Jatekoa

Goserik ez

Transkribapena

- Oseake ez zenuten gose asko pasa zuek, gosia?
- Ez -
- Beti zerbatte bazen baserriyan.
- Baserriyan beti bagenun potaje gauza bagenun. Esne pixka 'at etxeko aiña bagenun potajian paltik ez zen izandu.
- 'Ta gero beti txerriya hiltzen zan 'ta arkumia o' beti
- Ardiya o' behiyan bat amildu da, kroskan batetik 'ta akatu in da o' elbarrittu in da o' 'ta sasiña itten genun
- Zer da hoi?
- Sasiña, hoi hezurretik beixi haragiya dena, 'ta jartzen zen barrika bat o' tarruk nola dia hor lorintzako tarruk hola haundiyak 'ta botzen zenun gatza onduan jarri gatza hatzaparrakin hartu 'ta raka raka, gatz larriya.
Gio haragiya hartu, hua tapatu gatza hua, 'ta berriz e' gatza bota, beriz e' haragiya jarri goraiño. 'Ta gora alletzen bazen ez bazen in ber zenun ondo itxi hua geo. Jarri papera o' plastikua eo, ondo itxi ber zenun geo.
Jarri papera gañin sokarriyakin o' lotu, 'ta haizeik hartu gabin. In ber zen honen haragiya gor gorra eoten zen 'ta tenedorikin tak hartu, ura atetzen ziyon harrei gañea gatza urtutzen den garaiyin ura gañea atetzen zen,
tenedorikin hartu haragy hoa in ber zenun eosi. Eosten zenunin guri guriya.
- 'Ta ondo kon kontzerbatzen zen haragiya?
- Joño! bai, bai bai. Ez zun harrek tejoik izango e!
- Ez e?
- Ez ez.
- Ona
- Eosi 'ta tortilla, o' patata prejittukin o' piper morruakin o' eoziñekin jarriko zenun.
- Otordu ona e!
- Bai
- 'Ta haragi ona!
- Ona gue itxin
- Oaiñ halako haragiya ez dia e jaten e!
- Sasiña hala izaten zen gue itxin. Gu asko eoten giñan behi zarran bat amildu "Behiya mildu uk hi!" 'ta
" -Akatu al da? - Bai akatu izango uk ez duk muitzen." Gio poza!
- Zeatu 'ta
- Puskatu 'ta
- Gorde.Hala jarri
- Hezurrak kendu 'ta hezurrak gauza inak gisadua in haragi pxarren bat o' izango zittun 'ta gisadua haikin in.
- Salda iteko 're bai.
- Ba ez zen behiya alperrik galtzen e'!
- Ordun dena aprobetxatu
- Hombre!
- Al zana dana.
- Al zen guziya. Ordun gustua hartzen geniyon jatenai. Gutxi baizen! 'ta gutxi den lekun gehiyo izate gusto gehiyo izaten da.
- Bai
Nor Elizegi Zapirain, Juantxo. "Prailetarra"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-091
Pasartea 1:48:27 - 1:51:54 (3' 27'')
Laburpena Aukera handirik ez bazen ere, baserrian beti izaten zuten zer jana. Ez zuten goserik pasa. Hiztegia: SASIÑA: haragia gatzetan jarri konserbatzeko. Behien bat erortzen bazen eta gaizkitu eta hil, hura aprobetxatzen zuten.

Txikierdi

Transkribapena

- 'Ta zuk ezautuko zenun Txikierdi musika izandu zen garaia 'ta
- Bai! Joten joten nitzan hara. Hara buelta bat o' itten genun 'ta.
Launak, billera bukatzin "Bokaillua jan ber yeu!" 'ta joe bokaillua, nik jango nuke bokaillua pozik miño... "Hemen gastatzen ba dut geo falta it" Itxea jon 'ta
kazula, kazula haundiya o' ttikiya , gisadua erra eoten zen. Askotan gisadua. Ardiya asko ibi ardiya ibiltzen genun ardiya bastante 'ta, arditzarrak, oaiñ ez du nahi ya iñork e' ardiya jateko.
- Ardi zarra ondo jarrita gixatuta xamurtuta goxua gelditzen da e!
- Bai, oso ona!
- 'Ta gisadua igual zen katua baldin bazen e! Han eoten zen kazulan 'ta
Aurrena joten giñanak patata gutxi jaten zun e! Jakiya! kaz kazka jan, biarren tortzen zenak gauza berdiña, hiruarrenguk e bai 'ta laugarrenak jan zik patatak!
Hurrengo eunin amai: "- Ama! atzo apaiya patata pizar batzuk besteik ez zenun utzi netzat! " 'ta "- Torri berriz e' atzena! torri atzena, jango 'uk! " "Bai, Juantxo 'ta Josetxo 'ta zn torriya, hoik janak izango dia!" Hoixe guk janak
Nor Elizegi Zapirain, Juantxo. "Prailetarra"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-091
Pasartea 1:46:45 - 1:48:27 (1' 42'')
Laburpena Billera bukatzean lagunak bokadiloa jaten gelditzen ziren. Baina, Juantxo etxera joan ohi zen. Etxean beti izaten baitzen 'kazula'.

Gizen arazorik ez

Transkribapena

- Ez zen izango problemik gizena zeola bat eta plakatu nahi zula 'ta holakoik?
- Ez, ez, ez. Nik hoeita hoeitabost urtetan sasoiya ne biziyan hala izautu dut hobena.
Hogei urtetik hoeita hamarrea.'Ta hiruroei kilo, bai hiruoeita bi kilo pisatzen nittun oeita bost urtetan, ihar-iharra! ez zen holako tripik ordun!
- Oain tripa aixo atetzen dia e?
- Bai oain bai. Ordun han ez zen tripa haundiyik.
Bat baldin bazen tripa dezentikin beste hamar hamabost serail serailla. Lana 're itten zen 'ta zenbat 'ta gehiyo jan ordun 'ta lan gehiyo 'ta.
Nor Elizegi Zapirain, Juantxo. "Prailetarra"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-091
Pasartea 1:18:16 - 1:19:14 (0' 58'')
Laburpena Garai hartan ez zen gizen arazorik. Bi arrazoigatik. Batetik, jana sobran ez zelako. Eta bestetik, lan asko eginez dena erretzen zutelako.

Mendian ardoa

Transkribapena

- Ordun mendiyan ardua eaten zenuten? sagardoik ez zenuten eaten?
- Ez sardoik ez. Ez genun sardoik, eango eango bai pozik miño ez.
- Miño baserriyan ez zenuten...
- Sardu bai sardu bai.
- A miño itxeako.
- Itxeako geo itten zen enbotillatu saardua 'ta kupel haundi bat zen, kupel haundi bat honen erdiya bezela, pitarra sarduai botzen geniyon, ehun litro baldin bazin sardua, berrehun ura bota.
'ta pitarra pitarra hala itten z itten da.
- Bai 'ta nola iyotzen zenuten ardua ba mendira?
- Ardua zeatik , herritik
- Enbotillatua?
- Ez, ez garrafoiyan o' barrikan o' hola. Eamaten genun.
- Zahagiya ez zen?
- E?
- Zahagiyik ez zen?
- Zaiya bazin zaiyak biño gu zaiyakin ez giñan ibiltzen. Garrafoia o' barrika.
'Ta barrikan eamaten bagenun botilla 'ta hustutzen genun 'ta geo handikan zatoa. Zatu bete.
- Zatotik ean
- Gusto aski bai!
- Batzutan igual behar iño gehixio ean ere...
- Bai miño han mozkortu ez zen iñor itten e'!
- Ezin zen bestela lanian ezin zen ibilli
- Erre itten genun
Izerdiya 'ta berua 'ta. Beruakin iual izugarrizko berua 'ta hantxe joe! Orduak eta orduak.
- Euzki azpiyan?
- Euzkitan sega hartu 'ta segan.
Zakarra ebaten 'ta. Hurren zatua harraatzen zenunin hatzaparka errak bai harrek! miña hartzen balu izan balu... ateko zittun karrazi errak!
- Eta... urik ez zenuten eaten?
- Ura bai, ura bai eaten genun ura miño... joño! Bokaillua jaten ai giñan garaiyin iual zen ura hemendik berrehun etroa 'ta bokaillua janez zatua hartu 'ta denak hola bueltan jarriyak gosaitten, o' bazkaitten iual.
'Ta zatu ardua ber bazenun kazk bazterrekua jo hola hankakin, geo harrek bestiai, bestik bestiai, 'ta zatua ean 'ta tat utziya batek "- Zatuak eztik geatu ber behin zortzi launezkioz!" 'ta bai, denetatik izaten bai ga, ardua ean 'ta tat bazterrin utzi gio berriz eateko, tak batek seiña 'ta
kak, 'ta harrek altxa in ber!
- Benga pasa!
- 'Ta u! bokaillo lehorra janta gaintik harrapatzen genunin zatua...
- Hua izango zan onena ez?
- Miño jan 'ta ean itten ganun nahikua hoi bai
- Hoi bai
- Baiño lana 're alde berin.
Nor Elizegi Zapirain, Juantxo. "Prailetarra"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-091
Pasartea 1:12:20 - 1:16:07 (3' 47'')
Laburpena Mendian ardoa edaten zuten, sagardorik ez zuten izaten. Sagardoa etxean egiten zuten. Pitarra. Ardoa herritik igotzen zuten barrikan. Ura ere izaten zuten mendian.

Afaria

Transkribapena

- 'Ta geo afaldu 're ingo zenuten zerbait
- Bai afaldu 'ta kamaña, kamaña saten you txabolan lota. Hemen apaldu 'ta hemen lo. Jaiki aurreko eunin utziko genittun zirak, zira trakia ebitan aitta o'
ebiyakin o' komei o' bustiyak o' igual loyakin zikinduk denak.'Ta txabolan zintzilik utziko genttun, sua hor, 'ta horko berotasunakin, denak lehor lehor itten zin txuko txuko, 'ta hurrengo goizin hartu ttak! zutik erki aoten zin haik!
Aurreko eunin loiyakin zikinduk utzi
- Gor-gorrak
- Gor-gorrak haik berriz jantzi igual kazkarra 'ta haizia 'ta berriz jantzi haik kri kra krak itteutela 'ta berriz e' mendira!
- Joe. Gosaldu arte hatzaparretako hotza
Nor Elizegi Zapirain, Juantxo. "Prailetarra"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-091
Pasartea 0:17:18 - 0:18:31 (1' 13'')
Laburpena Afaldu eta txabolan egiten zuten lo. Zirak sutondoan lehortu eta gor-gor eginak geratzen ziren. Hiztegia: txuko-txuko.

Jana mendira

Transkribapena

-Bazenuten ogiya?
- Bai eaman itten genun dendatik o' ematen genun.
- Mendira iyotzeako ordun kargatuta jongo ziñaten?
- Bai o aurreneko eunin aurreneko eunin o' biarrengun o' ematen genun jatena 'ta txabolan arrantxeruk prepatzen zun 'ta hola ibiltzen giñan.
Ogiya 're eunin eunekua oañ jaten dugu ordun jaten genun astelenin eaman 'ta ostila ostila arteko ogiya nahikua izaten genun, gortua ez zen gorrik ordun.
- Dana ona?
- Bai dena ona zen.
- Ordun iten zenuten bokaillua prepatu, ogiyakin eta tartian ze jartzen zitzaion?
- Tartin jartzen ziyon o' zardin zarrakin tortilla o' patata o' tortilla puxkan bat o' tartin jarri 'ta
- Ordun zartaya 'ta bazenittuten han txabolan?
- Bai bai txabolan itxian bezela, itxian bezela dena pronto izaten genun.
- Sua 're bai?
- Bai lurra lurreko sua, eurrakin 'ta lurrai in sua 'ta han eltzia 're han eosi. Ekonomikaik 'ta ez zen butanoik 'ta ezer e'.
- Oseake beatziyak aldea bokaillua.
- Bai beatziyak betzi 'ta erdik. Bokaillua 're jaten genun eta geo eguardiyan ordubata erdiyak aldin bazkaldu, baba o' babarruna o' ,
oan bezela ez zen ordun fidio fidioik eta hola zopaik ez zen.
- Baserrritik eamandako babarruna
- Bai
- 'ta baba 're bai.
- Baba 'ta eltze zar haundi bat jarrri erdiyan o' fuentia o' haundi bat 'ta, putriak bezela bueltan bildu, benga denak!
- Danak plater batetik. Eltzetik denak.
- Bai, bueno eltzetikan ez fuente haundi bat izaten genun, 'ta eltziatikan hara bota handik. Jaten genun nahi zen hainbeste, nahi ez zunak utzi.
- Nahi aña izaten zenuten ?
- Bai bai bai
- Nahi aña izaten genun.
- Ta tartian urdai puzkan bat eo ez al zen
- Bai izaten zen zeozer tartin. Ordun txarrik ez zen.
- Babab oañ hemen jan nahi ezik 'ta hiola ibiltzen da jendia, han ez zen e!
- Ez zen
- Baba erki jaten genun.
- Ez zen besteik
- Besteik ez zen
Nor Elizegi Zapirain, Juantxo. "Prailetarra"
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-091
Pasartea 0:13:29 - 0:16:39 (3' 10'')
Laburpena Mendira karga-karga eginda igotzen ziren. Janaria, zartagiak, ogia ... gauza mordoa eraman behar izaten zuten. Etxean bezela bizi ziren txabolan.

Jateko ohitura

Transkribapena

-Ze jateko ohittura izaten zan?
-A! Potajia. 'Ta oan potajia ez dut ikusi 're nahi begiyan aurrin e. Baserriyan lendabiziko platua beti potajia. Itxian itten zen.
-Hoixen, itxekua!
-Lembiziko platua beti potajia. 'Ta uain jesus! Ezta beitu 're!
-'Ta bigarrengo platua 're izaten zenuten?
-Bai, izaten genun, bai, bai. Bigarren platua 're, bai. 'Ta itxian fruta itten zen. Hola.
-Ígandetan 'ta beti zeoze bexigua 'ro izango zen
-A! Bai jaiyin bai. Jaiyin beti difente. Beti bezela aittu, jaiyin beti 're. Nahiko fruta izaten zunun itxian.
-'Ta igandetan ze jaten zenuten?
-A, ordun zopa. Haragiya eamaten zen 'ta salda in'ta. Geo haragiy hura tomatikin 'o piperrakin 'ro zerbaittekin jarri, hola. Ahal den bezela.
-'Ta ordun 'de Oiyartzunen jaiyak Xanistebanetan izango zien?
-Oaiñ 'e bai.
-Oaiñ 'e bai. Jakiña, ordun 'e jaitan 'ta beti izango zen otordu berexin bat 'o.
-A, hoixen! Fiestatan 'ta.
-Hoixen.
-Holokotan.
-'Ta ordun ze jaten zenuten?
-Beti difentia zerbaitt 'e aizu! Beti difentia.
-Ardiyak eta izaten zenittuzten?
-E?
-Ardiyak?
-Ez ardiyik ez.
-Ez, e?
-Ardiyik ez genun izaten.
-Oillaskuak 'o konejuak 'o.
-Bai, oillaxkua 'ta konejua bai. Hoi bai.
Nor Jauregi Oiartzabal, Carmen
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-090
Pasartea 0:24:18 - 0:26:07 (1' 49'')
Laburpena Lehenengo platera beti potajea izaten zuten. Bigarren platera ere izaten zuten. Halere, igande eta jaiegunetan desberdin jaten zuten. Adibidez: Xanistebanetan.

Etxeko esnea

Transkribapena

- Miño nik itxeko esnia dut, esneik itxeko esneik gabe ez dut nahi geldittu nei esni hoi gustatzen nau.
Difentzi erreko esnia do. Nik 'ta zenbat 'ta gaña gehiyo hua 'ta nahiyo 'ta nei e nau kalteik itten!
E amakin bat urtian ai naz ni 'ta nei e nau kalteik itten. Miño ez dut abusatzen e', san nahi dut abusatziak diferente dela. Miño gañentzekun gañentzekun behintzat horra.
'Ta geo itten zu arrozkonletxe o' flanin o' gañentzekun ez dut bizkotxoik eta ez dut ez dut ohitturik itteko 'ta hola zea biño horra.
Miño 'ta geo txokor bat itten dut 'ta hua saltzen dut miño ogi pizarra kartzen dut eta beste esnia eaten du sobratzen den esniak eta berdura 'ta janakin 'ta komei, horra, zeaik gabe asko...
Oaiñ horrei beira ezin dela eon 'ta horren balorikin ezin dela bizi. Horra. biño nik terrenua garbi 'ta, horra ne moura.
miño gañentzekun gañentzekun ez dola gañentzekun... 'ta gaztia 'ta lana oaiñ lana attutzen ai dela, lana attu, 'ta orduntxe zeozer heltzen bayo jendiak miño gañentzekun...
'Ta oaiñ oaiñ den bezela ohittuta berriz jendia lanin aizturrin hasi gu bezela? um e' nau iuitzen.
Nor Mendiburu Etxeburu, Teodora
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-088
Pasartea 1:57:36 - 1:59:33 (1' 57'')
Laburpena Etxeko esnea gustatzen zaio. Gainerako esneekin konparatzen du.

Odolkiak

Transkribapena

- Non e, barriñua jartzen nun urakin eosteko eosi 're ongi iñezkio difentzi erreko gelditzen dia olkiyak. Nahiz prejitzeko olkiya 'ta nahiz eosita jateko beste bat.
Miño oaiñ seittun e' lertu 're itten dia. Ordun lertu gabe zeatzen genittun guk.
- Estiak e' obiak
- Bai biño ez, maña 'ta eosi in ber zunun ura iakin haundi gabe aurren aldetik, geo pixkat bixixio sua 're eta nahastu 'ta kontua lana, 'ta atendittu 're bai.
Horra, dena gauza guziya dena du. 'Ta geo mostradorin hua 'ta libre zonin tortzen zen 'o urdaiai azala kendu azalik gabe, 'ta geo txikittu 're kutxillukin iñezkio beste sabore bat geldizten ziyon.
Oañ ez da distingitzen tipula den o' urdaia den. 'ta beste sabore bat atetzen ziyon 'ta zartayan o' kazulin in urdaiya 'ta tipula 're bai 'ta difentzi erreko gustua atetzen zaio odolkiyai.
Gauza guziya dena, demoa eamangarriya da miño pazintziyakin 'ta demoakin itten den gauza da hoi.
Oañ berriz riki-raka jakiña bai "Hola ona atetzen da!" ona nik ez dut sango
- Ordun e' izango zen
Nor Mendiburu Etxeburu, Teodora
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-088
Pasartea 1:35:21 - 1:36:55 (1' 34'')
Laburpena Odolkiak lehen egosi egiten zituzten, ez lehertzeko.