Hobe ezkondu gabe

Transkribapena

-Nobiyua, miñon asko nahi zina gizajua. Asko nahi zina. Harek hartu zun pena! Eta (...) Inaxi zenak san 'zandu zin. Autobusin tokatu zin nombaitte, miño miño pena! Harek 'men zun pena noski! Nik utziya.
'Ta beti lata 'ta lata aitzen. Espostu in ber zu, espostu in ber zu. 'Ta nei ez zin sekula gotzen. Espostuko nitzan ezta pentsatu 're, espostu ber banun.
Nik ez nun san. Miñon Moñik san 'zandu du. Ez nula pentsatu 'zandu sekula solteratan, miñon ezkonduta bizimodu hobia botako nula. San 'zandu ziten.
Eta (...). Geo Patziku Aiendolakuakin, Ezkonrrin bizitzen zen. Patziku Aiendolakua.
Beno, beno, beno, ezkontzeko, horrek in zittun nearrak, horrek in zittun nearrak. Bueno, bueno, bueno! 'Ta geo Eskostiko Maitxo, oandik bizi da.
Horren ama zena, esposteko bezperan biyek lo in genun. Zean, Tolaren, biyek lo in genun. Ez hurrengo eunin pelukira 'ta zea jon berrik!
Hor bertan prepatu, jantzi 'ta espostea jon giñan. 'Ta ordun nei Eskostikuk jarri ziten, Maitxo beti Ama bezela izandu nun, Maitxo zaharrai. Ni jongo nitzala madrina 'ta
Xailpurukua, Inazion anaiya jongo zela padrino. Inaziok esan, Eskostiko padrino jon ber zun horrek esan, hora be andriakin ez jotezkeoz ez zela jongo.
Bueno, ez zula importa, Pellokin jongo nitzala, beste anaiyakin jongo nitzala, Pellokin jongo nitzala. Hala jon giñan 'ta.
Ez dakit, goizez zen, goizez zea espostekua ez dait ze ordutan zen, goizetikan. 'Ta zea, bikaiyo luze bat zen 'ta hola beira jarri bikaiyo hura 'ta
"Zu, berriz, galtzerdi gabe torri al za eliza?"
"Ni ez, nik battut galtzerdiyak"
"Bai?"
"Bai, bai, nik battut galtzerdiyak"san niyon.
Geo handik atera 'ta gosaltzia (...)n taberna. Geo, 'ta guekin ez zin familiya biño gukin zin Inazion arreba zena Donostiyan pastelaiyakin zena. Eta be gizona Donostikua zen.
'Ta haren gizonak san zin: "Zu gaur arront tonta gertatu zea!" san zin.
"Bai, zer ba?"
"Zer ba? Zer ba? Harei ze importa ber ziyon zuk galtzerdiyak zanazkan! Zuk in ber zenun gora goraiño gona jaso 'ta aber noaiño eakusten zaittuten san. Hala in ber zenun"
Haik parrak in zittuzten haik. "Zu han tonta geratu zea 'ta"
"Zer ba?"
"Zer ba? In ber zenun gona gora jaso eta eakutsi nola ajustatzen ttuzun galtzerdiyak!"
Jesus! Jesus! Jesus! Par errak in zittuzten bestik, parra 're bai 'ta. Ordun 'e zea kotxe, ez zen oan besteko taxi 'ta zeaik eta haik Donostiku haik zuten kotxia. (...)
Harek jarraitu ziun, Donostira sartzian. Han Pedro Marin in genun. (...). Haik eaman 'ta torri 'ta beiz 'e. Jesus, Jesus, Jesus! 'Ta geo
Nor Andalurria Urrutia, Anttoni
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-084
Pasartea 0:05:23 - 0:08:33 (3' 10'')
Laburpena Nobio batek ezkontzeko eskatzen zion eta Anttonik ez zuen nahi; hobeto zegoen ezkongai. Pena handia hartu omen zuen mutilak. Ezkontza batean ama-bitxi joan zenekoa: bikarioak uste zuen galtzerdi gabe joan zela. "Arront tonta gertatu za".

Bilerara ere haurrekin

Transkribapena

-Nei askotan san ziten, denak saten ziten, beti umik kolkak txituk atzetik ipurtzolotik seika (?)eukiko nittula, noski. Altzibarren billera itten zen.
Gaztañen 'e itten zin, Gaztaiñen balkoiyin soiñua jo 'ta hor ibiltzen. Bai, bai, bai. 'Ta Gaztaiñen ibilli nitzan demboatan hemengo jende asko ibiltzen zen.
Esto biri hontan itten zutenak, kampokua 'ta ibiltzen zen, asko jende ezkondu (?) zen. Beti bat 'o bi, beti ipurtzolotik.
Jesus! Galtzatakuk genittun launak, Galtzatakuk genittun launak. Bai, Galtzatan asko genittun launak. (...)
'Ta zea eun batin Altzibarra jon Altzibarko fiestatan. Eta umia nearrez hasi ezta ixiltzen, ez ixildu. Eta Xoteronia irikiya zon 'ta hara jon, zerbaitte eman, ezta ixiltzen e!
Nik san niyoten, bestela umiri san niyoten pues itxea jon berko genula, ez zula umik pakeik ematen 'ta itxea jon berko genula.
Geo, zeba, aittu 're in, aittu 're in. Bi militar bazin solteruk, bi militar solteruk. 'Ta jaitan biyek batea ez zin ibiltzen. Jai batin bat eta bestia bestin ibiltzen zin.
Haitakua, haitako bat han tokatu. Bat irungua zen, mutilla irungua. 'Ta bestia ez dakit nongua zen. 'Ta Amiano izena zun irungu horrek, Amiano.
Izena, apellidua ez dakit ze, Amiano deitzen ziyoten. 'Ta beno itxea torri ezkeo, hua torko zela, harek karko zula, harekin torko nitzala.
Harekin umia hartu 'ta itxea. 'Ta orduntxe musika hastea Altzibarren. Nik ne umia hartu 'ta itxea. 'Ta Iturriozko fiestatan, Iturriotzera jon giñan. Han eon giñen, bakarra izango nun ordun. Bakarra, uste 'ut bakarra nula
Eta, zea, ordun 'e fiextak han Iturriotzen. Han nittun Galtzataku hoik 'ta Altamarri han tokatu zen 'ta. Zea Altamarrik esan, san zin itxea torri ber nunin, itxea tortzekua nitzan demboan, hua Altamarri itxea heldu zela afaltzea.
Eta umia karri ber nun demboan, itxea biño leno Altamarrin itxian deitzeko, harek karko zila itxea, harrek karko zila. Altamarrin deittu
Portalin timbrin 'ta Altamarri torri. Kotxia hartu 'ta haik karri Ergoina. Jesus! Uiui! Kalamidadia! Kalamidade bat!
-Ordun, atetzen ziñanin haurrakin?
-Bai! Sekulan ez, sekulan ez! Ez, Sekulan ez.
-Karo, ordun nola harrapatuko zenun zuk nobiyua?
-E?
-Nobiyua nola ingo zenun zuk?
-Bai, nobiyua,bai biño bat gehiyo 're! Jesus!
-Bai?
-E?
-Nobiyua euki al zenun?
-Ombre!
Nor Andalurria Urrutia, Anttoni
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-084
Pasartea 0:02:20 - 0:05:00 (2' 40'')
Laburpena Bilera eta festetara ere zaintzen zituen haurrekin joaten zen. Behin baino gehiagotan, dantza hasi baino lehen etxera itzuli behar izan zuen bere haiekin. Hala ere, nobio bat baino gehiago izan ditu Anttonik. Bilerak eta festak: Altzibar, Gaztañe, Iturriotz. Kalamidadea.

Makina bat haur hazia

Transkribapena

-Toki batin 'ta bestin 'ta bestin 'ta ume asko hazi ttuzula zuk.
-Bai, haik bai. Mutxo. Bai, bai, asko, asko. Ume asko. Ume asko hazi. Beti umik maitte.
Beti umik maitte, Jesus! Gue Texak saten du, oaiñ 'e saten du harek. Zea iandero-iandero betzitako meza eamaten 'men zittula bi mutiko.
Texak Inazio 'ta Joxemai izango zittun. Eta dotore eamaten 'men zittula san zin, dotore eamaten 'men zittula! Zea zapatak ez dait nolakuk miño, ispillun bezela kusten zittun bi barriyuk (?) zapatak.
Eta belaun azpiko galtzerdiyak eta txaketa. Eta ni arropa hoik denak, puska hoik denak pronto-pronto jarri launtin. Texa iande goizin torri Tolarea, iande goizin torri Tolarea.
Eta umi hoik jantzi beak haik eta betzitako meza eamaten 'men zittun. Biño aski dotore bai noski! Ui, Jesus, Jesus, Jesus! Umikin, beti umik maitte. Beti umik besun.
Nor Andalurria Urrutia, Anttoni
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-084
Pasartea 0:01:15 - 0:02:20 (1' 05'')
Laburpena Anttoni Tolareko neskamea da. Bertako bi belaunaldi berarekin haziak dira. Beti maite izan ditu haurrak. Bere ahizpak ere laguntzen zion.

Kontrabando kontuak

Transkribapena

- Bai, bai kontrabandun e' ardiyan marraka seiña!
- Eeee anda ji kargak utzi 'ta eskapo!
- Miño zu ibiliya al za ba?
- Ez, ez guri san ziguten nahi genun manduakin miño san geniyon ezetz guk eunez lana in ber genula 'ta
- Ikusi bai ingo zenittuzten zuek.
- Ikusi bai in zandu ttugu zea iriyakin mordoska errak zea Otraitzetik aurrexio arbolpin
- Bai Haixia pilla errakin Barraka[Barrak:10266} (...) hartan hoeita hamar bat behikin
- 'Ta Arlepotikan guardiak Arlepotik markak harrapatu zea elurtan 'ta seika seika seika seika zea Larrase zean da kubasta Errentin , Kubasta kubasta aitzia ba al zu kubasta ?
- Ez
- Kuebas de Landarbaso?
- Ah kuebak bai, bai, bai
- Han haaño jon, Arlepotikan markaz markaz marka 'ta han harrapatu
'Ta euskalduna izaki Guardia Zibil bat Oyartzungua 'ro Juanito. 'Ta harei euskuaraz 'ta haek e' pena ematen 'ta harek salbatu. Juanitok.
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:33:40 - 0:34:50 (1' 10'')
Laburpena Kontrabando lanetan, ardiaren marraka egiten zuten abisua emateko. Domingok ikusten zituen kontrabando lanetan, baina bera ez da ibilia. Gogoan dauka batzuk harrapatu egin zituztela, baina, guardia zibila euskalduna izaki, barkatu egin zituen. Toki izenak.

Mandoak zintzarriekin

Transkribapena

- Xuluak eta hoik bai.
- Haik bai, tirrin tirrin atzekuk koxkaillu hoi pipirin pi pin pun, pin pirun
- Guk hiru biltzen ttu hiru haundi. Hemen petxun kontran hola besuakin 'ta jotzen zutenin 'ta erdiyan bat trillun trallun trillun tralun
- Hoi zertako zer?
- Hoi zea deskuidun mando bat soltatzen bazen, zintzarriya geldittuzkio "mekaguen mandua askatu ziuk!"
- Aaa
- Bestela igual jongo zen Pikoketa galduta 'ta ez baza errepatzen. Miño zintzerriyakin seittun
- Bai gauzak be maneju
- Goizin aski goiz, goizin bostak aldin o' pillun pillun pillun pillun pillun pillun pillun betik gotti!
- Bai batzuk ardi joalik eta jartzen zkaten 'ta, Kaitanok hala biltzen zun ardi joalikin mordoskat
- Harrek hamar o' bazittun 'ta
- Miño harrek bulla geyo atetzen zun ez?
- Bua!
- Joalik miño builla giyo atetzen zun harrek
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:32:00 - 0:33:00 (1' 00'')
Laburpena Mandoak zintzarriarekin ibiltzen zituzten: trillun-trallun. Deskuidoan mando bat askatzen bazen, zintzarria geldituz gero igarri egiten zioten; bestela, urrutira alde egin zezakeen. Hika.

Transkribapena

Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-083
Pasartea 0:31:20 - 0:32:00 (0' 40'')
Laburpena Joxe Luix kontatzen: Mandazainak Tolaren geldituta eta mandoa artoa jaten ari zen bitartean, auzoko bat ilintxia hartzen. Desagertutako etxea: Perusene.

Ilintxa

Transkribapena

- Inesa ez zunun izautu zuk, amona Inesa?
- Zea Leonen ama
- Ez
- Hua, hua 're ibilla gue amakin 'ta zea ikatza saltzen 'ta
- Aa
- Launtzen 'ta ibiliya
- 'Ta illintxa illintxa, txondarrin erretzen ez zen eurra illintxa zaten zen.
- A
- Miño hua gio sua itteko 'ta ikaarriya
- 'Ta hua beti birea ateriya "Mandaziyak, netzako ez al duk ilintxik?" Ergoinen beti han ttak paetan kontra.
"Hi mandaziya 'z al dik netzako ez al ik ilintxik'"
"Bai zea anaiyak sango lu, atzeko mandu horrek battu, kendu horrei!"
- Bai kentzen 'ta aitzen zen.
- Karo hua lehor lehorra eongo baizen, ez?
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:30:40 - 0:31:20 (0' 40'')
Laburpena Ilintxa: txondorrean erretzen ez zen egurra, baina oso ona sua pizteko, lehor-lehorra.

Maldizioka

Transkribapena

- Praile?
- Kiston mando pillakin... Kaitano!
- Kaitano zen hoa!
- Kaitano zen
- Kaitano bai, maldizio huts hutsa!
- Bai 'ta muti koxkor holaku, 'ta hamar mandokin agertu zen Oyalumea
- Bai
-Jesus hua hua eskandakua!
Harrek bazun gio morroiya 'ro Felix haundi 'at
- Bai zango zittun.
- Gio harrei loteiya tokatu 'ta beai eosi zizkala manduak saten zuten
- Ño
- Miño muti kozkorrak, hua mingaña 'ta haik e zin izutzen manduakin ezta!
- Batian eurra kargatzea jon zea, Ituriozko elizkoiak eta baizin ttonkolotar hoik 'ta, mandaziya torri da, 'ta Jesus! harrittuta maldizio "Jesus, Jesus"
' Ta gu Zerainea jon giñanin apaiz baten aurrin sartzen giñan 'ta hua guekin harrittuta geatu zen apaiz hua.
- Zuek ez pa deus eskapatzen.
- Guk maldiziyoik ez botzen 'ta hua harrittuta geldittu zen apaiz hoa 'ta
sermoiya in e' bai!
Gu eliza joten giñan, 'ta hango martxa hartu hango jendik martxa hartu 'ta gu berriz e' jon 'ta ttontto xamar 'ta
haik di da bakotxak ben zean 'ta guk zea tokiyik ez guetzako 'ta gu zutik. Gu elizan mekaguen zutik eoten giñan!
'Ta baita apaizak sermoiya in e' !
- Harrittuta geldittu zela kanpoko jendikin. Haren aurreko allekan kusi ttula beak kusi ttula aurrin 'ta maldiziyo bat ez dula aittu!
Harrittuta zola hango hango jendia kusita kanpoko jendia. Nik hola in niyon zea anaiyai, besuakin hola in niyon
Gio kanpoa ate giñanin esan iyon ; "Hoi guetzako yun Josemanul!"
- Miño halare iñorrek ez zizuten tokiyik utzi!
- Ez! Han (...) "Ke hai apaiza! Zer, zer mouz? 'ta " Ondo, ondo! 'ta zuek zer mouz? bai gu hementxe lan 'ta lan" 'ta hola aitzen giñen gu
- 'Ta hoi non zerrateiya non?
- Zeraiñen!
- A Zerainen Zerainen.
- Bai
- Bai
- 'Ta normalin jendia ze aitzen zen animaliyakin 'ta maldiziyoka 'ta?
- Buoo
- Karo
- 'Ta han gañea petaka 're 'ro karteara 're zean ibiltzen 'men dute, zinturan barrenin! guk patrikan bezela haik zintura, lapurtzeko beldurra 'o, zinturan barrenin biltzen 'men zutela haik.
- Jende tipua ordun han!
- Bai, bai han e, sei jorra itten genittun mendi batetik piñukin, piño luzia gañea piñua, piño zea entresaka ttikiya.
- Zeako obrako pie dechuk itteko 'ta,
- Bai bi metro 'ta erdikuk
-Bai 'ta usteut zeantzako aittu giñala Errentiko Altube 'ro. Altubentzako.
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:26:00 - 0:29:00 (3' 00'')
Laburpena Leitzako Kaitanoren gainean. Mandazaina zen hura ere. Lotsakitan ibiltzen zen. Mandazain gehienak maldizioka ibiltzen omen ziren beren animaliekin. Zeraingo apaiza harritu egin zen Maxalengoek maldiziorik botatzen ez zutelako, eta sermoia egin zuen. "Maldizio huts-hutsa". Hika.