Herrikoak

Monterroneko kondea

Bide zailari umore ona

Transkribapena

Nor Mitxelena Gelbentzu, Joxemari
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-070
Pasartea 0:11:10 - 0:13:00 (1' 50'')
Laburpena Bidea irristalaria zen, tupa baitzen. Nolakoa zen. Herri lurra zen eta ez zuen inork zaintzen. Astoarekin jaisten ziren. Hori bai, beti umore onean egoten zen Joxe Mari: txistuka eta kantari. Xabier Leteren ama, Edurne Bergaretxe, berari entzuten egoten zen.

Pello Errota eta Txirrita

Transkribapena

-Benga bota Rufino! Hasi berrikotik mesedez.
-Maiyatza da 'ta, orru haundiyak
atera zattu larrian
atzian behar luken puska bat
lastima zakala aurrian.
Nere erdiya ixten ez 'ta
ez da konforme parrian
tontor haundiya bajatu zaigu
ez dago leku txarrian
-'Ta hoik zeiñek jarri zittun?
-Pello Errotanak izango zin hoik. 'Ta geo bestik bueltan:
"Konprenitu ezin dezuenari
esatia alperrik ta
Astutakua tratatu nazu
Joxe Manuel Txirrita".
Gaizki san dut.
-Lasai, lasai.
"Bitan haundina zein ote gera
hanketan perrak jarrita"
Horrengatik gotu zitela. Biño, kontatu ezin dut.
-Lasai, geo gotzen zanin bota 'ta nik jarko dut ongi geo.
-'Ta hoi nola torri dik burura oan dela humbeste urteko bertsuk?
-"Komprenditzen ez duenari
esatia alperrik da
gauz horregatik atera izan deu
lehen 'e hamaika errita
astotako 're tratatu nazu
Joxe Manuel Txirrita
Bitan haundina zein ote gea
hanketan perrak jarrita"
Txirrita, pisoz galanta hua! Librun letu dutela nik. Bi tipokin disputan hasi Txirritan 'ta pittar bat ardo jokatu. Biyek haimbeste pisatu 'ro ez. Txirritan beste biyek haimbeste. 'Ta gehiyo pisatu!
Beste biyek biño, pena errakin patu 'men ziyoten pittar botilla.
Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-042
Pasartea 0:00:00 - 0:02:20 (2' 20'')
Laburpena Pello Errota eta Txirritaren arteko bi bertso bota dizkigu Rufinok. Txirritak egindako apustu baten berri ere eman digu.

Bertsolari franko

Transkribapena

- Xoteonin goiz batin par errak in izandu genittula! Seitako mezatik torri 'ta, gu kafia hartu Anixetanin 'ta Xoteonea torri 'ta, Uztapide difuntua, Baxerri, 'ta Tomas, zea Xailpuru 'o, Balentin...
Bestia aztua dakat nik. Gau pasa iñak! Hiruak, jo! Haik parrak, haik bertsuk! Balentin erki aitzen zen bersutan, e!
- Geo parra in beak! Mitxelena bezela.
- Jo! Honoko bertsu hoik 'e kantatzen aittu zin hola hemezortzi urteko Sermoiya 're itten zun zeak Balentiñek! Gauza txarrak pentsatzen zila 'ta nola aittu ga leno saten, 'ta bestik Baxerrik in zula, jo! Sermoi bat in zula Baxerrik!
-Jakiña Baxerri ordun (...) karretera itten, Baxerri hor eondua da!
- Krixoxtimo bestia! Krixostimo bestia! Laugarrena baitezuten 'ta... Aber noizko kontuk din, e! Uztapide ezkondu biño lenoko...
Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-041
Pasartea 0:53:39 - 0:54:50 (1' 11'')
Laburpena Rufino gogoratzen da behin Altzibarko Soteronen Uztapide, Basarri, Sailpuruko Balentin eta Krisostimo elkartu zirela. Gaupasa eginda zeuden, eta haiek bertsoak, noski.

Transkribapena

Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-041
Pasartea 0:50:00 - 0:53:40 (3' 40'')
Laburpena Denak hitz egiten. Bertsolariak non aritzen ziren. Mitxelena eta Basarriren arteko ika-mika ezaguna.

Adolfo Leibar ikerlanean

Transkribapena

- Bai. 'Ta orain gogoratu naz beste gauz bat. Eun batin jon nitzan ura billa 'ta... Giza seme bat agertu zin. 'Ta han ai nitzan ni, txantxillakin joten nitzan, e... Esnia neurtzeko ontziya, txantxilla deitzen geniyon. Litro erdikuk eta litrokuk izaten zin.
'Ta han ai nitzan ni baldia betetzen 'ta giza semi hoi kroskatikan nei beira, 'Ta san zin zeiñ zen, Adolfo Leibar zela, 'ta san zin: "bota 'zazu eskua gehiyo jasota baldea ura" 'ta klaro, zembat 'ta urrutiyotik bota, ordun 'ta soiño haundiyo hartzen zun.
Nik ikusten niyon zerbatte bazakala lepotikan zintzilik eta harrek hizbidia eta hizbidia maten zin nei 'ta galdetzen zin: "'ta oaiñ kantatzen ai den txori hoi ze klase da?" "billiarrua " 'ta "ixo, ixo pixka bat! Ez zazula bota oan urikan! Besti hoi?"
'Ta "kaxkabeltxa iruitzen nau nei." 'Ta hola behintzat, dembo pixka batin izketan aittu giñan, eta ni ne baldiak hartuta habitu nitzan 'ta san zin: "eon, eon pixka bat, ion! Zuk esan zun guztiya nik hemen botoi batei mango yot eta aittu ingo 'zu!"
Ni harrittua! Nola izan zitteken. Jarri zun martxan eta hantxe, ura nik nola botzen nun soiñua, billiarrua kantari, nik beai ze saten niyon, béak ze galdetzen zin, jesus...! Sorginkeiya iruittu zin nei! Bai.
Nor Enbil Urdanpilleta, Maria Jesus
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-029
Pasartea 0:10:00 - 0:11:50 (1' 50'')
Laburpena Behin, ur bila joan zen batean, gizon bat topatu zuen iturrian. Uraren soinuaz eta txorien kantuaz galdetu zion. Ondoren, katxarro batetik berak esandako guztia entzun zuen eta sorginkeria iruditu zitzaion. Adolfo Leibar zen gizon hura.

Transkribapena

Nor Zalakain Irastortza, Roxario
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-021
Pasartea 0:06:25 - 0:08:30 (2' 05'')
Laburpena Aita Altzibarkoa zuen Rosariok eta ama Emieta baserrikoa, Axeritarra. Iturriozko Martierrenera ezkondu ziren eta bederatzi seme-alaba eduki.