Belarrondoa

Baserriko lanak: esneketari, artzain, belarretan

Transkribapena

Nor Mendiburu Etxeburu, Mari Karmen
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-142
Pasartea 0:10:00 - 0:13:18 (3' 18'')
Laburpena Iturriozko Dispatenera ekartzen zuten esnea Artamugarritik. Egunean sei edo zazpi litro batzen zituzten, enkarguak edo ogia ordaintzeko erabiltzen zuten lortutako diru pizarra. Artalde polita zuten Altamugarrin. Amak etxean egiten zuen gazta, erosteko dirurik ez zelako. Mari Karmen urte askoan aritua da ardiak jezten. Belarretan ere aritzen ziren, ebaki eta bizkarka ekartzen zuten etxera. Bi ahizpak kozkortu zirenean hasi ziren lerarekin. Belarretarako erabilitako erremintak izendatzen ditu.

Sega, gehien gustatzen zaion baserriko lana

Transkribapena

Nor Manterola Artola, Xeledonio
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-105
Pasartea 0:42:13 - 0:43:28 (1' 15'')
Laburpena Baserritik gehien gustatzen zaion lana sega da. Baina, inoiz ez da apostuetan ibili. Baserriko lan gisa asko ibili da belarra mozten. Tresnak: sega, arraztalua, zalabardua.

-

Transkribapena

Nor Urritegi Artola, Pili
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-095
Pasartea 0:15:18 - 0:18:46 (3' 28'')
Laburpena Denak aritzen ziren baserriko lanak. Ez zituzten banatu. Segan aritzen zen. Metak egiten zituzten, aitak puntzoi forma zuela esaten zion.

Belar lehorrak su hartzeko arriskua

Transkribapena

- Iatze metak ordun ingurun!
- Iatze metak, bai.
- Iongo zin!
- Bai.
- 'Ta belar metak in berko zenittuzten?
- Belarrak 'e bai.
- 'Ta zeiñek itten zittun metak?
- Attak béak jenealin. Emateko beti ni. Ni astotako serbittua naz!
- Asto politta zun ordun!
- Bai.
- Bea metaziyan... metan gaiñin? 'Ta zuk bota?
- Bota 'ta harrek erki txukundu bai. Gutxi zin harrek bezelako metak itten zittuna. Txukuna zen. Biño geo jendik utzi zun, e! Geo montoiyin jarri 'ta. Eozein zira zar gaintik ta... Erraxao behintzat...
- Bai, 'ta oain bolak.
- Gu lan asko iñak ga ya! Jendia espabilatu zen.
- 'Ta geo e... Belarra hartu 'ta, zea, heiyea 'ta nola eamaten zenuten birian?
- E?
- Traktoria ez zenuten eukiko?
- Ez. Belarrak aldian genittun guk. Baserritik aldian genittun.
Zamak in 'ta bizkarrin itxea 'ta geo han metak in 'ta, posible zinak barrena sartu itten zin. Gambara 'ro sotoa 'ro... Biño itxiak su hartu ezkio!
- Bai. Pasako zin holakuk ba!
- Bai. Gue aldian pasa izandu zen. Baserri bat erre zen.
- 'Ta geo hoi nola... Seguruik izaten al zen? 'O nola itten zen hoi geo? Auzolanin dirua bildu 'ro?
- Ordun ez zen... Bai, bai, erriana eskian ibiltzen zin. (...) Aramburu erre zen.
- Aramburu erre zen, e!
- Bai. Kaxku kaxkun don itxe hua, bai. Ni gazte gaztia nitzala. Oi! Hoi ikara! 'Ta gauza zinak jon zin launtzea. Ni biño haundiyuo zinak.
Geo ordun auzuak izaten giñan familikuk bezela, elkarrei launtzen. Si te visto no me acuerdo. Hoi gauza, e! Kambiyua! Zeak in du, bizimoduk in du hoi.
- Bai, berra béak!
- Bai.
- Zuk berra zanakanin ondokuk launtzen bazizun, geo ez zizun harrek eskatu berrik zu jotea launtzea.
- Hoi ba.
Nor Zabalegi Lazkanotegi, Joxepa
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-018
Pasartea 0:39:00 - 0:41:20 (2' 20'')
Laburpena Etxeko metak egiten aita aritzen zen eta bera belarra ematen. Txukuna zen aita meta egiten. Jendeak utzi zion metak egiteari. Ahal zen belar gehiena ganbaran sartzen zen, su hartzeko arriskuarekin. Aranburu erre zela gogoratzen du. Auzoak familiakoak bezala ziren, elkarri laguntzeko. Orain aldatu egin da hori.

Belarretan

Transkribapena

-Kaso geiyo ingo zeniyoten zuek egualdiyai? Belartako 'ta!
-Bai.
-Geo badia baita 're meta, metaxurrak...
-Meta, metaxurruk, zeak esto... arbak, arba da iatzikin nabazu belarrakin 'ta malda haundiya jarri eur, adar bat eta harrei tiraka meta in ber zenun tokira kartzen zunun han. Arba.
-Eta metaziyak itten dia batzuk zeik gabe, ui metaxurrak...
-Bai...
-Bat 'e eurrik, momentuko, hurrengo euneko berriz zabaltzeko.
-Bai.
-Biño beste batzuk itten dia zeakin?
-Bai, Epelek itten 'ttu haik. Aranatzeko martxan, Aranatzen hola itten 'ttuzte. Dembo geiyo eoteko, bestela harrek haizia hartzen baitu beti arin, han haiziak korritzen du.
'Ta beste metaxurra hemen itten den bezela han ez da haizeik pasatzen. 'Ta hoik itten dia, hemen itten din hoik zortzi eunin 'o itten baldin bau ebiya 'ta, itten dia iual usteldu 'o iual eosi. San nahi nuke umedadia sartzen 'yote.
Hairi ez, hairi beti haiziak korritzen 'yote. Oan, kantidade ttikiy hura jartzen dute. Zea, eurra. Eurrak 'zaten 'ttu hola eztaka koxkorrak biño hola addar batzuk. Addarrak hola moztu berrin, hola utziyak eta addar hain gaiñin jarri 'ta ttaka, ttaka, ttaka. Hantxe 'biltzen da belaunka hua! Mutilzarra.
-'Ta harrei 're zea metaxurra deitzen al 'zka?
-Bai, bai. Metaxurra.
-Haik 'e metaxurra?
-Metaxurra maki... Harrei deitzen 'yote metaxurra makillakuk. 'Ta bestia, nola ez baidun makillik eamaten, metaxorruk.
-'Ta meta, metan erdiyan dijun...
-Metaziya.
-'Ta metaziya igual al du ze eurrekin 'o zekin itten den 'o?
-Segun zuk, bi urteku 'ro hirukua nai baldin bazu ona erkatzia. 'Ta urtebetekua nai baldin bazu altza igual. Hoik 'zaten dia 'ta piñua. Hoik dembo gutxiko. Hobena altza, 'o... erkatzia.
-'Ta iatzia beti jetsi itten zen baserrita 'o, 'o mendiyan 'e itten zen?
-Ez. Beti karri. Beti karri. Bestela bi lan baizittun hemen betik joten zinak iatze billa han in 'ta berriz billa jon ber zuten... Etsi, etsiyan karri.
Ya ke 'ta billu 'ta dena itten zuten ùes gurdiya kargatu 'ta karri. Bestela bi lan. Meta in 'ta geo berriz metatik atzea gurdira kargatu.
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-006
Pasartea 0:37:46 - 0:40:20 (2' 34'')
Laburpena Belarretan eta iratzetan: metak, harbak, metaxurrak, metaxurrak makillakuk, metaziyak... Metaziya zerekin egiten den. Iratze-garraiatzen.