Mezak

- E?
- Auzotatik ordun bakarra jaisten zelako erekiko zittuzten? Klaro, astian baserritikan 'ta ezin jeitxi, ez?

- Ez ba!
- Hoixe!
- Betzitako meza joten zena; alperran meza izaten 'men zen.

- Bai.
- Gaiñea ordun; azinda goernatu 'ta esniak jeitxi bettikun...
- 'Ta esnia karri bai.

- 'Ta denak. Lanin hasten baizen ordun goiz jendia. Baserriko jendia. Harekin bizi zen dena 'ta. Gaur fabrikatik, berriz.
- Klaro.

- Zue itxetikan zea, hemen seitako meza jon ber 'ta bosterdiyak jo ezkio ya hemen ttun.
- Bai, bai.
- Bihorrakin 'ta... Marmitak hor utzi 'ta martxa!

- Kamionin.
- Kamioyin sartu, iyo kamioyin 'ta martxa!
- Kamioyin ezin kaittu hala jende joten yun. Mutikozkor 'ta denak, redios!

- Bueltan honea torri 'ta...
- Miño jende kantidadia e! Ordun... nik ez dakit miño igual... Zenbat? Hogeita hamar? Hogeita 'ta hamar, berrogei laun igual!

- 'Ta libersiyua izaten zen ordun seitako meza jotia; ez bazen joten 'de, igandia zenik iruitzen 'de!
- Hoixen! Kabinan joten giñan lau eta estributan beste...

askotan hiru 'ta lau igual, estributan 'de. 'Ta atzian dena betia.
- 'Ta igandin 'de esniak ez?
- Bai miño, geo honea torri, 'ta esniak 'ta hartu 'ta geo berriz Donostira,

biño haik hemen utzita.
- Mezeta (...) mezeta...
- Serbiziyo erra in zun kamioiyak ordun?

- Bueno!
- Bai, bai.
- Ez zen taxisik ('ta gauzik) ordun.

- Auzuan ez da inor ikusten, miño len bai ez? Muimentu haundiya.
- Orduan jendia asko ibiltzen zen, zean, barriyoko jendia dena hemen, dena betia eoten zen hau.

- Gaur ez baita inorre oiñez ibiltzen.
- Barriyoko jendia goizin seitako meza joten zen ordun. Hemengo kamionetan kargatu dena, kamionetan dena, atope!

- Seitako meza joten giñan.
- Seitako mezeta.
- Barauik?

- Barauik ez! Kafia 'ta kopak eta eanta. Denak ordun, bai, gu miño gehiyo... Oiartzunen, Oiartzunen dena, jende gehina izaten zen seitako mezan. Dena betetzen zen hua.
- Eliza atope bai, seitako mezan, dena betia.

- Atope. Atzin zutikan jarrita.
- Bai 'ta, eosketak 'e igandin itten zin ordun.
- Erekitzen zian, taberna denak. Taberna denak, zea, seiak miño lenotikan erekiyak.

- Bai, bai.
- Pelukiyak eta 're, bazin hiru 'ro, hiru. Haik 'e bai, denak.
- Bai, bai. Bostak miño... Frantsesak bostak miño len erekiya zea...

- Todo, todo, todo... Carnicerías todos también se abrían. Se abría todo el comercio antes que las seis.
- Ordun bakarrik jaisten zelako?

-Kontuz e! Ura sartu zea abea! Arpegiya garbitzen ai zaztela!
-Hoi, hoi eakutsi! Apaizak holaxe eakutsi jendiai diziplina hortan 'ta gurasuk "Apaizak hola san du 'ta apaizak hola san du"

'Ta hola "Harrek sana hola in ber da 'ta hala in ber da 'ta". Besteik ez zen. Itxitan 'e dena arrosaiyua errezten genun guk. Denak familiya jarri, afal aurretikan zerbaitt in berra baldin bazen hementxen. 'Ta arrosaiyua errezatu gabe ez giñan beiñ 'e gelditzen. Hola zen.

-Artua, zea, hostattikiyak lotzen, aittona arrsoiyua saten.
-'O artatxuitzen 'o. Beti artua 're dena...
-Illunabarretako lana izaten zen ordun.

-'Ta holoko lanak izaten zin.
-Ez zen telebisiyuik ordun.
-Ez, egiya, ez genun telebisiyua...
-'Ta orduko 're beiñ 'e ez aita gure bat errezatu gabe.

Otorduan 'e hasi beti, behiñ ixeita jarri ezkio aitaren 'ta 'ta. Errezuak in 'ta.
-Erki kambitu gauzak e!
-Diziplina bai bai.

-Hola da, hola da. Oan, hau 're sango zaittut, eliza jon sasoikua persona gaur entierro 'ta gaztiak asko joten dia. Ez dut ongi harrapatzen ez ziñatzia.

-Zea ez ittia? Bai errespetungatik.
-Hoi gutxinin in ber litzake. Ez dut ongi harrapatzen oan gazte bat o zetzia biño jesus! Erare pixka 'tekuk 'e gaur eliza jon 'ta gutxinin demostratu eliza jon dela ez? Nik hoi, hala pentsatzen dut.

-Bai 'o bestela ez jon 'o.
-E? Bai...
-Ez jon, ez dakit ba!
-Nik ohittuk galako hola pixka 't.

- Hoi, eta su man ziyotenin hiru itxetako metaiy... Gu... Nik ez dakit obsesiyua banun nik gue itxin sua ber zula! Yo no sé porqué! De esa cosa que me venía de antes... Zean... Kampanak jotzen zittuzten ordun. Eta kampanak jotzikin, kalin bar-bar-bar zeiñ zen 'ta zeiñ zen 'ta

Zamoan zoztela metak sutan. Gue jaiyotetxia. Eta mutiko zarrena genun ordun justu-justu sukaldeko leiyotik garrak ikusten zin eta fua fua saten zula. Hua eaman eta akortzen naz ze abailla zen han, herrikuk jonak eta hua itten.

Eta ez han bakarrik, Oiartzabal ez, hiru baserritan. Era berin hua in zunak 'e...
- Bai, beti bazen... Oain izaten dugu ez, ba umi honek...
- Esaten da oaiñ 'e jende harrua, biño ordun 'e...

- Len arriskua zen behintzat su matia. Baserri onduan ioten zen 'ta...
- Bai, 'ta baserriyak eurrezkuk zin.
- Akortzen naz, pixandepositua eta geo uran depositua bagenun guk eta esne marmita

pixa depositun zean, ura 'ta, harrapatzen zena karraitzen likidua itzaltzeko. Quiero decirte que... Hay que hacer, e!
- 'Ta gaiña belarra ber zela! Gaur egun belarraiy su matia bueno, biñon...

- Denbo batin agoniya jotzen zuten. Daban dos, cinco campanadas... Agoniya, gezki san dut, hoi elizakuk. Cinco campanadas, zertik elizakuk eamaten zittuzten: Jauna. Apaiza joten zen gaizki zonin. Eta bost hoin ondotik, beste hiru jotzen bazittuzten, "u...!

Gaizki eongo da, estremuziyukin, gaizki eongo da". Oseake esas otras tres campanadas, ya era señal de que ya estaba mal. Eta geo agoniya, nik ez nun behiñ 'e ierri zein zen andriantzat 'ta zein zen gizonantzat, bazin esaten zutenak difente jotzen zutela.

Nik egiya san, ni neonek ez nun distingitzen jakiñ. Biño agoniyak jotzen zunin, 'ta aitzen genunin, "aber zein den? Aber zein den?" ¡Esa curiosidad!

- 'Ta mezak nola maten zin?
- Mezak latiñez eta aldariay... Aldaria... Maten zun apaizak meza, biñon jendiri atzia manta. Eta geo sermoiyak izaten zin pulpittotik, eta zembat eta eju haundiyuok atera eta

zembat eta zartako haundiyuok eman pulpittuko zea, barandai, hoa 'ta sermoiy onuo. Bai. Ni akortzen naz ne amona eraretua zen eta emate 'izkiuten erareko jendintzako 'ta, eliza 're gutxi joten zinantzako ematen zittuten garizumako txartelak. Personan izen, apellidukin eta

derrior jon ber zenun zuk urtian behiñ konfesatu 'ta komulgatu ittea. 'Ta ordun joten ziñanin, haik emantako txartel hura entreatu in ber zenun. Apaizak komuniyua maten zizunin, monagilua esku batin kandela 'ta bestin bandejakin joten zen txartel haik hartzeko.

'Ta amona jon zen ba konfesatzea eta bikaiyua Don Eujenio (Uranga) 'ro zen eta gorraille pixka 't amonak, eta amonak san ziyon nomaitte altoxio hitz itteko, eta harrek zean... Este... Konfesionayu barrendikan "Ze? Elizan ejuka hasi ber al deu?" erantzuna.

'Ta ni ne artin pentsatzen "pulpittoa iyotzen zaztenin eju errak atetzen 'ttuzute gu izutu arte!" Bai. Eta zea izaten zin aurrin, aldarin beko eskailleran onduan banko batzuk 'ta atzin beste batzuk gizasemintzako. 'Ta ihesi itteko beldurrakin 'o ez dakit zer,

erdiyan sillak emakumintzako. Eta han armatzen genittun errak guk. Eseita jarri ber zenin, denak sillak hartu eta sillai buelta man 'ta eseita jarri aurrea beira. Geo zutik jarri ber...

'O belauniko jarri ber zein, berriz hartu sillak, berriz sillai buelta man 'ta aldarea beira. Eskandalo errak bai!

- Gui amak Txikierdira juten ez zigunen utzitzen! 'Ta Altzibarren 'e... Ze...
- Neone fiestatan!
- Hamazazpi urte 'ta hemezortzi 'ta ya Daniel nobiyo nula 're Amezkillako itxea! 'Ta...

- Nik ez nun holakoik...
- Dantzan hasten giñan ya, Aldapako maldan ya Manuel hasten zen ez dakit noizko balkoitikan filarmonika jotzen gue Enkarnazio Garbunokua 'ta Tesa Xixariona 'ta

Altzatxikiko Maitxo 'ta... Bagiñan kuadrillatxo bat... Jesus! Hombesteko takoiyakin! Haik dantzak Altziberko plazan! 'Ta Albixturreko ixkiña beitu 'ta: "Ba, oaindik ez zionen kampantorreko argiya pixtua" Amezkilla jotzin argiya pixten zuten.

- Amezkilla zer da?
- Amezkilla? Kampanak.
- Kampanak.

- A!
- 'Ta itxea erretiratzeko zea.
- A!

- Anjelus errezatzeko... Oaiñ 'e jotzeun 'te.
- Illunaarrin 'e bai?
- Bai, bai. Zortzitan! Zortziyak eta bi, hiru minututan. Konturatzen bazazte,

beste kampana batzuk jotzen 'ttu Oiyartzungo kampanak.
- Eguardiyan bai leno! Biño oaiñ ez dakit hoi 're jotzen
- Itxea ez da iñor jungo!

- E?
- Itxea ez da iñor jungo?
- Lo oaiñik, geo atetzeko!

- A! geo atetzeko!
- Geo atetzeko? A, karo!
- Biño ordu jakintsu hoi ordu jakiña izaten zen hoi jotzen zutena...

- Ordua ez, udaran illunakin batikin...
- Txikierdin 'e zembat denak dantzan han zabiltzan 'ta oaintxe jotzen zun denak korrika! Batzuk aiyeka batea, bestik bestea, denak korrika!