- Bai?
- Bai.
- Ondo ordun.

- Beti. Gaxtetan 'de bai. Apetittu ona genun. Talua jaten genun.
- Pilla'rra e?
- Talua.

- Talua?
- Bai, bai.
- 'Ta talua...?

- Talua, artua errotea eaman. Artua itten genun zelayian 'ta errotea... hartu, sekatu... seko-sekua, 'ta errotea eaman. 'Ta han itten zuten iriña, iriñ harekin mahaian... mahai bat horra propiyua 'ta holako xulo bat iñ hola...

'ta han gatza pixka't bota eta bueltan iriña 'ta maza iñ eskuakin, eskuk garbi-garbi inta, maza. Talua hura da. Geo harekin pelota ttikiyak iñ 'ta joka-joka xabal-xabal: talua. Zuk e'zenun ingo iñon?

- Lezo.
- Eta Irungo muga 're onduan du.
- Bai, bai.

- Usatita 'ta hoik?
- Usatita? Gue auzua! Usatita Irungua eta Usatita Oiyartzungua, aurrea Usatita Irungua 'ta goiyan, harrijasotzalliak eta, goiyan. Hil zien, Frantxixko hil zen, jasotzallia bera.

Terexa 're hil zen, etxeko andria itten zuna hil zen. Hillak dia. Teodoro 're bai, harrijasotzen 'ta ibiltzen zena, semia.
- Oso ezaunak zin ez?

- Bai, oso ezaunak, ya lo creo. 'Ta balio zutenak! Hola.
- 'Ta ze aitzen zin harrijasotzen 'ta bakarra 'o aizkoran 'ta 're aitzen zin 'o haik?
- Harriko fama zen. Oaiñ 'e... aizkora ez zuten artaño, harriyakin zuten fama.

- 'Ta non barrana ibiltzen haik harrijasotzen 'ta?
- Harrapatzen zittuzten hor nun itten zien zeak feriyak! Oain nola tortzen dia laumbatetan 'ta tortzen dia? Igual. Tokiyak, tokiyak propiyuak.

- 'Ta haita?
- Haita joanta. Batak "hik hoimbeste" 'o elkarrei eskeintzen diruak eta gauzak. Ni e'naiz beñe fan, e'nitzen joan izandu. Miño hoik buf! fama haundiya zuten.

- 'Ta hoik auzuak zin zuenak?
- Klaro, auzuak... miño ondo kompontzen giñen. Oso ondo kompontzen giñen miño ne gizona e'zen... e'zen apostozalia, hura e'zen bate. Miño hoik bai, hoik apostozalik zien.

- Eta zer zin? Gañekun iriyak eta bazittuzten 'o...?
- Hoik ez zuten iriyik. Nik iriyak eukitu genittun ne jaiotetxian. Maldaburun ez, Maldaburun ez genun... behiyak.

- 'Ta Usatitakuk bazittuzten?
- Iriyak? Hoik ez. Dena haik behiya.
- Apustua itten zuten harriyakin 'ta?

- Ez zuten. Ardiyik ez genun iñork.
- Eta usatitarrak bezela izautzen zin 'o apellidungatik 'o zertin zin izaunak haik?
- Irazusta. Irazusta Oiyartzungu hoik. Irazusta; Levantamiento de piedra.

- 'Ta zer zin bi anai, san 'zu?
- Bai, bi anai aitzen zien: Teodoro, oain berriro hilla da, Joxemari... bi anai, atta gehina! Mayoria! Atta zuten harrijasotzallia mayoria. Hil zen hura 're. Miño ze?

Arrautzak erruz jaten zittuzten haik, ya dozena arrautza igual eunian 'ta. Que mantenimiento. Haragiya propiyo karnizeitik jarriyak jakiñan gañian hoimbeste haragi 'o txuleta, hombeste arrautz... preparatuak! Gastu erra bai!

- Bai, apustua irabazten bazuten ongi, miño...
- Bai, orduan erremeiatzen zittuzten, ez bazittuzten iraazten (...)
- 'Ta zeñekin aitzen 'te zin haik apustun? Zein zin gehiyo harrijasotzallik 'ta izaunak? Gotzen za zu?

- Hoik zien hor... Oiyartzungoak... beno, Oiyartzunen hoik zien: Usategieta. Hoik zin.
- 'Ta hoik zer zin zue erarexkuk 'o hola 'o?
- Ez, ni miño zarraguak mayoria... atta ni miño zarragua, eta itxekoandre gazta itten zuna

nekin 'o bi urte gaztegua, etxeko andre gaztia... zarra 're bai, zarrak hil zien... Segalaiya etxeko andre zarra. Bai! segan 'ta fuego aitzen zen andre haundi bat.
- Ordun denak zin hortako?

- Bai, bai. Denak. Holaxe zien kontuak.
- Erki.

- ... emakumiak. Hola enteintzen dan zerbatte partuko kontuz 'ta. Hura, haitako bat onduan eta launtzeko pixkat 'o komeri. Hala haziyak dia gue umiak. Denak denbu haitan gaiñea, denak.

- Eta parteratikan 'ta meikunetik aparte, zue ama 'o ahizpetako bat 'o ez al zen eoten?
- Bai, bai. Baita 're, klaro eukitzen genun, eta kobratzen zuna patu 'ta, grazimenta pixkat eman harei 'ta... hola, kontuak.

- Eta zue garaiyan ba al zen oaindikan haurra euki 'ta geo izin zela berrogei eunetan 'o etxetik atera 'ro?
- Bai, beorregi eunian. Ez zen zeakin ibilli ber 'e, kargakin 'o...

haurra izandu eta behintzat berrogei egunin itxetik ate gabe, berrogei eunea ordun kalea 'o... ordun atetzen giñan.
- Eta bataiyatu noiz itten zen haurra?

- Bataiatu seittuan. Seittun bataiatu. Gaur bezela jayo eta hurrungo egunin ya bataiatzea, komoduak, atautxi-amautxiyak preparatuak. Hori bai.
- Ama joten zen eliza haurrakin?

- Ez, ama ez zen... beste bat, ahizpa bat 'o haurrakin, amak ez daka atetzeik.
- 'Ta itxetik ezin al zen ate Inaxi?
- Berrogei eunin ez. Etxetik ez, eliza 'ta hola kanpoa ez.

- Miño baserriyan onduan bai?
- Bai, etxian jaiki 'ta in ber zen. Ez, lanin zelaian 'ta hola ez, ez, berrogei eunian. Nada!
- Miño etxian zerbatte lana aiko ziñazten?

- Honbre! Haurrak beren arropak 'e, hiru aldiz 'o... hiru miño geyo, kanbiatu ber izaten zen 'ta zikiña zela eta hau zela 'ta hua zela 'ta marru itten zula 'ta haiken harekin... han, harei kaso in behar. Amak gehiyena kaso.

- Gaiñea lehen amak ingo ziyon kaso, oain bezela atta 'ta ama biyek ez?
- Keba! Amak mayoria, attak zelaian lanin. Hala.
- Eta gor hazi ber izaten al dia haurrak, Inaxi?

- Segun. Nei... oain denbua joan zen 'ta komei miño nik errax. Errax 'o... ez behintzat holako goortasunik. Oaiñ 'de tokatuko die, denetik tokatuko die, batzuek parto gogorra bestik parto ariñaguak... bai. Petxua gaiñea ematen zitzaiyen orduan, denak petxua.

- Lehen ez zen biberoyik eta?
- Ez, ez. Biberoyaik...

- Miño ahal genuna, ahal genuna man.
- Eta gotzen al za nola euki zenun lendabiziko alaba? Lehen itxian 'ta izango zin?
- Ez, Barinaga Errenteiyan bazen medikua; Barinaga. Harekin.

Lendabizikua zala 'ta komei, bakizu gauzak, lendabiziku fuertexego gauzak izaten diala 'ta zean, eta medikua eaman genun, 'ta Barinaga, harekin izan...
- Bea eaman zenuten?

- Bai, Errenteitikan... lenotik faten giñen bijilatzea, alegiya nola heldu zen 'o zer zen, bai, beitzea. Ni esniakin Errentira tortzen nitzen 'ta esne hartzailliak eta giyatzen ziaten. Bai, holako in ber zen 'ta halako 'ta. Klaro, gauzak ondo tokatze 'ia 'ta bestik ez dia ondo tokatzen 'ta.

- Klaro, baezpare.
- Baezpadare.
- 'Ta ongi ate zen?

- Ondo ate zen, bai. 'Ta bigarrengua 're Errenteiyan bazen pratikantia Don Jose, Don Jose izena zuna, praktikantia zen. 'Ta bigarrena harekin. Hirugarrena; hemen Oiyartzunen bazen zea Oñatibia, oain berriro haitakua hil da, hil 'men da. Oñatibia, harekin izandu nun.

'Ta laugarrena... Laugarrena? Horrekin: Barinagakin, 'o Oiyartzungukin, 'ta bosgarrena 're bai.
- Miño ze itten ziñan? Maldaburun bertan euki zenittun 'o meikun etxea torri itten ziñan?
- Joaten giñan ikustea, bera... hitzeittea 'ta.

- Miño geo ya eukitzeko garaiyan?
- Eukitzeko garayin itxian. 'Ta miñak 'o hasitzen zienin ordun jon meikuta. Aber? bai, bai.
- Len gehinak itxian?

- Itxian. Denbu haitan dena itxian. Partera saten ziyotenak bazin emakumiak.