Auzoak

- Ez zu hoi harrapatuko dunikan! 'Ta la ospa! Biño ahuntza... Nik hola 'ta guriai 'ta... Torri giñan 'ta hurrungo eunin egualdi earra zon 'ta san niyon:

"Gaur egualdi earra, guazen mak!" 'Ta gaiña atsaldin e, eskolatik torri 'ta geo san niyon: "Guazen mak!" 'Ta horko Juanito 'o... Julian 'e bai.

'Ta "Guazen mak" 'Ta joder, anda dios, hor banijua, bi mutillak, horko mutilla 'ta guria. Jun ga. Han gabiltza mendiyan zea, kanale batzuk...

Garaiy batian zeak izanduak, nozpaitte embalsen batzuk 'o ez dakit zer zin, kanale zarrak eta tunelak, zeak 'ta... Han gebiltzan 'ta goitikan ejuka (...)

"Atta, ahuntzak hor dozte! Aber oan nola harrapatzen 'ttuzun!" Haik aurrekun ikusiyak eta.

"Aber nola harrapatzen 'ttuzun, beitu! Hemen goitik goiyan beitu non dozten, haunzko zea gaztaiña 'ta piñu haundi bat bado, harren azpiyan dozte!"

Aiba dios! Ni gerriyan zea, katia, ahunz katiakin 'ta han nitzan 'ta boltsa bat alkauete zea, hartua eamana.
- Engaintu nahiyan.

- Bai. 'Ta jon naz 'ta hola urruti urrutira kusi ziten 'ta nik beaiy hizketan. Urrutira e! Beaiy hizketan

"Toz honea!" 'Ta hasi nitzan: "Torri honea! Zer, ze itten duk hor? (...)" 'Ta segi neriakin armoniyan hizketan ahuntzakin 'ta

"Torriy haiy honea!" Bolsa ate 'yot 'ta altxa zen 'ta tapa-tapa negana abitu zen 'ta eon berriz 'e beida 'ta "Torriy haiy honea tonto arraiyua!" 'Ta segi hizketa beri harrekin 'ta.

bi ahuntz... Bestiak, be umik holaxekuk zakazkiyen. Haik behiñ 'e asentatu gabik eta haik beida muntutikan.

'Ta etorri zin, gizajua etorri, izautzen baizin ahuntz harrek! Hemen ibiltzen zen ahuntza 'ta torri zin 'ta tak, heldu 'yot koillaretik, katia (...) 'ta goitik ejuka

"Kontu atta, kontu!!" "Kontuko ziot honei motel, ez duk jongo ez hau! Kusko 'uk!"
- Harrapatuta gaiña!
- Etorri zienin aiba dio! Bestiak hai botia! Umia!

-Poza!
- (...) Hoik 'e leno nola akostumbratua don 'ta etorri itten dia! Etorri bai. 'Ta holaxe ibili giñan hor 'e Goizuta aldi hortan.

Geo jugada in ziguten, e! Ahuntzak ez bat 'ta ez bi sorotikan hartuta mendira bota!
- Bai? Hemendik hartuta?
- Bai.

- Bai, e?
- Bai, bai.
- Jendia deneko bada, e!
- E?
- Jendia deneko 're badela!

-'Ta han pasa astuakin 'ta hala! Santuisko lepoa gora iyotzen giñan. Geo oan zea do tunela iña han.
- A! Tunela iña do oain?

- Bai, urtiak dia zea hoiy, embalsi hoiy iñ ezkio. Bai, tunel hoiy iñ ezkio nik kotxia euki dut azpiya hartan e! Bai, ahuntzakin liotan ibilita.

- A, bai?
- Ahuntzakin, ahuntzak norbattek jugada iñ 'ta hor ibili giñan. 'Ta ahuntzak hemen batek hemen ikusi zittula, bestik ez dakit nun 'ta bestia Berdabiyon barrena ni ahuntzak billa!

Oandik urte gutxi... Oan dela urte batzuk. 'Ta diós, zeara, Goizuta aldea pasik 'men dila! "Bai?" Goizutako zea hoik denak jira nittun nik ordun!

Zeako... Han, ez dakit zu iyo zan Artikuzko embalsia itteko harrobi bat in izandua do...
- Ez dakit non den hua.

- Gorostidi baserri bat do onduan. Erdi taberna 'ro hola zen ordun, behintzat. Amakiña buelta in nun nik ahuntza hoik harrapatu arte!

Ta baserriy harren izena ez dakit, hiru mutilzar bizi zian 'ta neskazar bat. Zarrak, e! 'Ta han batek giyatu zin. Gorostiko hango mutillak:

"Holoko tokikua duk, mendi hoiytan ibiltzen dena 'ta harrek sango 'ik zea kusi 'ttun ahuntzak han" 'Ta hola. 'Ta torri naz horrea 'ta san niyon:

"Hola 'ta hola san zitek ahuntzak ikusi al 'zu hemen?" 'Ta "Ahuntzak holako tokiyan dozte. Txingurri mendiyak eta ez dakit ze... Holoko... Ez da, ahuntzik nik ez dit ikusi nik han, Txingurri mendiyan. Baldin bada betik izango 'uk"

Handik bera aleiya 'ta eun batin Juan Kruz 'ta biyek, hoi muti kozkorra 'ta "Guazen mak, jon ber 'yeu, egualdi erra ziok gaur, jon ber 'yeu!"

'Ta jon ga 'ta mutilzar horrekin 'ta han dabiltza 'ta ahuntza ikusi 'ta anda diós alde iñ salbajia bezela jarri ahuntza!

'Ta han torri zin busti busti busti iñak biyek. Ni zea eondu nitzan, etxian, etxe zar hortan 'ta busti busti iñak biyek gainkaldeko atetikan, pla, sartu zin sukaldea 'ta...

Busti busti iñak biyek eta nik: "Ahuntza ikusi al dek? Eta: "Bai, ikusi dut oangotik. Letxe erra man 'ute. Ba, hombeste hillabete kusi gabe 'ta halakusi ttuk behintzat!" San zun. 'Ta bestia: " Hoi harrapatu? (...)

- (...) 'ta katua akatu 'ta kriston pena hartua harrek geo nik kasoik itten ez niyolako! Bai. 'Ta nik uan hortxe. Iatzik eta 'e ordun Altztxikitikan zea Aizaiñeiño, e! Aizaiñeiño bai! 'Ta geo...

- Behiyakin 'ta jongo zin.
- Bai, behiyakin 'ta bai. Geo gu hemen ya... Gu hemen ya fijo 'ta hemen torri giñanian ya, pues beti batzutan hara, bestin honea...

Ni 're hemen ibiltzen nitzan beti geo honea bizitzea ya torri giñanian, hementxe.
- Karo, haikin halako tratua ez zenun!
- Bai, bai.

- Karo.
- Bea 're honea geo Jose Luis 'ta igual tortzen zin, guk 'e zerbatte golpia genunian 'o gui launtzea 'o...

- Karo.
- 'Ta gu hara 're bai. Geo ya zeatuta geo 're...
- Bai,bai, bai.

- Hazita geo 're
- Hazita geo 're bai.
- Bata bestiy oso ongi izaten giñan.

- Bai. Len gaiña hoiy 're gehiyo itten zen, bata besteiy laundu 'ta, ez? Belarra (tartin) 'ta iatzeta 'ta...
- Belarretan 'ta iatzetan 'ta, bai.

- Lan haundiya zenin.
- Bai. Hoiy gaiña iatzia Aizaingo azpitikan kartzen zuten, Arlepoko (zubitatik) 'ta... 'Ta geo 're ni beti, beti hoiri launtzea beti joten nitzan, 'ta bea 're igual guegana, e!

'O sega bata bestiaiy 'o "sega zuen itxian sega hobiak dozte 'ta..." Batzutan Jose Luisena jon 'ta handik igual sega pare bat honea karri 'ta hurrungun hara eaman 'ta... Bai, bata bestikin geo tratatu itten genun.

- Karo, karo.
- Bai. 'Ta geo hementxe. Gu 're hementxe geo eurra karri ber bazen Penaiko zokoa 'ta, hola ibiltzen giñan. 'Ta iatzik eta 're...

Hemen bagenun mendiya, biño oandikan 'e garaiy haitan iatzia (...) pillatu in ber zen. Iatzi asko karri ber 'zaten zen 'ta Bein Berriko zokoa 'ta joten giñan iatzeta.

- Eun osua, 'ta han mendiyan?
- Bai, goizin jon 'ta atsalde erdirako 'ro... Bein Berriko zokotikan geo Zaldin...

- 'Ta Potto Kizmillo?
- Kizmillo.
- Jo, gotzen nan zea, piko garaiyin hi, kriston borondatia zinen.

- Mariangatik 'ta hasten 'men da, Joxemiel...
- Harren ixtoiak kontatzen? Bueno, a ze parrak!
- Parrak?

Piko gaitza zinen 'ta beti pikuk ematen 'ta. Zin, anai-arrebak, zorriyaz betiak zikin-zikiñak. 'Ta ordun ze itten zun? Be txapelan jarri 'ta zeak pikuk eta: "Hala gaztiak jan, jan, gue... Hemen piko gaitzak", 'ta ematen zigun nazka bat,

zorri guziyak han saltoka eta pikuk han zeatzen...
- Eskuak 'e bai, zikin-zikiñak, buf!
- Zikin-zikiñak bai. Anai-arrebak zin. Etxe zar batin bizitzen zin.

- Haik 'e amakiña lapurtzen zitenen egurra 'ta gaiñekua.
- Bueno! Ene!
- Bai neska.

- Sua pixten zutenin itxian leihutatikan 'ta bazter guzitatikan kia atetzen ziyoten.
- Bai erra!
- Haik ixtoriyak, bai.

- Hoi bañau, teatrua bañau pero zerbatte ba gehiyo...
- Ezkontza bat 'o...
- Ezkontza bat 'o carrera de burros 'o...

- Astuak 'e gutxi gelditzen ttun.
- Bañeu Fraintziyan bat.
- Non?

- Fraintziyan.
- Fraintziyan? A, Fraintziyan.
- Bazion bat.

- Beste nomaitik 'e sortuko ñeu besten bat 'o...
- Bai neska, zerbatte neska.
- Dozena erdi bat berko ñeu gutxinez karrera itteko ez? Porke bi bakarrakin...

- Bi bakarrik ber dittunen!
- Bikin in ber Domi.
- Hasten ttunen Zuberoko sarrera hortatik bide zarratikan Garmendira,

Garmenditikan bueltan honea tortzen yunen...
- Bai miño bi miño gehiyo izaten ttunen.
- Bai?

- Bai, nik uste baietz. Gañea, garai hartan hemen asto pilla bat ttunen 'ta. Astua besteik ez yunen baserritan.
- Ordun ni gaizki nion bi bakarrak... ui, bi miño gehiyo al tzin?

- Nik uste 'ut baietz e.
- Asto karrera.
- Pues e'nan gotzen ba ordun gehiyo zila, nik bina bai miño...

- Zirko erra jartze zitenen. 'Ta bizikleta karrerak eta zintak 'ta...
- Bai hako zintak, hola xolua haitik ta! sartu ber zitenen 'ta.
- Zintak adornatuk denak bordatuk 'ta jarri 'ta geo...

- Kontxuelok 'e polittak askuak eukitzen zittinen.
- Gue lengusuk 'e bai, Carmenek, nola bordatzen zun. Politt askiyak.
- Carmenek itten zittinen... jolin!

- Jarri moneda 'ta geo dena bordatu. Dotore askiyak bai.
- Beizan hoi dun gauz bat, umintzako...
- Ni oaindik gotzen nan Komuniyo Ttikiko Carmenek iña;

soin txuiya 'ta hemen hola urdiña geniñen buelta guziyan bordatua, lorik urdiñakin. Polittouo iña ninen soiña bat.
- Nei maindirik, arreunak harek bordatzen zizkinen dena nei ezkontzeko.

- Oso erki itten zinen.
- 'Ta geo ni hara joten niñunen josten ikastea. Maitxokin.
- Maitxokin?

- Bai. Carmenek oso erki itten zinen bordatu.
- Zer zen, auzuan norbatte josten eakusten aitzen zena?
- Bai gure lengusua.

- Honen lengusua.
- Bai.
- Hara! Heldu dun hau berriz. 'Ta oso ondo e.

- Oso polittak itten zinen.
- Bordatu oso ongi itten zun Carmenek e, jolin! Oso, bai oso... Benitak 'e bai e?
- A baita 're.

- Zein Benita.
- Benita Juanenekua.
- Juaneneko Jexuxena.

- Ergoingua zen. Ergoingua da. Zeakua... Urdanpilleta.

- Garroneko perratey hoi 'ta Paradan zon perrateiya 'ta gotzen zazte?
- Baaai, Jesus Maria 'ta Jose 'ta ba gotuko ez ga ba Jaingoikua bedeinkatu.

Beyak e' karri itten gainttun perratzea 'ta. Beyak ekarri 're 'ta
- Hor zen pelukeiya 're bai, oan txabola bat do hor zeana Txokonekua, hor pelukeiya zen
- Joxemaina

- Erdiya 'ta beste erdiya denda Milagrosek.
- A bai eh?
- Bai fruta denda
- Bai besti bai denda, beste erdiya.

'ta gio etxe berriya in zuten, hara pasa zuen denda baiño kiebra jo zun. 'Ta hor zen perratokiya zuk esan zun han perratokiya zen hor.

- 'Ta taberna!

- Ta gaiñekun itxia... Hemen hola itxia berrina hau 'ta Intxixuko... Hor zer zen len?
- Baratza.
- Baratza zen.

- Hemen baratza zen. Baratza bat. Gure horko baratza bezelakua, baratza bat zen hor. Garrokua.
- A!

- Zen baratza hoi.
- Eta zea Intxixuko etxe gorriy horren tokiyan zer zen?
- Hor 'e baratza bezela.

- Hoiy Garron atzia...
- Bai, Garron atzia. Hoi Garron atzia zen. Eta hor, klaro, gu gaztiak eta giñanin, zelaiyak eta baratzak eta hola zian denak.

- 'Ta zuek, haurrak 'ta non juntatzen ziñazten 'ta? Han eskolan ingurun? 'O hemen 'o non?
- Ba, ahal zen tokiyan! Bai. Hemen... Lokepasake karo, hor bihan dena zelaiyak zin, geo hor metak eta itten zittuztenian, iatzia karri 'ta itten zuten eta bueno, jostatzen 'ta...

Ordun gaiña, karo, kotxia gutxiyo zin askotaz 'e 'ta pelotan 'ta paretatan 'ta...
- Karo.

- 'Ta ordun geo gue umik izandu zuten suerte haundiya Txipitok... In zuten Txipito, txipito in zuten. Txipito in zen en el año sesenta... Akaso lentxiotik. Cincuentainueve... Hor zarbatte iñ zuten. Eta umiri jostatzea joten utzitzen ziyoten.

- A! Frontoira?
- Frontoira eta hor arbolak eta bazittuzten eta umik hor ibiltzen zin jolasten asko.
- A!

- Bai. Gue umik hor ikasi zuten pistinan igeri itten 'e! Uzten zuten, barriyoko jendiri uzten ziyoten.
- A!

- Bai. Eta...
- Difentzi erra!

- Horrek diferentzi haundiya zun barriyuiy asko uztia. Horko etxeko andria 're pelukeira tortzen zen 'ta amistadia 'ta zea 'ta... Biño, barriyoko jendiri uzten ziyoten, e! Ez guriaiy bakarrik. Barriyoko jendiri 'ta hoik hor asko ikasi zuten... Lekua zuten. Gaiñekun ez zen!

'Ta denak Txipitoa. DenaTxipiton! Frontoiya zela eta arbolan gaiñetan 'ta pelotan 'ta hor baloiyin 'ta ibiltzen zin... Biño hor ibiltzen zin gue hurrenguak. Guk intako umiak. Eta gu, berriz, ibiltzen giña pues hemen barriyun jolasten.

- Ordun ez zenuten asko beitu berko kamiyua pasteko?
- Ez. Beitu bai.

- Itxiak, itxiak. Biña famili bizi zin bakoitxetan. Beno, haitan. 'Ta oiañ 'e ez gattun asko bizi, hemen bizi gattun: bian bi zar, goiyan bi zar 'ta hemen neskazarra. 'Ta hor betti hasi ezkio hor bizi da jendia biño hemen... más triste... askotan terrazan jarri eseita 'ta igual bi ordun

ni un alma pasatzen da.
- Autopistatik bai pilla 'rra!
- Handik bai orrua erra!

- Haik kasoik in gabe! Beti ze izandu da: Arragua goiya 'ta bia?
- Bia. Oaiñ, oaiñ... leno hoi zelaiya bakarra zen, miño oaiñ barriada iña do, goiya hori, barriada iña do. Arrizabalo du izena horrek, Arrizabalo.

- 'Ta itxia... nola da Haizetxu?
- Haizetxu.
- 'Ta zeiñek jarri ziyon? Zuk jarri zeniyon?

- Ez, ez. In zunak jarri ziñen. Haizetxu da.
- 'Ta kuñauk in zun ez?
- Bai. Hemen haizia izugarriya ibiltzen da. Oaiñ haimbeste ez, autopista iñ ezkio...

nik ez dakit, tarti hortan pasatzen den 'o, ez da haimbesteñoko haizia. Bai.
- Gaiñekun hau toki politta da ba, ez? Autopista...
- Bai, oso toki politta da bai, oso politta da hau. Leno polittagua zen oaiñ miño...

Katalan batzuk izan zittinen gue semik soldauxkan launak 'ta torri zin honea 'ta: "¡Qué pena!" hemen, paraji hontan, autopista in berra "Tan bonito que es esto" 'ta, beno, "Así ha sucedido". Biño gu jarriyak gaude. Ba! Nik hogei urte hogeita hamar urte banittu 're

hemendik e'niñuke jongo oaiñ, asko ibiltzen din bezela.
- Ya, haimbeste dembo inta...
- Gaiñea beste gauza: Topua nahi bazu Errenteira jon, nahi bazu Donostira jon,

atian onduan dakazu. Nahi bazu Iruna jon, nahi bazu Frantzira jon.
- Hoi 're bentaja erra da.
- Bentaja haundiya da. Kriston bentaja da hori.

- Eta topun soiñua 're sumatzen al zute?
- Oaiñ gutxiyo.
- Ixilagua 're da oaiñ.

- Leno bai, ordu guziyak bagenekigun, ze ordu zin, topun soiñukin. Miño oaiñ ez da aitzen. Ya horrek kendu yo soiñua topuri.

- ..."Soiñu gabe gelditzen denin tristura maten nau", harek ber izaten.
- Ohitturak ze itten dun!
- Ohittua. Hala saten du.

- 'Ta geo gaiñekun hemen, ze denda 'ta ze taberna 'ta zin?
- Hemen ez do deus 'e. Hemen taberna bat; hementxe zon, bian. Honea hartzen dena hortan, kruzin, oaiñ botia do itxia. Hori ezautu nun, besteik ez zen hemen tabernik.

Oaiñ 'de ez da, bian do bat. Leno bi zin 'ta bat itxi 'un. Oaiñ bat: Alhambra. 'Ta geo Lartzabalen beste bat. 'Ta oaiñ Pandeira 'o beste barriyo berri bat in dute, hor dozte; barrak eta tiendak eta berriyak jarriyak.

- 'Ta zuek eosketak eta nola itten zenittuzten? Kalea iyotzen ziñazten 'o?
- Kalea, kalea. Kalea iyotzen giñan. Beno, honek taberna hontan, tienda ttiki bat... beno, gauz batzuk bazittun. Be... ordun joten... gauz batzuk, deus ez.

Biño beti iandetan, kompra iñ, aste guziko. Iandetan erekiya eoten zen.
- Ze joten ziñazten: Antonenea 'ta?
- Zeara joten nitzan ni, Juanitak zun ordun tienda, hil zen, oaiñ han ez dakit zer don 'e,

bankua 'o... tienda harta joten giñuzen. 'Ta handik ekartzen genun; dirua bagenun eta ez bagenun, maten ziun harrek. Handik gastatu nun. Gizona bizi zela hoik Altzibarren bizi zin, Torren, 'ta tienda zuten 'ta ordun 'e handik gastatzen genun 'ta geo 're hortikan.

- 'Ta oiñez ingo zenuten?
- Oiñez, oiñez.
- Nondik barrena joten ziñazten kalea?

- Kalea? Karreteran barrena. Karretera jeneralin, bai. Jeneralin.
- Motzena hortik da?
- Bai. Motzena hortikan. Hortik joten giñan.

- 'Ta gaiñekun hemen, hanako bota zittuztena hoik zer zin: itxiak 'o baserriyak?
- Itxiak, itxiak. Biña famili bizi zin bakoitxetan, beno, haitan. 'Ta oaiñ ez ga asko bizi, hemen bizi...