Ospakizunak

- Izaten zin, toaillak eta meikua deskuidun min bat zenian eta meikua etortzen zeneko, palangana haundi bat zuriya, akaso zure itxian izango dute, palankana zuri haundi bat de porcelana con una jarra blanca, igual que palankana. Ordun ez zen baiñoik eta zeaikan.

Komona juxtu juxtun 'ta komonak 'e nola! Eta zea, hantxe jartzen zen, lababun... Oi, tokadorin gaiñian, medikuk eskuak garbitzeko be toailla harizkuk bordatuakin 'ta...

- Hoixe. 'Ta geo jarri genun bistan esposiziyun bezela. Ohittura zen, e hola in zin arropatatikan 'o zurimenta zela 'ta... Bueno! Gaurko eunin ez da holoko problemik, e! Ber dena erosi... "Falta al da?" 'Ta ezkondugatikan. Leno jesus, denetik itten zen, e! Denetik.

Ontziya, ontziya 're bai eta zurimenta. Bueno, zeiñek biño zeiñek dotoriaguk egiñak. Harizkua itten baldin bazen, jo! "Bai, holoko maindirik iñ omen 'tten. Harizkuk iñ omen ttin harrek eta ikaragarrizko bordadurakin 'ta..." Un lujo tremendo. Gaurko eunin ez da beitzen bat 'e!

Batzun batzuk izango dia, kontatu bat 'o beste lengo ohittura, biño askok ba!.
- Eta hoiy ze itten zen, kampoa ezkonduko baziñan? Itxea ezkonduko baziñan 'de bai?
- Bai, bai. Bere arriua itten zen. Ontziyak eta hori falta baldin bazen bien, biño gaiñekun ba!

- Biño erropa bai. 'Ta zurimentak zer zin, maindirik eta kamisoiyak eta?
- Zurimenta manteleiya, maindirik...
- 'Ta urtetako lana zen hoi!

- Urtitako lana 'ta urtitarako. Gero gordetzen zin 'o haurra izaten zenuneko maindirik bordatuk zianak, harizkuk zianak, haik bixita tortzen zineko jartzeko dotore dotoriak. ¡Qúe cosas! 'Ta oaiñ 'e nik badakazkit arropa batzuk, ordun intakuk, relikiya bezela gordiak!

Ohittura hemen sartua! Ohittura hemen sartua eta kambiyuak jarri asteko bat jartzin bestia jartzeko, biño besti hoik? Txorakeiy bat da, e! Erreiñak esaten nau: "Biño hoiy zertako 'ttuzu? Zertik ez 'ttuzu ibiltzen?" Eta ohittura hori sartua barreneaiño eta 'o min bat zeneko edo

eukitzen zin maindire harizkuk eta bordadurakin 'ta 'o bordatuk zianak eta hoik ba gaixo aldi bateko 'o haur bat izaten zenuneko, edo holako... 'O medikuk etorri ber zula 'ta...

- Ordu pilla erra bai lanin!
- Bai. Pilla bat eta gaiña lan hura iñ ber zenun ber berreko lanak in 'ta geo. 'O kendu ber zeniyon zea... Lo in ber zenun orduk 'o aprobetxatu ber zenittun. Bai. Eta posible zenun..

Posible zenun guziya iñ. Posible zunak asko ittia pes asko itten zun, gutxiyo posible zunak, gutxiyo, biñon ahal zen, ahal zen guziya. Urtetako... Zuk ya ezkontzea zuzen urtetako gauzak... Zea... Urte batzutako itxi hartan ber zenunanakin zuazen itxea bizimodu hura

hasitzea. Eta geo gizonak 'e bai. Beno bai, gizongaiak 'e bai. Gizongaiak 'e ahal baldin bazun, itxe baten jabe in nahi izaten zun. Uandikan errentan 'ta ordun jende asko bizi giñan, biñon...

- Arreuna ze izaten zen?
- Ba arreuna hoi izaten zen, e... Gehiyenetan beste batzuk lenotikan hasitzen zila nik aittua dut, biñon ne ingurun 'ta, familiyan 'ta ingurun 'ta, behintzat, izaten zin mutillakin hasitzin.

Mutillakin hasitzin 'ta... Zunun diru hura dena arriua itteko. Maindire, tobailla, norbeak ber 'ttunak, itxian ber dena, mantelilla zela... Eta lembizi lan luzena zun hoi. Bainika in, bordatu, zertikan ordun oandikan maindiria 're tela eosita... Zea, erosita...

Guenak itten genittun, bai bainika dela 'ta... Kasu hortan arriuntzako bordatuta. Eta guen eskuz in bertako lan hortatikan hasiko giñan. 'Ta geo ya itxian ber zena, ontziya zela... Eta hori dena. Eta geo urte askuan 'ta askuan eondu zen ohittura ezkondu aurretikan...

Ezkontzen zenak... Ya guk haumbeste ez, biñon ne izebak eta hoik banatzen zuten txokolatia. Bai. Launari 'ta... Eta geo txokolatia bi tableta 'ro hoi. Bai. Esku hutsik jon 'ta ezkontzea nijua esan berrin, txokolatia harrekin abisua. Bai.

- Eta geo dembora berin pues arrio hura ikusteko. 'Ta ezkondu aurretikan itxian leku haundi batin, 'o salan 'o, gela haundi batin 'o, iña zanakan zea hura, arrio hua dena hairi eakusteko pronto jarri. Dena. Paretatatik eta ahal zunun lekutikan zintzilikan. Bai. Eta hori.

Geo karko zizuten béak, zea... Bean opariya, ez zizuten galdetuko, beai iruitzen ziyotena karko zizuten eta hola zen, 'ta gauz batetik igual zenittun hiru 'ta ber berrena falta, biño bueno! Biño hola zen. Eta bai, eunetan hantxe. Eunetan. Eta hura hala jartzeko in ber zunun garbittu,

plantxatu... Tapetik eta baldin bazenittun almidonatu... Ahal zen polittena 'ta itxura onanakua jartzeko.
- Karo.

- Bai. Eta hantxe familikuk, izebak, osabak, parintik, auzokuk, launak... Hantxe torko zin esposiziyo bat baldin bazen bezela arrio hura ikustea. Bai. Eta hori... Ni ezkonduikan berrogeita lau urte da 'ta ni ezkondu ondoretikan 'e bai, e? Geo ya urte askuan ez, biño ni ezkondu 'ta

honea bizitzea torri eta oandikan jon izandu naz hemendikan izaunan arriua ikustea. Erregalua eamanez san zattuen bezela eta arriua ikustea, bai. Geo ya ez, e? Oan...

Ze sango zattut, berrogei urtetikan betti 'ta hola asko ez, biñon ordun bai. Eta len esan dutena ahal zunun gauz guztiya ze ingo zenun... Pillatuko zunun, itxe berriyan bizimodua hasitzeko.

-A! 'Ta len zeana, ezkontzeko zea horrena elizan itten zea aittatu zu atta 'ta zuk toberak 'o izautu al zenittun?
-Bai.
-Hoik noiz jotzen zin?

-Tobera jotzen zen... biar espostu ber 'ta gaur arratsin sartuko zuten paetin 'o palanka 'at, abisua. 'Ta geo, ordun apaiya espostu 'ta ez baizen oan bezela hotelatan itten. Baserriyan, itxian. Eta oantxe, apaiya bukatzen zuten garairako 'ro... Torko zin.

Karko zuten palanka 'at bi launeko kontu, sokarriyakin. 'Ta beste bi: kin-kun, kin-kun, kin-kun jotzen zuten. Bai... "Tobera jo dezagun umore onarekin..." Ta segi! Tirripititin, tirripititin. Bai...

-'Ta hoa eozeiñek jotzen zittun?
-Ez. Ximoneko Anjel 'ta zin, ni, nik kusi nittun hoik.
-'Ta ezkontza guzitan jotzen al zuten?

-Ez baidakit nik hoi. Nik batin bakarra kusi nun.
-Zuen erarin 're itten zen ya 'o lenago? Zuk ttikitan izautu zenun hoi?
-Hoi ni mutikozkorra nitzala.

-'Ta olentzerotan zer zen oan bezela eskian, eunin?
-Bai, bai.
-Olentzero eunin eskian?
-'Ta naximientua 'o zeakin emakumik, neska kozkorrak. Naximientukin haik.

-A...! Haik naximientukin ibiltzen zin... 'Ta nasiyan ez ziñazten ibiltzen?
-Ez, ez, ez!

-'Ta urte zartan koplatan gizasmik bakarra ibilko ziñazten?
-Bai!
-'Ta karnabaltan? Eskian?

-Karnaltan gizasmik.
-Gizasmik? 'Ta holako eske geiyo 'ro bai al zen? San Nikolas ttikiya 'ro?

-Ez! Hoik, hoik oan dia aterik oan. Bueno ordun 'e izango zen, biño ez giñan entetzen 'ta ez giñun kusten.
-Zuek San Nikolas ttikiya ez zenuten itten?

-Ez nun itten
-Hoi ez?
-Hoi berbada ingo zen herri ingurun batin 'o... Hoik oan dia, oan zetuk hoik...

-'Ta karnabaltakua hoi izaten zen, gaiñekun ez ziñazten disfrazatu 'ro...
-Ez!
-Zea itten, txuiz jantzi 'ta...

-Txuiz jantzi 'ta soiñua 'ta panderua 'ta dantzan 'billi 'ta eskia 'ta...
-'Ta zea e... Gaztain erriak 'ta itte' al zin?

-'Ta zea e... Len peiyak aittatu ttuzu atta, zea Oiartzunen astian bein biño zein zin hola... Kampoa 're joten ziñazten Elizondukota 'ta hoita?
-A! Bai hoi...

-Zein zin famatunak?
-Famatuna Elizondokua hemen, 'ta geo Santestebanekua da.
-'Ta nola joten ziñazten hara?

-Nola? Kotxikin...
-A! Orduko ya kotxikin?
-Bai...

-'Ta lenoztikan ez al zin...?
-Ez ba! Iual 'zango zen biño...
-Biño baserritarrak jongo zin...ez?

-Ez baitakit.
-'O nondik eosten zittuzten beiyak eta?
-A! Beiyak eta?
-Bai.

-Bai... Beiyak eta eosi bai, bazin tratantik.
-A...
-Trantantik bazin 'ta...

-A! Tratantik ez zin peiyan eoten, tratantik ze ibiltzen zin baserriz baserri?
-Baserriz baserri ibiltzen zin.
-A...

-Eosi 'ta eaman 'ta karri ber baldin bazen 'ta hola baserriz baserri ibiltzen zin tratantik. Ez oan bezela zea...
-A klaro...
-Bai...

-Haik ze itten, ber zenai...
-Kompaziyo batea eliza jonta 'ro, kusi 'ta: "Zer? Bei bat bazekat saltzeko!" Kompaziyo batea tratantiri. "Bai jongo nak kustea!" 'Ta dena hola...