- Izebak Ergoina zeatu zittuzten. Ergoinen eondu zen... Este... Kapeon ez, uste 'ut... Beste taberna hura zeiñena da? Ramoni 'ro dena...
- Pauko Errota.

- Pauko Errotan monjak eta militarrak denak hara uste 'ut jon zila. Eta gure izeba 'ta... Sakeatu saten zen ordun. Zeatu zittuzten militarran arropak josteko egunero hara jon ber zuten.
- Berta jon ber zuten?

- Hara. Bai. Militarran arropak josi edo arreglatu itten zittuzten. Eta militarrak bertako jendia baiño, askotaz 'e hobeto portatu zin han zin militarrak. Ez bate (joteko). Geo granada granada San Markotikan granada granada gaiñin.

Eta militar haik que no se moverían de casa, que ya vendrían ellos. Beák etorriko zila. Bai. 'Ta halaxen itxea 'ta oso gizon kampetxanuk gaiña. Bertako jendia portatu zen biño... Porke herriko jendik zin denuntziantik.

Osaba kartzelan, Plamponan, San Cristobalen, eta izebak ba harako arropak zeatzeko, arreglatu eta josteko zeatu zittuzten.
- Eta osaba ze iñ zuten, itxetik iaman?

- E?
- Osaba ze iñ zuten itxetik eaman? 'O kalin 'o zebillen?
- Ez. Tropak sartzen 'ta hortxen geunden itxi horretan, nausiyan itxian aurrin neskatxakin,

hiru neskatxakin. Tropak heldu... Sartzen ai ziala herriyan eta gure osaba... (Txonklo) zar batzuk ibiltzen zin leno, txalupan gisakuk, egurrezko mutturrakin 'ta. Haitakuk, txonklo zar haikin 'ta ogiyan gaiñin hirugiñarra, zea labaiñakin hola ebakiyaz hura janez ba tropan sarrera

ikusi ber 'men zula 'ta herrira jon zen kalea. Jon zen. 'Ta handikan jaso zuten como espía. Be zarpa zarrakin 'ta handikan geo Aitxulein barrena... Aitxulein eamaten zittuzten, Aitxuleitik barrena gurdiyan eamaten zittuzten presuk eta herittuk eta Naparroa.

'Ta han saten zun beti osabak. Este... Aitxuleiko kaxku hartan noski, rekete txar batek ixtua bota 'men ziyon arpegira. Saten zun osabak. Aitzen zen esaten.
- 'Ta dembo asko in zun han?

- Ez dakit.
- Ez za gotzen. Biño behintzat biziyik bueltatu zen?

- Bai, bai. Biño ateria zen zea, patiyoa atera 'men zuten zeatzeko. Han (in) zittuzten. Este... Arizmendi, Leonzio eta Exkerreneko...

- 'Ta intierruk 'ta nola izaten zin?
- E? Entierruk eta 're aberatsanak aldare guzitan izaten zin entierroko demboran mezak. Saten zen mezak, atiempoko mezak. Erdi-erdiyan elizan erdiyan jartzen zuten

monumento haundi bat, zapi beltz batekin, buelta guziyan kandela gaitzak, ziriyuk, kandela gaitza pistuak eta argi guziyak pistuakin. Hoi zen, este... Nola saten ziyoten? Terzera 'ta segunda 'ta graduk zin.

- Graduk, e?
- Graduk zin.
- Segun zeiñ zen hiltakua (...)

- Karo aberatsa zen... Aberatsa baldin bazen, atiempoko mezak izaten zin zea, meza... Entierroko meza hasi baiño lenoztik 'o hasita.

- Aste Santua 'ta. Korpus eguna...
- Korpus eunin ze itten zen?
- Oan pasa da. Lengo igandin 'o aurrekun zen.

- Eta zerbait bereziya itten da? 'O...
- Prozesiyo ederra itten zen. Bueno kalian! Xabaleko hortan jartzen zuten aldare bat oso politta, oso politta! Dotore jartzen zuten. 'Ta gero hor dago zean, liburu batin oain

ayuntamentuk partittu 'ttun liburu batin prozesiyo... Biño ordutikakua... Jesus! Hoi muestra ttiki bat besteik ez da. Atetzen zittuzten iya, iya belarrak ekartzen zittuzten. Elizan barrenin botzen zuten. Eta gero prozesiyuak jon ber zun zea guztiyan, iya.

Zamak kartzen zittuzten iya, belarra. Bakizu zer den iya?
- Bai, bai. Ni gotzen naz, e? Iya gotzen naz ni.

- Eta hoi botzen zuten eta gero gaintikan kale bakotxeko zeak familiyak, maindirik, hola. Maindire zabalak hor zea... Jaunak pasa ber zun tokiyan. Bajo palio, apaiza bere zeakin, kustodiakin eta prozesiyo politta izaten zen. Biño, pixkan pixkan attu. Geo kotxia zela 'ta

bat zela 'ta ez zela 'ta, pixkan, pixkan attutzen jon da. Oain azkeneko elizan gaiñin barrena itten dute. Biño len oso politta izaten zen. Eta ilusiyo gaitza gaiña denak e! Eta orduko 're bai, arropa berriyak eta zeiñ biño zeiñ dotorio 'ta... Biño...

- Ordun prozesiyua itten zen Korpusin? Aste Santun ez zen itten prozesiyoik?
- Bai! Hombre! Erramo eguna batez 'e! Kalbaiyuk zea, kalin.
- Kalbaiyua... Hoi ze itten zun Urkabea iyo?

- Ez, ez, ez, ez. Kalian, kalian.
- Kalin?

- Jartzen zittuzten gurutziak, egurrak, gurutzik eta estaziyoz estaziyo por toda la calle se hacía. ¿Los calbario? Jesus! Amakin batek bai "bai, nik galtzerdiyak hautsi nittiñen behiñik piñ belauneko jarrita 'ta" mar-mar errak bai.

- (...) Ez zuten uzten 'ta!
- Baita 're. Xanistebanetan 'ta. Uzten ez kongregaziyua. Las hijas de María. Zintakin eta zeladorak 'e izaten zin. Bijilatzen zeiñ ibiltzen zin norbatte kontuk pasatzen zizkaten.

'Ta gu 're Xanisteban batzutan ibilli giñan eta kastigua! Azkena komulgatzea, zea zintik gabe! Azkena komulgatzea. Como castigadas.
- Balsa dantzatetik?

- Ibilli giñalako. Batzuk. 'Ta baita guk esan ere bai. "Oi, 'ta holako 'ta holako 're ibilli zin ba? Hoiyen kejik ez al du iñork eman?" 'Ta "Ez" "A, ez? Oso ondo" 'Ta "Zeiñ dia ba ibilli dinak?" Eta "A, ez, ez, ez. Guria esan dizunak ikusi zittun haik ere!"

Gure kontukin torri zenak, haiyenak ere ikusi zittun nahi bazun esan.
- Biño haikena komeni igual ez 'o...
- Klaro.

- Seitako mezeta tortzeko baroik tortzen zila...
- Bai. Karo, komulgatu nahi bazuten, behintzat, baruik etortzen... Hamabiyak ezkeo gabian, ez zen ezer hartu ber goizin komulgatu... ¡Qué leyes! ¡Qué leyes! Baruik? Paraje haitatikan gaixuak!

Geo hor zean, Estankun Emilik amakin bat kafe! 'Ta Antonenia 're bai, erekiya eoten zen, denda zen 'ta Antoninia 're erekiya. 'Ta hola eukitzen zun, pitxarrako botilla anixakin Antoneneko Maritxu harrek. Eta geo zea, pottoka, baxo, zea kopa ttiki bat, Antonenin 'e izaten zuten

Eaten zuten, bixigarriya. Leno ohittura haundiya zen zea anixa ibiltzeko, e! Ni akortzen naz gure ama béak con seis años que tenía gure amak katarro pixka bat zela 'ta esniai bota 'ta anixa... Manías serían porque... Ez dakit ezer ingo zun.

- Bixittu pixka 't ingo zun.
- Biñon ohittura haundiya zen. Ni nere amataz eta akordatzen naz. Katarrua zela 'ta, ba zea esniaiy bota... 'O ron 'e bai.

- Ron 'de bai, e?
- Ron bai.
- Joe. TTaka.

- Esniaiy botata. Bero bero berua hura. Katarruantzako ona 'men zela. Ordun... Orduko ohitturak.
- Bai, oain dela gutxi arte 're zarrak eta badakate bai, ohittura hoi.

- Bai, oaindikan 'e izango dia batzun batzuk e ohittura hortan jarraitzen dutenak. Biño hor goizian zea, mezetatik biño ¡Qué disparates! Qué disparates!. Geo bestia zea, Eguarri jaitan 'ta zea, Urte Zarretan ibilli soiñuakin, kuadrillak itxez itxe ibiltzen zin kantari.

- Gabin?
- Bai, ben soiñukin. 'Ta geo goizin seitako mezeta aittu! Meza nausira. Seitako mezeta! Gabian juergan ibilli 'ta zea, seitako mezeta, zea, meza nausira.

- Haik ez zin baruik jongo?
- Haik ze meza entzun ber zuten aittu! Gabin hola juergan ibillita?
- 'Ta zuek 'e bai josten gau osua baruik?

- Bai, biño izeba 'ta zai eoten zin hamabiyak pasatzeko beldurrak. Goiz arte seittu ber bazuten josten, hamabiyak jotzeko beldurrak kafia hartzeko lenoztikan. Hamabiyak ez zitzatela pasa! Bestela ez zuten zeatuko. Hurrungo eunin komulgatzea joteko... Ohittura, ze lege!

- Oaiñ ingo genuke!
- Ze lege mixerable! Oaiñ ez ziyoten kasoik itten askoik, gaztiak! Eske gauza asko oso aldrebesak izandu dia, e!

- Biño garaiy batin, eske garaiy batin apaizak alkatik biño gehiyo ainduko zuten igual? 'O beldur gehiyo 're bai (...)

- Beldurra 're sartu bai, behiñik piñ jendiaiy. Jendiaiy beldurra sartu. Beák ez dakit ze izango zin. ¡Allá cuidaus! Ben pekatukin!
- 'Ta agarrauna 'ta nola zen?

- Soiñekuk eta?
- Ui, kartzen ziyotenak. Loratuk eta beste 'atzuk kolore batekuk eta...
- Luziak izango zin?

- Bai.
- Minifaldik ez.
- Plisatuk eta bueno! Ze eamaten zen, huaxe!

- 'Ta uan bezela moda kambitze al zen ordun?
- Bai, bai.
- Bai, e?

- Bai.
- 'Ta zu ze moda gotzen za?
- (...)buelukin edo plisatua edo fruntzittua... 'O talle largo y de ahí con pliegues o tablas o lo que sea.

Bai. Bai, kambiatzen zin moduluk. Figuriñak izaten zin 'ta! Batzuk figuriñetikan bereixten zittuzten, beste batzuk, berriz, norbatteiy ikusi 'ta "harrek hola zun 'ta hala zun 'ta..." Esplikaziyuk eman 'ta...

- Figuriñak ze zin?
- Liburuk, zea mostraiyuk. Nola kartzen 'ttuzte ba... Zean, Prikan 'ta atetzen 'ttuzte rebistak. Rebistak!

- Bai.
- Rebistak.
- A!

- De modelos.
- Han beitu 'ta holokua.
- Bai.