-Bai... trena... akortzen nazela trena, 'ta trenan asko ibilliya naz ni. Neone 're mutikozkorretan.
-Biño jendia, berez ezin zun jendik ibilli, ez?
-Ez! Dena, bertako jendia! Langillia, langillia.

-Biño... langillia ibiltzen zen o merkantziatako bakarra zen?
-Jendia 're eamaten zun! Jendia eamateko zun kotxe propiyua. 'Ta geo bagoiyak, mateiala eamateko.
-'Ta belozidade haundiya ibiltzen al zun?

-Bai, beitti bai, hola egualdi txarra zenin ezin frenatuik 'ta xixto errak 'ta ke errak 'ta 'zaten zittuzten.
-'Ta paradak 'ta ez zittun izango? Jendintzat bai?
- Bai... Jendintzat bai.
-Bai, e?

-Bat Izpurun, bestia hemen Sorgiñerrekan, 'ta bestia . 'Ta estaziyua zun zean, Altzibarren. Altzibarren... mekauen... nola dia komonak iñak oan biregorriyan?
-Bai.

-Hua biño pixkat honexio, kruzi harren ondun.
-Hor ze itten zun Karrikakukin bat 'o?
-Ez, Karrikakua pasatzen zen azpikallekatik. Oan Altzibarren bada ba zui ttiki bat?

-Bai.
-Handik pasatzen zen, biyek onduan joten zin e! Geo Ibarreko hortan bakizu nola din bi tunel?
-Bai. A bat, bat...

-Bat azpikaldekua diputaziyuna 'ta goikua, honena, konpaiñiana! 'Ta geo itten zuten Talaiku hartan... trena, hemengua gaintik ta hua azpitik. 'Ta joten zen zeara, esto... Larzabalgo futbol kanpun barrena oan nola ai dia rotonda itten zean... esto Gabierrotan?
-Bai.

-Haraxe!
-Haraiño?
-Haraiño joten zen, 'Ta han kamionak, kamionak 'o kargatuko zittuzten 'ta handikan eamango zittuzten. Hoi diputaziyuk e!

-Hoi Karrikatik zen...zeatik heldu zenak?
-Bai, 'ta honek berriz, honek eamaten zun Pasaiño.
-Pasaiño?

-Pasaiyan oan nola ai dia tunelak itten? Haraxe!
-Bai... Hantxe?
-'Ta geo karretera 'ta trenabiria pasatzen zittun, 'ta zuiya zen burni, zuiya burnizkua. 'Ta hain gaintik, rak! Barkoa bagoiyak.

-'Ta ze karga, ze mateial jeixten zen hemendik?
-Metala, plomua, kobria... 'Ta hola.
-'Ta langille pilla bat izango zen?

-Ez zen asko askoik ez.
-Ez, e?
-Ez, ez! Geo torri zen bai pilla. Geo kamionakin 'ta hasi zinin 'ta bai, biñon. Geo eskabadorakin 'ta hasi zinin. Biño gaiñekun ez, gañekun ez!

-'Ta kamioiyakin ta noiz hasi zin, beko Otsamanteiko pixta hoik 'ta noiz in zittuzten?
-Hemen, hemengo trenabiria kendu zutenin.
-A, trenbiria kenduta.

-'Ta hoi, trenabiri hau kenduik izango da pues... gue Josenazio 'ta mutikoxkorrak zila. Ez dait ba nik, trenabiri hoi kenduik izango da hogeita... ez dait ba, hemezortzin bat urte 'ro... holako, holakon bat, holako tarten bat.

-'Ta hola.
-'Ta Arditturrin e... langille gehinak zer zin e... bertakuk o kanpokuk 'e bai?
-Kanpokuk geo torri zin.

-Geo torri zin.
-Kanpokuk torko zin ez dakit ba nik el año... ez dakit ba nik el año zinkuentaizinko 'ro sesenta 'ro hola. Bai... biño gañekun bertakuk. Ale 'atzuk, jendia hasi zin handikan honea, estremaduratik 'ta honea 'ta tortzen. Bai ale'atzuk bazin bai. Biño korriente geo hasi zen.

-'Ta kanpukuk, nunguk?
-Santander 'ta... hor Asturias aldi hortatik 'ta... dena hortik.
-'Ta nausiyak beak nunguk zin?

-Nausiyak hemen bizitzen zinak, kastillanuk zin biñon hemenguk. Ez dakit nunguk izango zin, numbatte hemenguk izango zin, aldekuk.
-Donostialdekuk 'o?

-Bai... Don Ramon 'o zuten burua 'ta Don Ramon hoi Irungua 'men zen 'ta... Hemen zinak berriz Fernandez 'ta... Benjamin 'ta... Bai, hiru 'ro lau laun, nausi beak zin. 'Ta geo nola bakizuten, nola Kaputxinos, Pasaiko Kaputxinos... bai... zea... Kaputxinos hoi zean zen... esto... Kampsako, Errenteiko Kampsan auzko aldeko zea hartan.

Han zun zea... fundiziyua zun, kompaiñi berana. 'Ta hor 'biltzen zin hemendik hara jon, 'ta handik honea torri 'ta. Hola ibiltzen zin. 'Ta geo metala 'ro hola Madrilea biali ber zutenin barkua tortzen zen 'o Inglaterratik 'o Italitik 'o...

'Ta geo hemengo jendia joten zen, hemendik zea eamaten zuten mateiala. Eunin lau biaje itten zittun trenak. 'Ta betetzen zutenin deposittua, zea tokiya itten zuten, barkua tortzen zen 'ta itten zuten kargatu. 'Ta hemengo jendia joten zen kargatzea.

-Trenin 'o jongo zin?
-Trenin jon 'ta trenin torri.
-Zu trena, noiztik gotzen za , beti gotzen al za trenaz zu?