Anekdotak, gertakizunak

Posturak, efemerideak, gripe izurritea; ufalak; suteak

Sorgin kontuak III

Transkribapena

Nor Urritegi Artola, Pili
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-094
Pasartea 0:43:00 - 0:47:40 (4' 40'')
Laburpena Aitak ere sorgin kontuak kontatzen zituen. Penadegiko zentralean lanean ari zela txondorra egin zuen aitak. Hiru egun pasa behar zituen txondorra zaintzen eta Penadegizaharren lo egiten utzi zioten. Lo zegoela ondoko gizonak eju egin zion andrea erditzen hasi zela eta amona baten bila joateko eskatu zion laguntzera joateko.

Balerianaren behia

Transkribapena

- Eukitzen genun, biño, uholdik eaman ziun.
- Bazenuten behiya, e!
- Behi bat bai.
- Ai ba!
- Beti izandu zun ama difuntak eosi zun behiñ ba, txokor ttiki bat eun batin, nombatte merke xamar iruttu 'ta. Belarra bai baigenun terrenun, zea errentan genun itxia, biñon,
belarra bazen 'ta... Ordun eosi 'ta, behiya hazi genun, geo uheldik eaman! Jesus!
- Hara! Haimbeste hazi 'ta geo!
- Haimbeste kosta 'ta geo umatua zon gaiña! Umatu berriya.
'Ta gue Santosek ze in zun, kampun txabola bat zen, ojeletakin iña, galipotan katxarrun zeakin 'ta iña ,'ta hara hara iñola ez zela urik azalduko, ez baizuten behiñ 'e kusiyik, 'ta amak san ziyon: " horreaiño baita pasa 're!" "Bai zea!
Baleriana, gezurra dirui hombesteko zea izatia! Nola iyoko da ba honeaiño ura?" "Kusko 'zu! Jarri jarri. Beitu aber eskapatzen den!" Han lotuta jarri 'ta geo klaro, gu itxian geldittu giñan hiruak 'ta kaletikan behintzat, Don Pablo difuntua beira:
"O...! Balerianan etxia botako 'ik, Balerianan etxia botako 'ik!" Haik beti Balerianan itxia saten baiziyoten. "Botako 'ik!" 'Ta ez, itxia ez zun bota, biño behiya bai eaman!
- Ume 'ta guzi?
- Ez, umia izandua zun orduko!
- Hara! Bueno gutxinin!
- Gutxinin hoixe! Zea, bueltaka, bueltaka zebillela soka... Zeak... Este...
Hemen txapa zaki, 'ta txapa harrek ebaki bueltaka zabillela, 'ta Iturriozko zubiyan geldittu! Zen erdiko...Po... Buelta man 'ta martxa! 'Ta "Oi! Behiya zamak urak! Nongua ote da behiy hoi? Aber Santosen itxekua den!" 'Ta klaro, hala zen, biño iñork ez zun izautzen 'ta.
Zeatikan abixua, e... Errentiyan sarrera nola da hor?
- Gabierrota?
- Gabierrota 'ro nombatte hortik abiso bat, behi bat bazola han,
'ta ez zakitela nongua zen, 'ta batzuk san ziyotela Altziberkua izango zela, Altzibertik eamana zela, 'ta "ordun Santosen etxetik izango 'uk"oka. Hara seittun hura jon 'ta seittun izautu, behiyak 'e bai 'ta, béak 'e bai behiya izautu 'ta,
itxea karri 'ta geo betenaiyui san geniyon 'ta betenaiyuk san zigun: "hobe 'zute seittun saldu, e! Zertik bestela, geo ateko zizka kozkorrak hartu ttun kolpikin, 'ta ez zattuzte patuko erdiyik 'e. 'Ta...
- Haraiño eaman 'ta ez zen itto, e?
- Ez zen itto, ez!
- Nombatte burua goiyan biltzen zun beti! Haraiño eaman zun... biziyik ate zuten,
biziyik itxea karri 'ta geo biziyik itxian iuki genun saldu genun arte. Saldu 're ezin zenun eun batetik bestea in 'ta! 'Ta gaiña esnia kentzen geniyon. Umatu berri zen nombatte, 'ta esnia 're itxeko aiña kentzen geniyon behintzat.
- Karo.
- 'Ta geo seittun matadeira zeatu genun, betenaiyuk esan zigun bezela, 'ta seittu matadeira eaman genun.
- 'Ta geo ez zenuten besteikan iñ, 'o umi hua geo! A! Umia saldu zenuten!
- Ez, saldu zen umia. Ez, ez genun besteik hartu.
- Han bukatu zin behi kontuk.
- Han bukatu zin denak.
- Jo! Biaje erra in zun!
- E?
- Biaje erra in zun behi harrek!
- Bai, erra bai! Ni biño biaje hobia in zun! Bai, hantxe, gixajuk pena erra man ziun, behi harrek! Behi bat hobiu zen! Gaiña askotan udaan 'e, eskolik ez genunin,
soka jarritzen ziyon amonak, amak adarretik eta zelaira eamaten nun nik, ne eskulanakin joten nitzan 'ta lotzen niyon zea, 'ta "hemen eon geo xintxo xintxo, jan!" 'Ta hizketan ni ne behiyakin, behiyan onduan. Behiya noa, ni hara.
- Zue eskulanakin!
- Ne eskulanakin! Karo, ordun banekin eskulanin, 'ta!
- Karo. 'Ta hua zainduz erki! Aprobextu!
- Aprobextu 'ta halaxe...
Nor Egimendia Aranburu, Korneli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-010
Pasartea 0:46:25 - 0:51:00 (4' 35'')
Laburpena Etxeko behia uholdeak eraman zuen. Gabierrotaraino eraman zuen urak, eta, hala ere, bizirik atera zen animalia gaixoa.

Aztikeriak

Transkribapena

-Oain, aztikeriyatan ez dela sinistu ber sate'ute. Kompaziyo batea tortzen zizu persona bat zea: "Beno ze bizimodu zun jakin nahi al zu?" Hau nahi izaten dute.
"Bai" batzuk. Nik ez dut jakin nahi, jakin nahi izandu. Biño "bai". 'Ta "Beno". Holako andria txarra ateko zizu, 'o ona ateko zizu. 'O bizimodu hau izango 'zu, bizimodu ona 'ro txarra. Dena holako tonteiya.
Zeñek daki? Beak 'e ez daki be buruantzako 'ta ze izango 'un.
-Hortan ez dela sinixtu ber, biño sorgiñetan bai.
-Bai, nik uste sorgiñetan sinixtia ez dela haimbesteko erroria.
Nor Pagadizabal Artola, Segundo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-136
Pasartea 0:17:22 - 0:18:21 (0' 59'')
Laburpena Aztikeriatan ez da sinistu behar, dirua besterik ez dute nahi izaten. Sorginetan, ordea, sinistea ez dago hain gaizki.

pasadizoak

Transkribapena

Nor Oiarzabal Arozena, Joxe Juan. "Gurdiya"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-129
Pasartea 1:26:55 - 1:30:31 (3' 36'')
Laburpena Sorginei izaten zen beldurra. Neska bati pasatakoa kontatzen du.Behin jostetik etxera zihoala izututa bueltatu zen etxera joaleak eta kriston soinuak entzun ondoren bidean sorgin bat zegoela sinetsita. Hurrengo egunean aitak lagundu zion eskopetarekin eta soinuak hasi zirenean tiro egin eta auzokoaren astoa hil zuen. Orduan amaitu ziren hango sorginak. Kalabaza baten barruan kandela jarrita azaltzen omen zen bidera.

Akerraren pasadizoa

Transkribapena

Ahariya, ahariya ez akerra zen, akerra bakizu zer den?
- Bai
- Ahuntza
- Arra
- Arra.
'Ta nik 'ta beste laun batek ibiltzen ginttun ahuntzak hor Goizutakun mendiyan. 'Ta abisatu ziten nei ne laun batek abisatu zian:
" Hi Juantxo hie akerra kanalin ittua harrapatu yeu" 'ta pasa. " A bai" beste akerra bota hara, hua ittua zela aittu genunin.
Putzoa eroi 'ta han itto in 'men zela.
- Erreka o'
- Bai kanale bat eo zentralea dijun hura.
- Añarbeko urtegira dijuana?
- Bai ba hola hola. Horrea zijuna Arranbiden.
- Arranbiden?
- Bai Arranbideko kanalin.
- Arranbidekuak ezautze al dittuzu?
- Arranbirekuk?
- Arranbiden bizi dianak
- Bono, ikusten zin , ikustez leno izautzen nittun. Oañ ez ya aspaldin e'.
- 'Ta ya han ordun ahuntzak eta akerra
- Akerra han azaldu 'men zela akatua. 'Ta handikan bi urtea beste launak ahuntzak biltzen hasi zen 'ta ahuntzak bildu ttu beriak,
beste goizutar bat beste napar bat 'ta biyen arte 'ta abixatu zuten ne laun horri nekin soziyo zenak ez beste launai abixtu 'ta hi
"Hi hie ahuntzak arranbide zoztek jasota txabola batin"
'Ta nik txabola banun 'ta ne laun horek ez. Jon ga biyek harren ahuntzan billa, jon ga 'ta harrek " Bai hau neria uk 'ta hoi neria uk 'ta hoi neria uk 'ta"
Ikusi nun hola holako txabola ttiki bat zen 'ta ahuntzak ttikiyak 'ta akerra haundiyo zen izuarrizko adarrakin. Nik besuak miño luzeoko adar zarrakin
Ahuntzak denak gaintik beira hola kanpoa 'ta "Hara!" meso mangua zen guarda, izena Juanito ez dakit zer zun izena 'ta
besua makinak harrapatuta 'ro moztua zun 'ta
" Hara! kuste al zu? Nei abixtu zeniten akerra ittua zela kanalin 'ta hau hemen do ba?- "- Zeiñ? Hiria al dek hoi?- Ne akerra da. Horrek ba du adarrin zolo ttiki bat" 'ta
"- Hoi ez duk hiria hoi goizutarrak, goizutarrak holako 'ta hoolako ibiltzen zin ahuntzatan 'ta"
"- Hoi neria da. Hoi eamango ut nik." Gizon horri gor in niyon. 'Ta harrapatu du 'ta xolo ttiki bat, ze sango ut ba lori honen xurtena pasatzeko mouko xolo ttiki bat adarrin zun.
- Ba zun e?
- Bai neonek iña txintxarri ttiki bat jartzeko. Ttikiya zela urtia zen garaiyin xolo ttiki bat in 'ta txintxarri ttiki bat handik jarri niyon. Geo in zun txintxarriya galdu
- Miño xolua han
- Xolua han. Miño bestala ere tipotik izautu nun markik gabe 're. "- Hoi ne akerra duk - Ez duk hiria" 'ta " Bai neria, hoi nik eamango dut"
- 'Ta zea zentraleko guarda 'ta biyek eta " Hau hola 'ta hola bota genun 'ta hau zuek lapurtu zenuten. Zu 'ta Goizutako motzak. Biyen arte."
Ahuntzak biyen arte baizittuzten 'ta " Hau zuek lapurtua yun gue ahuntzetatik zuenea zuek pasa zenuten. 'Ta nei abisua in akerra ittota zola" 'ta Ixi ixilik nik hartu 'ta itxea akerra.
Iza ordun animaliya izautzen nun oain persona miño aisuo!
- Miño gezurretan?
- E?
- Gezurretan aittu zian ez?
- Hoixe gezurrretan aittu ziela! Nik ez banun aker hoi izautu akerra jasoko zuten haik eta kitto. Miño nik izautu nun!
Nik animaliya izau kusten baldin banun ardi bat gaur eta hemendikan sei hillabetea berriz beste mendi batin ikusten banun e' "Joño hau halako ardi duk!" o ahuntza duk o' behiya duk o' bihorra duk o'
Nor Elizegi Zapirain, Juantxo. "Prailetarra"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-091
Pasartea 2:03:17 - 2:08:35 (5' 18'')
Laburpena Akerra Goizueta inguruko mendietan utzi eta guardak hila zela esan zion, kanalean itoa agertu zela. Handik urte batzuetara lagun bati Arranbidera lagundu zion eta Arranbideko baserrian bere "hildako" ahuntza ezagutu zuen. Lapurtu egin zioten.

Lineako kartaren bila

Transkribapena

Nor Aduriz Urdanpilleta, Tiburtxi; Unsain Aizpurua, Dolorex
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-103
Pasartea 0:40:43 - 0:44:09 (3' 26'')
Laburpena Batean, Dolorexek uste zuen hilko zela. Lineako kartaren bila joan zen Portuburura eta ez zen karta iritsi. San Antongo bordara joan zen bila. Bueltakoan tximistak, kazkabarrak, haizea ... Haizearekin ezin arnasa hartu zihoan bakar-bakarrik. Kamioi bat gelditu zitzaion eramango zutela, baina ez fidatu eta gezurra esan zien. Inazio Porutuburukoa atera zitzaion bidera. Hark deitu zuen Anatxurira.

Otsaila osoko hormatea

Transkribapena

Nor Aduriz Urdanpilleta, Tiburtxi; Unsain Aizpurua, Dolorex
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-103
Pasartea 0:12:54 - 0:16:30 (3' 36'')
Laburpena 1950eko hamarkadan otsaila oso-oso bat izan zen hormarekin. Orduko pasadizoak kontatu ditu Dolorexek. Esneketan joan zirela eta etxe batean pixa ere hormatu zitzaiela esan zieten.