Medikoak

- Geo kuranderak 'e attatu 'ttuzu...
- Bai. Pues kurandera hoi zon... Baita 're Gurutzen zen hoi, Borrokazailaitan, uan Arabolaza din hoiken amona. Eta oso emakume azkarra izango zen hua 're, zertikan miñez zon pertsona

jon 'ta seittun tankera maten ziyon, nahiz bistan ez izan miñikan... Hola ebakiyik 'o ez izanta 're harrentzako 're erremiyua bazun. Itxeko andre normal bat zen. Eta nik izautu nuneko amona. Eta geo baita 're itten zittun emplasto 'ta... E...

Tiakoloi 'ta asko ebakiyantzako 'ta, haundintsuntzako 'ta. Eta oso famatua, behintzat, zun Tiakoloiya izeneko botika bat. Bai eridantzako 'ta bai haundidurantzako, barrengo zikiñ hura atetzeko, izugarri ona zena. Bai. Eta zen gauz nahiko... Pomada 're biño oandikan gorruoo zen,

illuna oso. Biñon usaiya 're oso fuertia zun. Eta len san dutena, hola haundidura 'ro, izin bertu zen zerbait baldin bazenakan, hura lertu 'ta zikiñ hura atetzeko izugarri ona. Eta geo hortatikan aparte gauza asko 're itten zittun. Bai.

- Beak prepatuko zittun ba denak?
- Bai, bai, bai, bai. Belarran bittartez 'ta... 'Ta gaiña uandikan begiyan aurrin dakat, gela bat eukitzen zun dena prepatua, ben pottotan. 'Ta pottuk 'e oandikan akortzen naz zin

egurran materiala, fin fin fiña, nombaitikan eosita karko zittun, noski haik. Eta haitan eukitzen zun bai pomada, bai tiakoloiyak 'ta geo hoitatikan aparte jarabeki holokua 're iukitzen zun, bai.

- Miño ahal genuna, ahal genuna man.
- Eta gotzen al za nola euki zenun lendabiziko alaba? Lehen itxian 'ta izango zin?
- Ez, Barinaga Errenteiyan bazen medikua; Barinaga. Harekin.

Lendabizikua zala 'ta komei, bakizu gauzak, lendabiziku fuertexego gauzak izaten diala 'ta zean, eta medikua eaman genun, 'ta Barinaga, harekin izan...
- Bea eaman zenuten?

- Bai, Errenteitikan... lenotik faten giñen bijilatzea, alegiya nola heldu zen 'o zer zen, bai, beitzea. Ni esniakin Errentira tortzen nitzen 'ta esne hartzailliak eta giyatzen ziaten. Bai, holako in ber zen 'ta halako 'ta. Klaro, gauzak ondo tokatze 'ia 'ta bestik ez dia ondo tokatzen 'ta.

- Klaro, baezpare.
- Baezpadare.
- 'Ta ongi ate zen?

- Ondo ate zen, bai. 'Ta bigarrengua 're Errenteiyan bazen pratikantia Don Jose, Don Jose izena zuna, praktikantia zen. 'Ta bigarrena harekin. Hirugarrena; hemen Oiyartzunen bazen zea Oñatibia, oain berriro haitakua hil da, hil 'men da. Oñatibia, harekin izandu nun.

'Ta laugarrena... Laugarrena? Horrekin: Barinagakin, 'o Oiyartzungukin, 'ta bosgarrena 're bai.
- Miño ze itten ziñan? Maldaburun bertan euki zenittun 'o meikun etxea torri itten ziñan?
- Joaten giñan ikustea, bera... hitzeittea 'ta.

- Miño geo ya eukitzeko garaiyan?
- Eukitzeko garayin itxian. 'Ta miñak 'o hasitzen zienin ordun jon meikuta. Aber? bai, bai.
- Len gehinak itxian?

- Itxian. Denbu haitan dena itxian. Partera saten ziyotenak bazin emakumiak.

- Ez zen ambulatoiyoik!
- Ez zon!
- Ez, ez.

- 'Ta meikuk non ioten zin? Ben etxetan?
- Ben itxetan, ben itxetan. Ben itxetan. Ez zen ambulatoiyoik, zuk jon ber zenun meikun itxea, joteko gauza baziñan, 'ta bestela, meikuk jon ber zun zue itxea. Biño txintxo joten zin, e!

- Bai?
- Oso txintxo!
- Biyek batea aittu zin, Don Regino 'ta zea, Oñatibia, biyek batea aittu zin?

- Bai, bai. Bai, biyek batea biltzen zin. Bat ayeka batea 'ta bestia bestea. Deittu ber zen, nahitanahiyez 'ta deitzen zenin, biyek joten zin, bat 'o beste, norbatte beti. Bai, bai.
- 'Ta nola ibiltzen zin? Zaldiyan 'o, nola ibiltzen zin?

- Don Regino zaldiyakin!
- Ibiltzen al zen!
- Bai. Oi...! Hamaika izua[izua eman:8883] mana birian! Zaldiya hola bueltaka ibilli, heldu giñala!

'Ta izuttu itten, 'ta harrek parra! Gaintik! Harrek, harrek fiesta jotzen zun! Birian!
- 'Ta zuk beldurra!
- Bai, amakiña bier bai!

- Oñatibia...
- Oñatibia bizikletan biltzen zen.
- Bizikletan?

- Hua beti bizikletan. Harrek ez zun besteik, bizikleta. Biño Don Reginok aberia ederra gaiña! Ez dakit non iukiko zun! Itxian baitezun tokiyik gaiña! Han beko... Oaiñ, oaiñ ambulatoiyua den tokiyan bizi zen Don Regino.

- Hara!
- Eta bian garaje ederra bazuten.
- Han eukiko zuten.

- Itxia zarra zen, biño garajia bazuten bian 'ta, han eukitzen zun aberia nombatte! 'Ta holaxe.
- Oñatibia non bizi zen?
- Oñabitia, Oñatibia bizi zen, zea, Zalakaiñena bakizu,

nola zuten pasteleiya 'ta panadeiya 'ta... Ai, zuek ez! Ez, hor...
- Non zuten?
- Errandoneako biri hortan.

- A...!
- Biri hortan bazen pasteleiya 'ta panadeiya 'ta zuten, eta han bizitzen zen.
- Han bizitzen zen.

- Bai, han bizitzen zen hura.

- Meikua? Bai, meikua izaten genun... Ordun... Uandik ordun jarri berriya zen Don Benardo Oñatibia. Don Inazio apaiza izautzen al zenuten?
- Ez.

- Oain berriro hil da apaiza.
- Bai, biño hua ez nun izautu.
- Kusten? Pues Oñatibia. Meikua, hua, hua genun.

Biño zen mediko bat, ez zitzaiyon importik, nahi zun miña izan zala, han joten zen hua trankill. Beste bildurrik gabe, bate bildurrik gabe. Hala saten zun: "ni, iñork harrapatu ezkio 'ta nik harrapatu nezakela, biño ez 'yot horrei beituko! Jangoikuri beituko 'yot!

Haren borondatia izan dallela!" Saten zun béak beti. Saten geniyon: "hoi Don Benardo, eskerrak!" eta "Oi, ze eskatu ber 'zute ba! Miña dunak sendatu in ber du!"
- Karo, harrek huaxe izaki obligaziyua!

- Bai, ba, haixe! 'Ta beti hala saten zun. Biño langillia zen, meiko ona zen, oso ona. 'Ta bestia Don Regino.
- Bai, aitzia bai, aitzia, aitzia badut.

- Izango 'zu! Galtzarain, alabak battu!

-Geo bertso-paperak saltzen aitzen zinak 'e ibiltzen zin, ez? Zu gotze' al za hoi? Bertso paperak saltzen zittuztela... Bertsolaiyak ate bertso-paperak 'ta jendik eosi itten 'men zittun.

-Karo, libruk 'o. Bai, bertso-paperak bai.
-'Ta zein aitzen zin saltzen 'o?
-Ez dait nik hoi non saltzen zin. Ez naz akortzen. Ez naz akortzen non saltzen zin.

-'Ta garajik 'ta?
-E?
-Motuk eta bizikletak eta konpontzeko garajia izango zen numbaitte.

-Pues... Ordun... Bat zen Ugaldetxoko, Ugaldetxo oan botia da paradaku hartan. 'Ta bestia Matxain. Bestia Beloki. Bestia, zea, Susperregi. 'Ta hor gaiñekun... Pasaian Serafin. 'Ta gaiñekun hor ez zen, hola bizikleta...

Ordun bai oan biño negoziyo hobia bizikletakin e! Dena bizikleta zen 'ta!
-Mm... Bai, oan biño geiyo...

-Hoixe... Oan moto koxkor holakua den bezela biño 're geiyo ordun bizikleta.
-'Ta zeak komadronak eta 'zango zin len?

-Komadrona hoi, auzoko amonan bat 'o partera. Gaiñekun... komadrona...
-'Ta petrikilluk?
-Petrikilluk bai, Hondarbiyan.

-Al zen?
-Bai.
-'Ta geo emplasterak eta...
-Bai.

-Maraiko amona 'ta bezela ibiltzen zinak geiyo bai al zin?
-Bai. Iturri, Karri... 'o zean Gurutzen beste 'at emplastera zen. 'Ta Maraiko amona 'ta... Inesa hau 're bai, Inesa muki. Horrek itten zun zerbaitte.

-Beintxikikuk?
-Ez.
-A!
-Juanjoxen 'ta hoiken ama, amonak. Besten bat geiyo 're izango zin! Belarrakin 'ta itten zittuzten.

-Geo zea oillaskuk zikitzen 'ta eozin ez zen aitzen?
-Zean, Aramburun, Aramburuko amona aitzen zen.
-'Ta zeak, arbolak txertatzen 'ta, hoi 're batzuk trebeguk zin bestik biño.

-Arbola... ba! Arbola...
-Ez? Batzuk bazuten fama okiyo aitzen zila...
-Ximoneko Anjel aitzen zen 'ta... Txaundoko aittona 're bai 'ta... Uste 'ut aitzen zila zean 'e... Paukuk eta... Asko hola! Hartzen bazun, 'o ez bazun... in beimpin!

Zeakin bei gotzakin 'ta hortxe aitzen zin... Buztiñakin 'ta. Biño oan, hoi 're ya galtzen. Landaria karri itten dute 'ta, iña 'ta txertatua.

-'Ta zapataiyak aittatu 'ttugu. Txorroskilluk, zorrozten 'ta aitzen zinak bazin, ez?
-Torri itten zin.
-Torri itten zin.

-Bai, fiu-fiu iñez xistoka. 'Ta atetzen bazenun kamiyoa zorrozten zuten 'ta, dirua baldin bazenun dirua patzeko 'ta bestela segi kamutsakin.

-'Ta eltziak 'e zerrekin itten zin?
-A! Joxe ijitua 'ta Ordoselaikuk kompontzen zittuzten haik Joxe ijitua 'ta Txilbestre 'ta.
-Eltziak 'e bai? Eltziak 'e kompondu itten zittuzten?

-Bai, eltziai petako errak maten zizkaten aluminiozko holako puska batzuk zea eltzian ipurtzulun. Biño geo igual hadik jariyua izaten zuten. Jakiña, oango, oango san nahi nuke produktoik ez zen. Bakarra ailleka batetik jartzen ziyoten txapa, barrendik eta kampotik 'ta rematxatzen zuten hua txan-txan-txan

'Ta handik ura jongo ez da ba? Biño... Besteik ez zunak...
-Karo eltziak 'e asko kostako zen, ez?
-Bai, hoixe! 'Ta geo guardasolak kompondu 'ta... Lurrin palanka sartu 'ta han aitzen zin.

-Oan bota itten da biño len kompondu dena!
-Jesus! Oan... Orduko berriyak biño hobiok bai bota! Seuru.
-'Ta zeik? Barkilleroik 'o heladeroik 'o fiestatan 'o?
-Tortzen zen helado. 'Ta barkilluk.

-Biño hua, fiestatan bakarrik torko zen?
-Fiestatan bakarrik. 'Ta geo 'biltzen zin mertxeruk saten geniyon, hillak 'zango 'ia bai haik. Irunguk zin. Bi anai. Kaja hartu bizkarrin, herreminta kaja holakua, bezelako zea da.

Botoiya, hariya, 'ta dena holakua saltzen itxez itxe. Haik oan ez da ezerre haik.
-Etxez etxe asko ibiltzen zin e?
-Bai, 'ta arropa saltzen 'e bai etxez etxe astuakin 'ta.

-Karo jendik ezin zun jetsi oan bezela 'ta...
-Hoi ba! 'Ta zuk bal dakizu ordun hanako galtza urdin 'ta bombatxo, ordun bombatxo asko ibiltzen zin 'ta bobombatxo 'ta abarka 'ta galtzerdi illezko 'ta holakuk baldin bazin...

herrira jetsi berrin beak berta eaman 'ta akaso preziyo beretsun iual. Dena hola haik. Handik jaten zuten haik.
-'Ta zea... Dentista 'ro holakoik izaten al zen?
-Ordun dentixtana itten zun meikuk beak.

-A! Meikuk beak... Ta ate! Ordun ez zen haimbesteko...
-Auskalo nola ateko zittun tenazakin 'o...